Siamodon: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Pokrewieństwo)
m
 
(Nie pokazano 43 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
  Wersja niedokończona (Pokrewieństwo, Diagnoza)--[[Użytkownik:Dino|Dino]] 21:07, 25 gru 2011 (CET)
+
  Do sprawdzenia.
 +
 
 
{{DISPLAYTITLE:''Siamodon''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Siamodon''}}
 
<small>
 
<small>
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
| Autor:
 
| Autor:
 +
| Korekta:
 
|-
 
|-
 
| [[Łukasz Czepiński]]
 
| [[Łukasz Czepiński]]
 +
| [[Maciej Ziegler]]<br>
 +
[[Marcin Szermański]]
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 12: Linia 16:
  
 
{| class="wikitable" width="400" style="text-align:left"  align="left"
 
{| class="wikitable" width="400" style="text-align:left"  align="left"
−
! colspan=2 | ''Siamodon'' (siamodont)
+
! colspan=2 | ''Siamodon'' (siamodont/sjamodont/syjamodont)
 
|-
 
|-
 
! '''Długość''':
 
! '''Długość''':
−
| ~2 m
+
| ? ''~1,5-2 m''<ref name="LCz">Szacunki własne autora hasła - ''Czepiński, Ł.'', na podstawie porównania wymiarów ''maxilla'' u ''Siamodon'' i ''[[Probactrosaurus]]''.</ref>
  
 
|-
 
|-
 
! '''Masa''':
 
! '''Masa''':
−
| ?
+
| ? ''200 kg''<ref name="LCz"></ref>
 
|-
 
|-
 
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
Linia 38: Linia 42:
  
 
[[Iguanodontia]]
 
[[Iguanodontia]]
 +
 +
[[Hadrosauroidea]]
 
|-
 
|-
 
| colspan=2 |[[Plik:Siamodon.jpg‎|400px]]
 
| colspan=2 |[[Plik:Siamodon.jpg‎|400px]]
−
<small>Ryc. 1. [[Holotyp]] ''Siamodon nimngami'' ('''PRC-4''') - lewa kość szczękowa w widoku: a) bocznym, b) środkowym, c) grzbietowym. Skala: 50 mm.<br><br> © Buffetaut & Suteethorn, 2011.
+
<small>Ryc. 1. [[Holotyp]] ''Siamodon nimngami'' ('''PRC-4''') - lewa kość szczękowa w widoku: a) bocznym, b) środkowym, c) grzbietowym.
 +
 
 +
Oznaczenia skrótów: af - okno przedoczodołowe (''antorbital fenestra''); dp - wyrostek grzbietowy kości szczękowej (''maxilla dorsal process''); jp - wyrostek kości jarzmowej (''jugal process''); lb - wybrzuszenie podlużne (''longitudinal bulge''); lg - bruzda podłużna (''longitudinal groove''); prp - wyrostek kości przedszczękowej (''premaxilla process''). Skala: 50 mm.
 +
 
 +
© Buffetaut & Suteethorn, 2011 (zmodyfikowany).
 +
 
 
</small>
 
</small>
 +
|-
 +
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
 +
|-
 +
| colspan=2 |
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
15.1813479, 100.1140679~Ban Saphan Hin - formacja [[Khok Kruat]]|<small>''[[Siamodon]] nimngami'' - '''PRC-4''', PRC-5, PRC-6</small>
 +
</display_points>
 +
|-
 
|}
 
|}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Siamodon'' to zaawansowany [[Iguanodontia|iguanodont]], żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej [[Tajlandia|Tajlandii]]. Został opisany w [[2011]] roku przez [[Buffetaut|Erica Buffetauta]] z mieszczącego się we Francji Geology Laboratory of Ecole Normale Supérieure i [[Suteethorn|Varavudha Suteethorna]] z Palaeontological Research and Education Centre na Uniwersytecie Mahasarakham w Tajlandii.
+
''Siamodon'' to zaawansowany [[Iguanodontia|iguanodont]], żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej [[Tajlandia|Tajlandii]], mogący osiągać 2 metry długości<ref name="LCz">Szacunki własne autora hasła - ''Czepiński, Ł.'', na podstawie porównania wymiarów ''maxilla'' u ''Siamodon'' i ''[[Probactrosaurus]]''.</ref>
 +
. Został opisany w [[2011]] roku przez [[Éric Buffetaut|Érica Buffetauta]] z mieszczącego się we Francji Geology Laboratory of Ecole Normale Supérieure i [[Suteethorn|Varavudha Suteethorna]] z Palaeontological Research and Education Centre na Uniwersytecie Mahasarakham w Tajlandii. W 2014 roku [[David Norman]] zasugerował, że [[ważny|ważność]] ''Siamodon'' jest wątpliwa (''[[nomen dubium]]'') i, być może, jest [[synonim]]em współwystępującego z nim ''[[Ratchasimasaurus]]''<ref>Norman, D., 2014. On the history, osteology, and systematic position of the Wealden (Hastings group) dinosaur ''Hypselospinus fittoni'' (Iguanodontia: Styracosterna). ''Zoological Journal of the Linnean Society'' (Early View).</ref>.
  
 
==Geologia i datowanie==
 
==Geologia i datowanie==
 
Cały [[Siamodon#Materiał_kopalny|materiał kopalny]], na podstawie którego wydzielono takson ''Siamodon nimngami'' pochodzi z kamieniołomu znajdującego się w wiosce Ban Saphan Hin, położonej blisko miasta Nakhon Ratchasima, w północno-wschodniej Tajlandii. W kopalniach z tego obszaru odsłaniają się skały formacji Khok Kruat w której gruboziarnisty piaskowiec kontynentalny deponowany był w środowisku rzecznym.  
 
Cały [[Siamodon#Materiał_kopalny|materiał kopalny]], na podstawie którego wydzielono takson ''Siamodon nimngami'' pochodzi z kamieniołomu znajdującego się w wiosce Ban Saphan Hin, położonej blisko miasta Nakhon Ratchasima, w północno-wschodniej Tajlandii. W kopalniach z tego obszaru odsłaniają się skały formacji Khok Kruat w której gruboziarnisty piaskowiec kontynentalny deponowany był w środowisku rzecznym.  
  
−
Bazując na skamieniałościach kręgowców i [[paleopalinologia|kopalnym pyłku]], formacja Khok Kruat datowana jest na [[apt]]-[[alb]] (125-99 Ma)<ref>Sattayarak, N., Srigulawong, S. & Patarametha. M. 1991. Subsurface stratigraphy of the non-marine Khorat Group, northeastern Thailand. In: ''GEOSEA VII Abstracts, angkok,'', 36.</ref>.
+
Bazując na skamieniałościach kręgowców i [[paleopalinologia|kopalnym pyłku]], formacja Khok Kruat datowana jest na [[apt]]-[[alb]] (125-99 Ma)<ref>Sattayarak, N., Srigulawong, S. & Patarametha. M. 1991. Subsurface stratigraphy of the non-marine Khorat Group, northeastern Thailand. In: ''GEOSEA VII Abstracts, angkok,'', '''36'''.</ref>.
  
 
''Zobacz: [[Ratchasimasaurus#Datowanie|Datowanie formacji Khok Kruat w opisie Ratchasimasaurus]]''
 
''Zobacz: [[Ratchasimasaurus#Datowanie|Datowanie formacji Khok Kruat w opisie Ratchasimasaurus]]''
Linia 60: Linia 80:
 
[[Plik:Siamodon2.jpg|300px|thumb|right| Ryc. 2. Zęby ''Siamodon nimngami'' - izolowany ząb kości szczękowej z materiału przypisanego ('''PRC-5''') w widoku a) wargowym, b) środkowym; c) zbliżenie na zęby znajdujące się na [[holotyp|holotypie]] ('''PRC-4''') w widoku wargowym. Skala: 10 mm.
 
[[Plik:Siamodon2.jpg|300px|thumb|right| Ryc. 2. Zęby ''Siamodon nimngami'' - izolowany ząb kości szczękowej z materiału przypisanego ('''PRC-5''') w widoku a) wargowym, b) środkowym; c) zbliżenie na zęby znajdujące się na [[holotyp|holotypie]] ('''PRC-4''') w widoku wargowym. Skala: 10 mm.
 
<br><br>© Buffetaut & Suteethorn, 2011.]]
 
<br><br>© Buffetaut & Suteethorn, 2011.]]
−
[[Holotyp]]: PRC-4 - niemal kompletna lewa [[maxilla|kość szczękowa]] z sześcioma zębami.
+
[[Holotyp]]: PRC-4 - niemal kompletna lewa kość szczękowa z sześcioma zębami.
  
−
Materiał przypisany: PRC-5 - izolowany ząb kości szczękowej, PRC-6 - [[puszka mózgowa]].
+
Materiał przypisany: PRC-5 - izolowany ząb kości szczękowej, PRC-6 - puszka mózgowa.
  
−
==Diagnoza==
+
==Budowa==
 +
{{Szablon:Diagnoza}}
 
===Holotyp (PRC-4)===
 
===Holotyp (PRC-4)===
−
Okazem holotypowym jest dobrze zachowana kość szczękowa (''[[maxilla]]'') - jedynie przedni i tylny koniec kości wykazuje ślady otarcia, przez co może być ona nieco niekompletna. Okaz ma kształt trójkąta równoramiennego (autorzy pracy piszą o ''tab-like bone'' - kości o kształcie wieszaka<ref name="siamodon">Buffetaut, E. & Suteethorn, V., 2011. A new iguanodontian dinosaur from the Khok Kruat Formation (Early Cretaceous, Aptian) of northeastern Thailand.'' Annales de Paléontologie'', '''97''' (1): 51-62.</ref>), którego wierzchołek tworzony jest przez grzbietowy wyrostek (''dorsal process'') kości szczękowej.  
+
Okazem holotypowym jest dobrze zachowana kość szczękowa (''[[maxilla]]'') - jedynie przedni i tylny koniec kości wykazuje ślady otarcia, przez co może być ona nieco niekompletna. Okaz ma kształt trójkąta równoramiennego (autorzy pracy piszą o ''tab-like bone'' - kości o kształcie wieszaka<ref name="siamodon">Buffetaut, E. & Suteethorn, V., 2011. A new iguanodontian dinosaur from the Khok Kruat Formation (Early Cretaceous, Aptian) of northeastern Thailand.'' Annales de Paléontologie'', '''97''' (1): 51-62.</ref>), którego wierzchołek tworzony jest przez dwuwidlasty grzbietowy wyrostek (''dorsal process''; ryc. 1ab) kości szczękowej. Tylna krawędź wyrostka grzbietowego jest gładko zaokrąglona i wyraźnie tworzy przednią część brzegu stosunkowo dużego [[antorbital fenestra|okna przedoczodołowego]] (''antorbital fenestra''; ryc. 1ab). Wyrostek grzbietowy jest odizolowany od powierzchni bocznej przez głęboką, podłużną bruzdę, rozciągającą się aż do poziomu wyrostku kości jarzmowej.
−
 
 
−
 
 
  
−
Bocnz aporwierzchnia kości jest nieco wklęsła w osi przednio-tylnej.
+
W widoku bocznym (ryc. 1a), mniej więcej w połowie wysokości znajduje się seria stosunkowo dużych, owalnych otworów, dochodzących do 5 mm długości, nad którymi znajduje się wybrzuszenie, na końcu którego znajduje się wyrostek kości jarzmowej (''jugal process''; ryc. 1a).
−
Mniej więcej w polowie wysokości znajduje się seria dużych, owaqlnych otworów, dochodzących do 5 mm długości.
 
−
Ponad nimi znajduje się podłużne wybrzuszenie, które kończy się tylnie ww dobrze widocznym wyrostku kości jarzmowej, który sterczy bocznie-tylno i zwisa duży, 15 mm długości otwór.
 
−
Otwór ten posiada grzbietowe otwarcie środkowo względem wyrostka jarzmowegol
 
−
grzbietowo, wyrostek grzbietowy jest przesunięty od bocznej powierzchni k. szczękwoej i środkowo zakrzywiony.
 
−
Grzbietowy koniec jest dwuwidlasty i ząbkowany.
 
−
Tylna krawędź wyrostka grzbietowego jest gładko zaokrąglona i wyraźnie tworzy przednio-wewnętrzny brzeg okna przedoczodołowego, które musiało być stosunkowo duże, ale modło być w dużym stopniu zamazane w widoku bocznym pzez kość jarzmową i łzową.
 
−
Wyraźny wyrostek grzbietrowy jest odizolowany od bocznej powierzchni kości przez głęboką, podłużną bruzdę, która rozciąga się tylnie do poziomu wyrostku kości jarzmowej. Bruzda ta prawdopodobnie była umieszczona na przednio-brzusznej części kosci jarzmowej./
 
  
−
W widoku grzbietowym, kość szczękwoa zdaje się być nieco bardziej poszerzona na przednim i tylnymn końcu niż na środkowej częśći.
+
Znajdujące się w przedniej części kości szczękowej podłużne obniżenie najprawdopodobniej wskazuje na miejsce, na które zachodził tylny wyrostek [[premaxilla|kości przedszczękowej]].
−
Przednio, jest tutaj podłużne, trójkątne obniżenie, z wioerzchołkiem umeioszczonym tylnie, gdzie prawdopodobnie umieszczony był tylni wyrostek kości przedszczekwoej.
 
−
Dobrze zaznaczona krawź odczielająca te obniżenie od środkowej powierzchni kości.
 
−
Na poziomie grzbietowego wyrostka, owa bruzda jest widoczna w widoku grzbietowym.
 
−
Bardziej tylonie, grzbietowa krawędź kości staje się poprzecznie poszerzona i tworzy kompleks powierzchni szwów osłoniętych przez skośne brzudy, środkowo i tylnie do wyrostka jarzmowego.
 
−
Zgadza się ro z połączeniem środkwoym z kością skrzydłową zewnęterzną i bocznie z koscią jarzmową.
 
  
−
Środkowa powierzchnia k. szczękowej nosi dobze zaznaczone podłużne wybrzuszenie, które rozciąga się od jednego do drugoego końca kopości. Przednio te wybrzuszenie tworz wydatną, półkowata krawędź.
+
Na powierzchni środkowej (ryc. 1b) znajduje się dobrze zaznaczone, podłużne wybrzuszenie, rozciągające się od jednego do drugiego końca kości, a w przedniej części tworzące wydatną, przypominającą półkę, krawędź.
−
Bardziej tylnie stajje się bardziej zaokrąglony i mniej wydatny i tylnie stasje się powierzchnią prążków szwów.
 
−
Powyżej wybrzuszenia srodkowa powierzchnia kości jest gładko wklęsła.
 
−
Na poziomie wyrostka grzbietowego i tylnego do niego, jest ono przebite dwoma dużymi, wydłużonymi otworami.
 
−
Wewnętrznie do podłużnego wybrzuszenia, znajduje się tu seria przypominających szczelin otworów, któe są ustawione wzdłuż regularnej krzywizny ("otworu specjalnego", wg Edmund, 1957).
 
−
Na poziomie linii tych otworów, znajduje się wyraźny "stopien" pomiędzy powierzchnia grzbietowa i sładki, nieco wystająca warstwa kości, które tworzą środkową ścianę rzędu zbów.
 
−
Każdy specjalny otwor najwyraźniej laczy się z jednym zebem (Edmun),
 
−
Dokładna liczba zębów nie jest łatwa do określenie, ponieważ w niektóych miejscach ich granice nie są wyraźne, jednak było ich conajmniej 25, prawdopodobnie 27, więc liczba zębów zębów wynosiła 25 lub więcej.
 
−
 
 
−
Długość k. szczękowej; 430mm
 
−
Maksymalna wysokość: 100 mm
 
  
 
====Zęby====
 
====Zęby====
−
Występuje tylko częściowo zachowany rząd zębów. Mniej lub bardziej sześć koron zębowych jest w widoku bocznym (ryc. 1a, 2c). Ponieważ powierzchnia środkowa kości rozciąga się dalej niż boczna, zęby nie są widoczne w widoku środkowym.
+
Na wewnętrznej stronie kości szczękowej znajduje się seria otworów, będących [[special foramina|otworami specjalnymi]] (''special foramina''). Najprawdopodobniej każdemu otworowi odpowiada jeden ząb<ref name=>Edmund, A.G., 1957. On the special foramina in the jaws of many ornithischian dinosaurs. ''Contributions of the Royal Ontario Museum Division of Zoology and Palaeontology'' '''48''', 1–14..</ref>. Dokładna liczba otworów, a co za tym idzie, również i zębów nie jest łatwa do określenia, ponieważ w niektórych miejscach ''special foramina'' nie są wyraźne. Szacuje się jednak, że było ich co najmniej 25, a prawdopodobnie 27.
  
 +
Sześć koron zębowych jest mniej lub bardziej widocznych w widoku bocznym (ryc. 1a, 2c). Ponieważ powierzchnia środkowa kości rozciąga się dalej niż boczna, zęby nie są widoczne w widoku środkowym. Są to niewytarte zęby zastępujące, które nie wystają ponad krawędź szczęk.
  
−
liczba pozycji zębów jest niepewna, ponieważ ta część zachowała się stosunkowo słabo
+
Zęby okazu holotypowego (ryc. 2c) mają korony o językowatym kształcie, na brzegach występuje silne ząbkowanie, o ząbkach o coraz mniejszych rozmiarach, im bliżej wierzchołka. Na językowej powierzchni korony widoczna jest bardzo wydatna krawędź, która kończy się na szczycie korony, a czasem również słabiej zaznaczone krawędzie drugorzędne.
−
Być może znajdowało się 25 zębów na k. szczękowej, jeśli przypuszczalnie na każdy jeden zab przypadał jeden specjalny otwór na powierxzchni środkwoej kości (za Edmund, 1957)
 
  
 +
===Materiał przypisany (PRC-5)===
 +
[[Izolacja|Izolowany]] ząb (ryc. 2ab) o wysokości 28 mm, pochodzący z (najprawdopodobniej) prawej kości szczękowej, znaleziony w tej samej lokalizacji co holotyp. Jego izolacja umożliwia obserwację większej ilości szczegółów, niż u zębów nadal tkwiących w kości zębowej. Zachowała się tylko drobna część wąskiego korzenia zębowego. Szkliwo wydaje się być ograniczone jedynie do powierzchni wargowej. Zagłębienia środkowe i tylne przedstawiają miejsca, do których przylegały sąsiednie zęby - okaz zatem wchodził w skład [[bateria zębowa|baterii zębowej]].
  
−
jak wcześniej wspomniano, kilka zębów jest widczonych w widoku srodkowym, więc powierzchnia językowa korony jest widoczna.
+
===Materiał przypisany (PRC-6)===
−
Są to niewytarte zęby zastępujące, które nie wystają ponad krawędź szczęk.
+
Dobrze zachowana [[puszka mózgowa]], pochodząca tej samej lokalizacji co holotyp, przypuszczalnie należąca do tego samego osobnika. Składa się z kości: dolnej potylicznej (''[[basioccipital]]''), potylicznych bocznych (''[[exoccipital]]''), potylicznej górnej (''[[supraoccipital]]''), ciemieniowych (''[[parietal]]''), klinowej bocznej (''[[laterosphenoid]]''), usznej tylnej (''[[opisthotic]]''), usznej przedniej (''[[prootic]]''), oczodołowo-klinowej (''[[orbitosphenoid]]'') i klinowej dolnej (''[[basisphenoid]]'').
−
Najbardziej przedni z tych zębów, na poziomie grzbieotwego wyrostka kości szczekowej jest stosunkowo dobrze zachowany, chociaż podstawowa częśc jego korony jest ukryta
 
−
Korona ma językwoaty zarys.
 
−
Środkowy i dalszy brzegi zęba noszą silne ząbki, które stają się mniejsze im bliżej wierzchołka
 
−
Jest tutaj bardzo wydatna środkowa krawędź na językowej powierzchni korony, kończąca się na szczycie.
 
−
Przednio do tej głównej krawędzi, o wiele slabsze drugorzędne krawędzie sa widoczne.
 
−
Następny ząb jest duży, badziej wyrznięty niż pierwszy, i jego korona jest bardziej odsłonięta.
 
−
Stosunkowo wąski w opdniesieniu do wysokości (szerokość maksymalna - 15 mm, całkowita wysokość odsłonięta - 22 mm), i nieco przypominający kształtem diament.
 
−
Środkowa i dalsza krawdź noszą wyraźne ząbkowanie.
 
−
Występuje tylko kraswędź środkowa
 
−
Następny v- tylko koniuszek widooczny, z zabkwoaniami i środkową krawędzią.
 
−
W dalszej części widoczne są koniuszki trzech słabo zachowanych zębów. Nie ma dostzregalnych różnic między nimi a przednimi zebami.
 
  
−
===Materiał przypisany (PRC-5)===
+
==Rekonstrukcja zwierzęcia==
−
powiązany z siamodon
+
Bazując na bliskim pokrewieństwie z ''Probactrosaurus'', można pokusić się o stwierdzenie, że ''Siamodon'' wyglądał podobnie i prowadził analogiczny tryb życia. Główną różnicą są wymiary kości szczękowej u oby taksonów. U probaktrozaura ''maxilla'' mierzyła ok. 20 cm. długości<ref>A. K. Rozhdestvensky, 1966. Новые игуанодонты из центральной азии. Филогенетические и таксономические взаимоотношения поздних iguanodontidae и ранних Hadrosauridae. ''Палеонтологический журнал'' 1966 (3): 103-116</ref>, zaś u siamodonta - 4,3 cm. Wymiary ''Probactrosaurus'' (wg Paul, 2010) szacuje się na ok. 5,5 m długości i 1 t masy<ref>Paul, G.S., 2010, ''The Princeton Field Guide to Dinosaurs'', Princeton University Press p. 292</ref>, ''Siamodon'' zatem mógł być relatywnie mniejszy - ok. 1,5-2 m długości i ok. 200 kg masy<ref name="LCz"></ref>.  
−
izolowany ząb kości szczekwoej z tej samej lokalizacji, wyraznie prezentuje te same cechy, co zeby w holotypie
 
−
pohodzi prawdopoodbnie z prawje kości szczękwoej
 
−
dzięki temu, że jest izolowany, pokazuje więcej szczegółów  niewidoczanych w tkwiących w kości szczękwoej zębach holoypu
 
−
zachowała sie tylko drobna część wąskiego korzenia zęba.
 
−
Podsatawa zęba wydaje się być wąska, ponieważ środkwoa i tylne zagłębienia, do których przylegał sąsiedni ząb ukazuje że zęby są częścią baterii zębowej. Korona jest wąska, przypominająca kształtem diament w widoku wargowym.  
 
−
Szkliwo wygląda jakby było ograniczone do powierzchni wargowej.
 
−
Część językowa jest środkowo-dalszo wypukła
 
−
Ściana wargowa nosi bardzo wydatną krawędź pierwotną w pozycji środkowej.
 
−
Krókie i słabe dodatkowe krawiędzie występują w przypuszczalnie środkwoej połowie korony, w części szczytowej.
 
−
Zarówno środkowa jak i boczna powierzchnia ściany wargowej, oddzielająca od każdego przez silną krawędź środkową, są wyraźnie wklęsłe.
 
−
Krawędzie korony są pogrubiałe i posiadają silne ząbkowanie, które same są guzkowane, np. złożone z mniejszych ząbkjowań ustawionych wargowo-językowo.
 
  
−
Wysokość: 28 mm
+
Był to zatem niewielki przedstawiciel Iguanodontia, poruszający się głównie na dwóch tylnych kończynach który żywił się roślinnością zrywaną zapewne bezzębnym dziobem, następnie rozdrabnianą przez masywne baterie zębowe. Jego głównym, naturalnym wrogiem mógł być ''[[Siamosaurus]]'' - mierzący 9 metrów [[Spinosauridae|spinozauryd]], czy inny, duży, jeszcze nieopisany teropod, którego szczątki odkryto we wczesnokredowych skałach formacji [[Khok Kruat]]<ref name="B. 2005">Buffetaut, E., Suteethorn, V., Le Loeuff, J., Khansubha, S., Tong, H. & Wongko, K. 2005. The Dinosaur Fauna from the Khok Kruat Formation (Early Cretaceous) of Thailand. ''International Conference on Geology, Geotechnology and Mineral Resources of Indochina (GEOINDO 2005)'' 28-30 November 2005, Khon Kaen, Thailand, 575-581</ref>.
−
Maksymalna szerokość: 12 mm
 
  
−
===Materiał przypisany (PRC-6)===
+
==Pokrewieństwo==
−
Dobrze zachowana puszka móżgowa z tej samej lokalizacji co holotyp, prawdopodobnie nalezy do Siamodon, możliwe, że do tego samego osobnika co kośc szczękowa, chcoiaż nie może to być calkowicie pewne, ponieważ kości nie zostały znalezione w ścisłym sąsiedztwie.
+
''Siamodon'' różni się od [[Iguanodontia bazalne|bazalnych iguanodontów]] m.in. morfologią zębów kości szczękowej, które są węższe i posiadają silnie zaznaczoną środkową krawędź podstawową, której czasem towarzyszą słabiej zaznaczone krawędzie dodatkowe (u bazalnych iguanodontów spotyka się z dystalnie przesuniętą krawędzią podstawową i kilku krawędziami dodatkowymi). Dodatkowo, ''maxilla'' ma zarys trójkąta równoramiennego, z wierzchołkiem (wyrostkiem grzbietowym) położonym mniej więcej w połowie długości kości, podczas gdy u wielu bazalnych form, wierzchołek jest przesunięty bardziej ku tyłowi. Od [[Hadrosauridae|hadrozaurydów]] kość szczękowa różni się w powierzchni stawowej, przy połączeniu z kością jarzmową, i jest pokryta dużą powierzchnią szwów; dodatkowo jest stosunkowo niska i o węższych zębach w porównaniu z ''maxilla'' większości hadrozaurydów.
−
Składa się z dolnej kości potylicznej (''basioccipital''), części kości potylicznych bocznych (''exoccipital''), kości potylicznej górnej (''supraoccipital''), kości ciemieniowych (''parietal''), k. klinowej bocznej (''laterosphenoid''), k. uszna tylna (''opisthotic''), k. uszna przednia (''prootic''), oczodołowo-klinowa (''orbitosphenoid'') i klinowa dolna (''basisphenoid'').
 
  
−
==Pokrewieństwo==
+
Kombinacja cech kości szczękowej siamodonta dowodzi, że należy on do iguanodontów bardziej [[zaawansowany]]ch niż ''[[Iguanodon]]'', ale nie należących do Hadrosauridae. Być może najbliżej spokrewniony jest on z ''[[Probactrosaurus]] gobiensis'' z formacji [[Dashuigou]] (Mongolia Wewnętrzna, [[Chiny]]). Podobna budowa zębów i kształt wyrostków kości jarzmowej. U probaktrozaura występowało jednak ok. 22-23 zębów<ref>Norman, D.B., 2002. On Asian ornithopods (Dinosauria: Ornithischia). 4. Redescription of ''Probactrosaurus gobiensis'' Rozhdestvensky, 1966. ''Zoological Journal of the Linnaean Society'' '''136''', 113–144.</ref>, zaś u siamodonta - przynajmniej 25 (?27).
−
Siamodon różni się od bazalnych iguandoontów morfoologią zębów kości szczękowej, które są węższe i posiadają silnie zacznaczoną środkową podstawową krawęź, czasem z towarzystwem słabszych, dodatkowych krawędzi zamiast dystalnie przesuniętej nkrawędzi podstawowej i kilku krawędzi dodatkowych.
 
−
DOdatkowo, k. szczękowa posiada zarys trójkąta równoramiennego, ze szczytem położonym mniej więcej w połowie długości, podczas gdy u wielu bazalnych form szczyt znajduje się bardziej w tylnej pozycji.
 
−
maxilla siamodonta rtóżni sioę od hadrozaurydowych w powierzchni stawowej połączenia kości jarzmowej i pokrywa się dużą poiwerzchnią szwów na k. szczwekowej
 
−
jest doatkwoo stosunkowo niska w porównaniu z większością hadrozaurydów, a zęby kości szczękwoej są węższe nioż u hadrozaurydów włączając w to formy bardziej bazalne niż ''Telmatosaurus''.
 
−
Kombinacja cech wiodocznych na maxilli dowodzi, że należy on do grupy zaawansowanych iguanodotnów, bliższych Iguanodon i  spokrewionym formowm, ale dalszym niż hadrozaurydy, które były powszechne w późnej dolnej kredzie (np. Probactrosaurus, Equijubus, Altirhinus, Jinzhousaurus, Fukuisaurus, Shuangmiaosaurus i Peneloposaurus).
 
−
Najbliższe podobieństwa widoczne są z Probactrosaurus mongoliensis (Rozhdestvensky, 1966) z formacji Dashuigou Mongolii Wewnętrznej (Chiny).
 
−
Zęby maxilli saimodona są bardzo pdoobne do tych u “Probactrosaurus” mazongshanensis z wydatną środkową pierwotną krawędzią i silnie ząbkowanymi brzegami. U P. mongoliensis dodatkowo zachowane były oznaki dodatkowych krawędzi, analogicznie jak uj Siamodon. Kości szczękwoe są podobne, z identycznymi w kształcie wyrostkami kości jarzmowej.
 
−
U P. gobiensis występowała 22-23 zęby, zaś u Siamdoon - więcej niż 25.
 
  
−
==Paleobiogeografia iguanodontów==
+
==[[Paleobiogeografia]] iguanodontów==
 
:''Zobacz: [[Paleobiogeografia iguanodontów]]''
 
:''Zobacz: [[Paleobiogeografia iguanodontów]]''
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa rodzajowa to połączenie słów: ''Siam'' (starożytna nazwa Tajlandii) i ''odous'' (gr. "ząb"). Pisowania ''odon'' ma na celu wskazanie podobieństwa do rodzaju [[Iguanodon]].
+
Nazwa rodzajowa to połączenie słów: ''Siam'' (starożytna nazwa Tajlandii) i ''odous'' (gr. "ząb"). Pisowania ''odon'' ma na celu wskazanie podobieństwa do rodzaju ''[[Iguanodon]]''.
 +
 
 
Nazwa gatunkowa (''nimngami'') honoruje Withayę Nimngama, który życzliwie podarował badaczom materiał kopalny siamodonta.
 
Nazwa gatunkowa (''nimngami'') honoruje Withayę Nimngama, który życzliwie podarował badaczom materiał kopalny siamodonta.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Siamodon''
+
| ''Siamodon''
−
| [[Buffetaut]] i [[Suteethorn]], [[2011]]
+
| {{Kpt|[[Éric Buffetaut|Buffetaut]]}} i {{Kpt|[[Varavudh Suteethorn|Suteethorn]]}}, [[2011]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''; ?= ''[[Ratchasimasaurus]]''
 
|-
 
|-
−
! ''S. nimngami''
+
| ''S. nimngami''
−
| [[Buffetaut]] i [[Suteethorn]], [[2011]]
+
| {{Kpt|Buffetaut}} i {{Kpt|Suteethorn}}, 2011
 +
| ''[[nomen dubium]]''; ?= ''[[Ratchasimasaurus|Ratchasimasaurus suranareae]]''
 
|}
 
|}
  
Linia 170: Linia 140:
 
<small><references/></small>
 
<small><references/></small>
  
−
[[Kategoria:Dinosauria]]  
+
[[Kategoria:Nomen dubium]]
−
[[Kategoria:Ornithischia]]
+
[[Kategoria:Do sprawdzenia]]
−
[[Kategoria:Ornithopoda]]
 
−
[[Kategoria:Iguanodontia]]
 
−
[[Kategoria:Iguanodontia bazalne]]
 
−
[[Kategoria:Azja]]
 
−
[[Kategoria:Tajlandia]]
 
−
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
−
[[Kategoria:Kreda]]
 
−
[[Kategoria:Apt]]
 

Aktualna wersja na dzień 23:01, 1 kwi 2024

Do sprawdzenia.


Autor: Korekta:
Łukasz Czepiński Maciej Ziegler

Marcin Szermański

Siamodon (siamodont/sjamodont/syjamodont)
Długość: ? ~1,5-2 m[1]
Masa: ? 200 kg[1]
Miejsce występowania: Tajlandia

(formacja Khok Kruat)

Czas występowania 125-112 Ma

późna kreda (?apt)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ornithopoda

Iguanodontia

Hadrosauroidea

Siamodon.jpg

Ryc. 1. Holotyp Siamodon nimngami (PRC-4) - lewa kość szczękowa w widoku: a) bocznym, b) środkowym, c) grzbietowym.

Oznaczenia skrótów: af - okno przedoczodołowe (antorbital fenestra); dp - wyrostek grzbietowy kości szczękowej (maxilla dorsal process); jp - wyrostek kości jarzmowej (jugal process); lb - wybrzuszenie podlużne (longitudinal bulge); lg - bruzda podłużna (longitudinal groove); prp - wyrostek kości przedszczękowej (premaxilla process). Skala: 50 mm.

© Buffetaut & Suteethorn, 2011 (zmodyfikowany).

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Siamodon to zaawansowany iguanodont, żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Tajlandii, mogący osiągać 2 metry długości[1] . Został opisany w 2011 roku przez Érica Buffetauta z mieszczącego się we Francji Geology Laboratory of Ecole Normale Supérieure i Varavudha Suteethorna z Palaeontological Research and Education Centre na Uniwersytecie Mahasarakham w Tajlandii. W 2014 roku David Norman zasugerował, że ważność Siamodon jest wątpliwa (nomen dubium) i, być może, jest synonimem współwystępującego z nim Ratchasimasaurus[2].

Geologia i datowanie

Cały materiał kopalny, na podstawie którego wydzielono takson Siamodon nimngami pochodzi z kamieniołomu znajdującego się w wiosce Ban Saphan Hin, położonej blisko miasta Nakhon Ratchasima, w północno-wschodniej Tajlandii. W kopalniach z tego obszaru odsłaniają się skały formacji Khok Kruat w której gruboziarnisty piaskowiec kontynentalny deponowany był w środowisku rzecznym.

Bazując na skamieniałościach kręgowców i kopalnym pyłku, formacja Khok Kruat datowana jest na apt-alb (125-99 Ma)[3].

Zobacz: Datowanie formacji Khok Kruat w opisie Ratchasimasaurus

Paleoekologia formacji Khok Kruat

Zobacz: Formacja Khok Kruat

Materiał kopalny

Ryc. 2. Zęby Siamodon nimngami - izolowany ząb kości szczękowej z materiału przypisanego (PRC-5) w widoku a) wargowym, b) środkowym; c) zbliżenie na zęby znajdujące się na holotypie (PRC-4) w widoku wargowym. Skala: 10 mm.

© Buffetaut & Suteethorn, 2011.

Holotyp: PRC-4 - niemal kompletna lewa kość szczękowa z sześcioma zębami.

Materiał przypisany: PRC-5 - izolowany ząb kości szczękowej, PRC-6 - puszka mózgowa.

Budowa

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Holotyp (PRC-4)

Okazem holotypowym jest dobrze zachowana kość szczękowa (maxilla) - jedynie przedni i tylny koniec kości wykazuje ślady otarcia, przez co może być ona nieco niekompletna. Okaz ma kształt trójkąta równoramiennego (autorzy pracy piszą o tab-like bone - kości o kształcie wieszaka[4]), którego wierzchołek tworzony jest przez dwuwidlasty grzbietowy wyrostek (dorsal process; ryc. 1ab) kości szczękowej. Tylna krawędź wyrostka grzbietowego jest gładko zaokrąglona i wyraźnie tworzy przednią część brzegu stosunkowo dużego okna przedoczodołowego (antorbital fenestra; ryc. 1ab). Wyrostek grzbietowy jest odizolowany od powierzchni bocznej przez głęboką, podłużną bruzdę, rozciągającą się aż do poziomu wyrostku kości jarzmowej.

W widoku bocznym (ryc. 1a), mniej więcej w połowie wysokości znajduje się seria stosunkowo dużych, owalnych otworów, dochodzących do 5 mm długości, nad którymi znajduje się wybrzuszenie, na końcu którego znajduje się wyrostek kości jarzmowej (jugal process; ryc. 1a).

Znajdujące się w przedniej części kości szczękowej podłużne obniżenie najprawdopodobniej wskazuje na miejsce, na które zachodził tylny wyrostek kości przedszczękowej.

Na powierzchni środkowej (ryc. 1b) znajduje się dobrze zaznaczone, podłużne wybrzuszenie, rozciągające się od jednego do drugiego końca kości, a w przedniej części tworzące wydatną, przypominającą półkę, krawędź.

Zęby

Na wewnętrznej stronie kości szczękowej znajduje się seria otworów, będących otworami specjalnymi (special foramina). Najprawdopodobniej każdemu otworowi odpowiada jeden ząb[5]. Dokładna liczba otworów, a co za tym idzie, również i zębów nie jest łatwa do określenia, ponieważ w niektórych miejscach special foramina nie są wyraźne. Szacuje się jednak, że było ich co najmniej 25, a prawdopodobnie 27.

Sześć koron zębowych jest mniej lub bardziej widocznych w widoku bocznym (ryc. 1a, 2c). Ponieważ powierzchnia środkowa kości rozciąga się dalej niż boczna, zęby nie są widoczne w widoku środkowym. Są to niewytarte zęby zastępujące, które nie wystają ponad krawędź szczęk.

Zęby okazu holotypowego (ryc. 2c) mają korony o językowatym kształcie, na brzegach występuje silne ząbkowanie, o ząbkach o coraz mniejszych rozmiarach, im bliżej wierzchołka. Na językowej powierzchni korony widoczna jest bardzo wydatna krawędź, która kończy się na szczycie korony, a czasem również słabiej zaznaczone krawędzie drugorzędne.

Materiał przypisany (PRC-5)

Izolowany ząb (ryc. 2ab) o wysokości 28 mm, pochodzący z (najprawdopodobniej) prawej kości szczękowej, znaleziony w tej samej lokalizacji co holotyp. Jego izolacja umożliwia obserwację większej ilości szczegółów, niż u zębów nadal tkwiących w kości zębowej. Zachowała się tylko drobna część wąskiego korzenia zębowego. Szkliwo wydaje się być ograniczone jedynie do powierzchni wargowej. Zagłębienia środkowe i tylne przedstawiają miejsca, do których przylegały sąsiednie zęby - okaz zatem wchodził w skład baterii zębowej.

Materiał przypisany (PRC-6)

Dobrze zachowana puszka mózgowa, pochodząca tej samej lokalizacji co holotyp, przypuszczalnie należąca do tego samego osobnika. Składa się z kości: dolnej potylicznej (basioccipital), potylicznych bocznych (exoccipital), potylicznej górnej (supraoccipital), ciemieniowych (parietal), klinowej bocznej (laterosphenoid), usznej tylnej (opisthotic), usznej przedniej (prootic), oczodołowo-klinowej (orbitosphenoid) i klinowej dolnej (basisphenoid).

Rekonstrukcja zwierzęcia

Bazując na bliskim pokrewieństwie z Probactrosaurus, można pokusić się o stwierdzenie, że Siamodon wyglądał podobnie i prowadził analogiczny tryb życia. Główną różnicą są wymiary kości szczękowej u oby taksonów. U probaktrozaura maxilla mierzyła ok. 20 cm. długości[6], zaś u siamodonta - 4,3 cm. Wymiary Probactrosaurus (wg Paul, 2010) szacuje się na ok. 5,5 m długości i 1 t masy[7], Siamodon zatem mógł być relatywnie mniejszy - ok. 1,5-2 m długości i ok. 200 kg masy[1].

Był to zatem niewielki przedstawiciel Iguanodontia, poruszający się głównie na dwóch tylnych kończynach który żywił się roślinnością zrywaną zapewne bezzębnym dziobem, następnie rozdrabnianą przez masywne baterie zębowe. Jego głównym, naturalnym wrogiem mógł być Siamosaurus - mierzący 9 metrów spinozauryd, czy inny, duży, jeszcze nieopisany teropod, którego szczątki odkryto we wczesnokredowych skałach formacji Khok Kruat[8].

Pokrewieństwo

Siamodon różni się od bazalnych iguanodontów m.in. morfologią zębów kości szczękowej, które są węższe i posiadają silnie zaznaczoną środkową krawędź podstawową, której czasem towarzyszą słabiej zaznaczone krawędzie dodatkowe (u bazalnych iguanodontów spotyka się z dystalnie przesuniętą krawędzią podstawową i kilku krawędziami dodatkowymi). Dodatkowo, maxilla ma zarys trójkąta równoramiennego, z wierzchołkiem (wyrostkiem grzbietowym) położonym mniej więcej w połowie długości kości, podczas gdy u wielu bazalnych form, wierzchołek jest przesunięty bardziej ku tyłowi. Od hadrozaurydów kość szczękowa różni się w powierzchni stawowej, przy połączeniu z kością jarzmową, i jest pokryta dużą powierzchnią szwów; dodatkowo jest stosunkowo niska i o węższych zębach w porównaniu z maxilla większości hadrozaurydów.

Kombinacja cech kości szczękowej siamodonta dowodzi, że należy on do iguanodontów bardziej zaawansowanych niż Iguanodon, ale nie należących do Hadrosauridae. Być może najbliżej spokrewniony jest on z Probactrosaurus gobiensis z formacji Dashuigou (Mongolia Wewnętrzna, Chiny). Podobna budowa zębów i kształt wyrostków kości jarzmowej. U probaktrozaura występowało jednak ok. 22-23 zębów[9], zaś u siamodonta - przynajmniej 25 (?27).

Paleobiogeografia iguanodontów

Zobacz: Paleobiogeografia iguanodontów

Etymologia

Nazwa rodzajowa to połączenie słów: Siam (starożytna nazwa Tajlandii) i odous (gr. "ząb"). Pisowania odon ma na celu wskazanie podobieństwa do rodzaju Iguanodon.

Nazwa gatunkowa (nimngami) honoruje Withayę Nimngama, który życzliwie podarował badaczom materiał kopalny siamodonta.

Spis gatunków

Siamodon Buffetaut i Suteethorn, 2011 nomen dubium; ?= Ratchasimasaurus
S. nimngami Buffetaut i Suteethorn, 2011 nomen dubium; ?= Ratchasimasaurus suranareae

Bibliografia

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Szacunki własne autora hasła - Czepiński, Ł., na podstawie porównania wymiarów maxilla u Siamodon i Probactrosaurus.
  2. ↑ Norman, D., 2014. On the history, osteology, and systematic position of the Wealden (Hastings group) dinosaur Hypselospinus fittoni (Iguanodontia: Styracosterna). Zoological Journal of the Linnean Society (Early View).
  3. ↑ Sattayarak, N., Srigulawong, S. & Patarametha. M. 1991. Subsurface stratigraphy of the non-marine Khorat Group, northeastern Thailand. In: GEOSEA VII Abstracts, angkok,, 36.
  4. ↑ Buffetaut, E. & Suteethorn, V., 2011. A new iguanodontian dinosaur from the Khok Kruat Formation (Early Cretaceous, Aptian) of northeastern Thailand. Annales de Paléontologie, 97 (1): 51-62.
  5. ↑ Edmund, A.G., 1957. On the special foramina in the jaws of many ornithischian dinosaurs. Contributions of the Royal Ontario Museum Division of Zoology and Palaeontology 48, 1–14..
  6. ↑ A. K. Rozhdestvensky, 1966. Новые игуанодонты из центральной азии. Филогенетические и таксономические взаимоотношения поздних iguanodontidae и ранних Hadrosauridae. Палеонтологический журнал 1966 (3): 103-116
  7. ↑ Paul, G.S., 2010, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press p. 292
  8. ↑ Buffetaut, E., Suteethorn, V., Le Loeuff, J., Khansubha, S., Tong, H. & Wongko, K. 2005. The Dinosaur Fauna from the Khok Kruat Formation (Early Cretaceous) of Thailand. International Conference on Geology, Geotechnology and Mineral Resources of Indochina (GEOINDO 2005) 28-30 November 2005, Khon Kaen, Thailand, 575-581
  9. ↑ Norman, D.B., 2002. On Asian ornithopods (Dinosauria: Ornithischia). 4. Redescription of Probactrosaurus gobiensis Rozhdestvensky, 1966. Zoological Journal of the Linnaean Society 136, 113–144.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Siamodon&oldid=32550”