Puertasaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Puertasaurus''}} | |
| − | {| | + | {{Opis |
| − | | | + | |Autor = [[Krzysztof Stuchlik]], [[Maciej Ziegler]], [[Dawid Mazurek]], [[Marcin Szermański]] |
| − | | | + | |Korekta = [[Krzysztof Lichota]], [[Kamil Kamiński]], [[Mateusz Tałanda]], [[Łukasz Czepiński]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | |- | + | |nazwa = ''Puertasaurus'' (puertazaur) |
| − | | [[ | + | |długość = 28 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez i Larramendi, 2020 </ref> |
| − | [[ | + | |wysokość = 6 m (w ramionach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |masa = 50 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | [[ | + | |dieta = roślinożerny |
| + | |miejsce = [[Argentyna]] - Santa Cruz | ||
| + | <small>([[formacja]] [[Cerro Fortaleza]])<ref>Santucci i Filippi, 2022</ref><ref>Calvo, 2024</ref></small> | ||
| + | |czas = {{Występowanie|76|70}} | ||
| + | ok. 76-70 Ma <ref>Sickmann, Z. T., Schwartz, T. M., & Graham, S. A. (2018). "Refining stratigraphy and tectonic history using detrital zircon maximum depositional age: an example from the Cerro Fortaleza Formation, Austral Basin, southern Patagonia". Basin Research, 30(4), 708-729. [[doi:10.1111/bre.12272]]</ref></small><br> | ||
| + | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]] - [[mastrycht]])</small> | ||
| + | |systematyka = | ||
| + | [[Dinosauria]] | ||
| − | [[ | + | [[Saurischia]] |
| − | [[ | + | [[Sauropodomorpha]] |
| − | + | ||
| − | + | [[Sauropoda]] | |
| − | + | [[Macronaria]] | |
| − | + | [[Somphospondyli]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Titanosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Lithostrotia]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Colossosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ?? [[Longkosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[ | + | |grafika = Puertasaurus reuili.png |
| + | |podpis = Rekonstrukcja ''Puertasaurus''. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Puertasaurus_reuili.png] | ||
| + | |PorównanieGrupa = | ||
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | -49.844213, -72.109395~wzgórze Los Hornos (Los Hornos Hill, =Cerro Los Hornos), Santa Cruz, [[Argentyna]]|<small>[[holotyp]] (Novas i in., 2005; por. Novas i in. 2008, ryc. 1).<br> | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
| + | ==Wstęp== | ||
| + | ''Puertasaurus'' to [[rodzaj]] ogromnego [[zauropod]]a żyjącego w [[późna kreda|późnej kredzie]] na terenie dzisiejszej Argentyny. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów. | ||
| − | [[ | + | ==Etymologia== |
| + | Odkrywcami i preparatorami [[holotyp|typowego okazu]] byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę [[rodzaj]]ową i epitet [[gatunek|gatunkowy]]. | ||
| − | [[ | + | ==Wiek geologiczny== |
| + | Dawniej uważano, że gigant ten pochodził z formacji [[Pari Aike]] lub [[Mata Amarilla]]. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od [[cenoman]]u do [[mastrycht]]u (zob. szerzej w [[Talenkauen#Wiek geologiczny]]). Jednakże Santucci i Filippi (2022) oraz [[Calvo]] (2024) podają, że szczątki ''Puertasaurus'' pochodzą z formacji [[Cerro Fortaleza]] znaną wcześniej jako Pari Aike, a jej osady są datowane na [[kampan]] oraz [[mastrycht]]. | ||
| − | [[ | + | ==Materiał kopalny== |
| + | [[Plik:Puertasaurus_Scott_Hartman.jpg|300px|thumb|right|Znane elementy szkieletu (kręgi ogonowe nie są oparte na materiale kopalnym). Autor: [[Scott Hartman]] [http://skeletaldrawing.blogspot.com/2013/06/when-i-released-my-thunder-lizards-size.html].]] | ||
| + | [[Holotyp]] (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy - najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i (Novas i in. 2005) długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm (Paul 2019) i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane (Novas i in. 2005). | ||
| − | [[ | + | Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-PV-39) o długości 222 cm i obwodzie trzonu 99 cm (Lacovara i in. 2004), przypisana jako ''[[cf.]] Puertasaurus reuili'' (Sassani & Bivens 2017). |
| − | [[ | + | ==Klasyfikacja== |
| + | [[Plik: Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG|300px|thumb|right|Kręg grzbietowy puertazaura. Autor zdjęcia: Hectonichus [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG].]] | ||
| + | ''Puertasaurus'' był łączony z [[Colossosauria]] (np. Calvo i in. 2008; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych. Santucci i Filippi (2022) podają, że pozycja opisywanego zauropoda w [[klad]]zie [[Longkosauria]] jest niestabilna. | ||
| − | [[ | + | Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje ''Puertasaurus'' (podano [[takson]]y niższe od [[Somphospondyli]]): |
| − | [[ | + | [[Colossosauria]]: [[Lognkosauria]] |
| + | <ref>Silva Junior J. C. & Marinho, T. S. (2019). Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil. Zootaxa, 4577(3), 401-438.</ref> | ||
| − | [[ | + | [[Titanosauria]]: [[Colossosauria]]: [[Lognkosauria]] |
| + | <ref>Carballido, J. L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I. A., Salgado, L., Garrido, A. C., Ramezani, J., Cúneo, N.R. & Krause, J. M. (2017). A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 284(1860), 20171219.</ref> | ||
| + | <ref name="Mannion.etal.2019Zhejiang">Mannion, P. D., Upchurch, P., Jin, X., & Zheng, W. (2019). New information on the Cretaceous sauropod dinosaurs of Zhejiang Province, China: impact on Laurasian titanosauriform phylogeny and biogeography. Royal Society open science, 6(8), 191057.</ref> | ||
| + | <ref>Carballido, J. L., Scheil, M., Knötschke, N., & Sander, P. M. (2020). The appendicular skeleton of the dwarf macronarian sauropod Europasaurus holgeri from the Late Jurassic of Germany and a re-evaluation of its systematic affinities. Journal of Systematic Palaeontology, 18(9), 739-781.</ref> | ||
| − | [[Titanosauria]] | + | [[Titanosauria]]: [[Rinconsauria]] ([[politomia]] ze specyfikatorami [[Lognkosauria]] i [[Colossosauria]]) |
| + | <ref name="Mannion.etal.2019Zhejiang"></ref> | ||
| − | + | [[Titanosauria]]: [[Rinconsauria]]: [[Lithostrotia]]: [[Lognkosauria]]: [[Colossosauria]] | |
| − | + | <ref name="Mannion.etal.2019Zhejiang"></ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Titanosauria]]: [[Lithostrotia]]: [[Colossosauria]] | |
| − | + | <ref>Bandeira, K. L., Simbras, F. M., Machado, E. B., de Almeida Campos, D., Oliveira, G. R., & Kellner, A. W. (2016). A new giant Titanosauria (Dinosauria: Sauropoda) from the Late Cretaceous Bauru Group, Brazil. PloS one, 11(10).</ref> | |
| − | + | [[Titanosauria]]: [[Lithostrotia]]: [[Colossosauria]]: [[Lognkosauria]] | |
| − | [[ | + | <ref>González Riga, B. J., Mannion, P. D., Poropat, S. F., Ortiz David, L. D., & Coria, J. P. (2018). Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships. Zoological Journal of the Linnean Society, 184(1), 136-181.</ref> |
==Rozmiary i budowa== | ==Rozmiary i budowa== | ||
| − | Mimo | + | [[Plik: Sauropod_neck_reconstructions.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szyi puertazaura (drugi od góry) i innych zauropodów. Źródło: Taylor i Wedel (2013).]] |
| + | Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. Był on powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. W 2020 roku Molina-Pérez i Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton, długość na 28 metrów oraz wysokosć w ramionach dochodzącą do 6 m. Zdaniem [[Calvo]] omawiamy zauropod był największym znanym dinozaurem, jednak skąpy materiał kopalny uniemożliwia porównanie go z ''[[Argentinosaurus]]''. Uznał on, że ''Puertasaurus'' mógł mieć długość dochodzącą nawet do 40 m oraz masę 80 t. | ||
| − | + | Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokim wyrostkiem kolczystym oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi (Novas i in. 2005). Kręg piersiowy ''Puertasaurus'' jest wyjątkowo krótki (Novas i in. 2005). | |
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Dinozaurami | + | Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: ''[[Orkoraptor]]'' i ''[[Talenkauen]]'' (zob. więcej w jego opisie). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Puertasaurus''}} | |
| − | | [[Novas]], [[Salgado]], [[Calvo]] i [[ | + | | {{Kpt|[[Fernando Novas|Novas]]}}, {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}}, {{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}} i {{Kpt|[[Federico Agnolín|Agnolín]]}}, [[2005]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''P. reuili''}} | |
| − | | | + | | {{Kpt|Novas, Salgado, Calvo}} i {{Kpt|Agnolín}}, 2005 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. [[doi:10.7203/metode.14.24556]] |
| − | Novas, | + | |
| + | Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008) "Anatomy of ''Futalognkosaurus dukei'' Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 511-526. | ||
| + | |||
| + | Lacovara, K.J., Harris, J.D, Lamanna, M.C., Novas, F.E., Martinez, R. & Ambrosio, A. (2004) "An enormous sauropod from the Maastrichtian Pari Aike formation of southernmost Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24(Supplement 003), Abstracts of Papers Sixty-Fourth Annual Meeting Society of Vertebrate Paleontology Adams Mark Hotel Denver, Colorado November 3-6, 2004, 180-181. | ||
| + | |||
| + | Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press. | ||
| + | |||
| + | Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011) "Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina" Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14. | ||
| + | |||
| + | Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia" Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s., 7 (1), 37-41. | ||
| + | |||
| + | Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480. | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2019) "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358. [[doi:10.2992/007.085.0403]] | ||
| + | |||
| + | Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017) "The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution" PeerJ Preprints, 5, e2988v1 [[doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1]] | ||
| + | |||
| + | Santucci R.M & Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs From the Campanian–Maastrichtian Age". [w]: Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red) "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer, Cham. [[doi:10.1007/978-3-030-95959-3_9]] | ||
| + | |||
| + | Taylor, M.P. & Wedel, M.J. (2013) "Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks" PeerJ. 1, e36 [[doi:10.7717/peerj.36]] | ||
| − | + | <references/></small> | |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 102: | Linia 132: | ||
[[Kategoria:Sauropoda]] | [[Kategoria:Sauropoda]] | ||
[[Kategoria:Macronaria]] | [[Kategoria:Macronaria]] | ||
| − | [[Kategoria:Somphospondyli | + | [[Kategoria:Somphospondyli]] |
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| + | [[Kategoria:Kampan]] | ||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:01, 20 kwi 2024
| Autor: | Krzysztof Stuchlik, Maciej Ziegler, Dawid Mazurek, Marcin Szermański |
| Korekta: | Krzysztof Lichota, Kamil Kamiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński, Paweł Konarzewski |
| Puertasaurus (puertazaur) | |
|---|---|
| Długość | 28 m [1] |
| Wysokość | 6 m (w ramionach) [1] |
| Masa | 50 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Santa Cruz |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria
?? Longkosauria |
 Rekonstrukcja Puertasaurus. Autor: Slate Weasel [3] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Puertasaurus to rodzaj ogromnego zauropoda żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów.
Etymologia
Odkrywcami i preparatorami typowego okazu byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę rodzajową i epitet gatunkowy.
Wiek geologiczny
Dawniej uważano, że gigant ten pochodził z formacji Pari Aike lub Mata Amarilla. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od cenomanu do mastrychtu (zob. szerzej w Talenkauen#Wiek geologiczny). Jednakże Santucci i Filippi (2022) oraz Calvo (2024) podają, że szczątki Puertasaurus pochodzą z formacji Cerro Fortaleza znaną wcześniej jako Pari Aike, a jej osady są datowane na kampan oraz mastrycht.
Materiał kopalny
Holotyp (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy - najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i (Novas i in. 2005) długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm (Paul 2019) i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane (Novas i in. 2005).
Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-PV-39) o długości 222 cm i obwodzie trzonu 99 cm (Lacovara i in. 2004), przypisana jako cf. Puertasaurus reuili (Sassani & Bivens 2017).
Klasyfikacja
Puertasaurus był łączony z Colossosauria (np. Calvo i in. 2008; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych. Santucci i Filippi (2022) podają, że pozycja opisywanego zauropoda w kladzie Longkosauria jest niestabilna.
Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje Puertasaurus (podano taksony niższe od Somphospondyli):
Colossosauria: Lognkosauria [5]
Titanosauria: Colossosauria: Lognkosauria [6] [7] [8]
Titanosauria: Rinconsauria (politomia ze specyfikatorami Lognkosauria i Colossosauria) [7]
Titanosauria: Rinconsauria: Lithostrotia: Lognkosauria: Colossosauria [7]
Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria [9]
Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria: Lognkosauria [10]
Rozmiary i budowa
Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. Był on powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. W 2020 roku Molina-Pérez i Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton, długość na 28 metrów oraz wysokosć w ramionach dochodzącą do 6 m. Zdaniem Calvo omawiamy zauropod był największym znanym dinozaurem, jednak skąpy materiał kopalny uniemożliwia porównanie go z Argentinosaurus. Uznał on, że Puertasaurus mógł mieć długość dochodzącą nawet do 40 m oraz masę 80 t.
Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokim wyrostkiem kolczystym oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi (Novas i in. 2005). Kręg piersiowy Puertasaurus jest wyjątkowo krótki (Novas i in. 2005).
Paleoekologia
Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: Orkoraptor i Talenkauen (zob. więcej w jego opisie).
Spis gatunków
| Puertasaurus | Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005 |
| P. reuili | Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005 |
Bibliografia
Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556
Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008) "Anatomy of Futalognkosaurus dukei Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 511-526.
Lacovara, K.J., Harris, J.D, Lamanna, M.C., Novas, F.E., Martinez, R. & Ambrosio, A. (2004) "An enormous sauropod from the Maastrichtian Pari Aike formation of southernmost Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24(Supplement 003), Abstracts of Papers Sixty-Fourth Annual Meeting Society of Vertebrate Paleontology Adams Mark Hotel Denver, Colorado November 3-6, 2004, 180-181.
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press.
Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011) "Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina" Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14.
Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia" Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s., 7 (1), 37-41.
Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480.
Paul, G.S. (2019) "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358. doi:10.2992/007.085.0403
Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017) "The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution" PeerJ Preprints, 5, e2988v1 doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1
Santucci R.M & Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs From the Campanian–Maastrichtian Age". [w]: Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red) "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-95959-3_9
Taylor, M.P. & Wedel, M.J. (2013) "Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks" PeerJ. 1, e36 doi:10.7717/peerj.36
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez i Larramendi, 2020
- ↑ Santucci i Filippi, 2022
- ↑ Calvo, 2024
- ↑ Sickmann, Z. T., Schwartz, T. M., & Graham, S. A. (2018). "Refining stratigraphy and tectonic history using detrital zircon maximum depositional age: an example from the Cerro Fortaleza Formation, Austral Basin, southern Patagonia". Basin Research, 30(4), 708-729. doi:10.1111/bre.12272
- ↑ Silva Junior J. C. & Marinho, T. S. (2019). Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil. Zootaxa, 4577(3), 401-438.
- ↑ Carballido, J. L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I. A., Salgado, L., Garrido, A. C., Ramezani, J., Cúneo, N.R. & Krause, J. M. (2017). A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 284(1860), 20171219.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Mannion, P. D., Upchurch, P., Jin, X., & Zheng, W. (2019). New information on the Cretaceous sauropod dinosaurs of Zhejiang Province, China: impact on Laurasian titanosauriform phylogeny and biogeography. Royal Society open science, 6(8), 191057.
- ↑ Carballido, J. L., Scheil, M., Knötschke, N., & Sander, P. M. (2020). The appendicular skeleton of the dwarf macronarian sauropod Europasaurus holgeri from the Late Jurassic of Germany and a re-evaluation of its systematic affinities. Journal of Systematic Palaeontology, 18(9), 739-781.
- ↑ Bandeira, K. L., Simbras, F. M., Machado, E. B., de Almeida Campos, D., Oliveira, G. R., & Kellner, A. W. (2016). A new giant Titanosauria (Dinosauria: Sauropoda) from the Late Cretaceous Bauru Group, Brazil. PloS one, 11(10).
- ↑ González Riga, B. J., Mannion, P. D., Poropat, S. F., Ortiz David, L. D., & Coria, J. P. (2018). Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships. Zoological Journal of the Linnean Society, 184(1), 136-181.
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Puertasaurus_reuili.png){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG){kind=link}