Sarcolestes: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|mapa = | |mapa = | ||
}} | }} | ||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Sarcolestes'' to słabo poznany rodzaj wczesnego [[Ankylosauria|ankylozaura]] żyjącego na terenie obecnej Wielkiej Brytanii pod koniec epoki środkowej jury. | ''Sarcolestes'' to słabo poznany rodzaj wczesnego [[Ankylosauria|ankylozaura]] żyjącego na terenie obecnej Wielkiej Brytanii pod koniec epoki środkowej jury. | ||
| Linia 38: | Linia 37: | ||
[[Holotyp]] (BMNH R2682) to częściowa lewa kość żuchwowa z jednym zębem i 2 czubkami koron zębów. Materiał przypisany (SMC J.46884) to izolowana osteoderma. Oba okazy pochodzą z dolnych warstw [[formacja|formacji]] [[Oxford Clay]]. | [[Holotyp]] (BMNH R2682) to częściowa lewa kość żuchwowa z jednym zębem i 2 czubkami koron zębów. Materiał przypisany (SMC J.46884) to izolowana osteoderma. Oba okazy pochodzą z dolnych warstw [[formacja|formacji]] [[Oxford Clay]]. | ||
| + | Do sarkolesta może należeć również izolowana niekompletna osteoderma również znaleziona w formacji Oxford Clay. Ma wprawdzie odmienną budowę od osteodermy SMC J.46884 (jej półprostokątny kształt, wklęsłość od strony brzusznej oraz niski, zaokrąglony kil na stronie grzbietowej), zbliżającą ją do osteoderm tułowiowych kredowych ankylozaurów (np. [[Borealopelta|borealopelty]]), lecz może być nieznanym morfotypem osteodermy u sarkolesta (Bestwick i in., 2024). | ||
==Historia i ważność taksonu== | ==Historia i ważność taksonu== | ||
| − | Sarkolestes został opisany w 1893 roku przez angielskiego paleontologa [[Richard Lyddeker|Richarda Lyddekera]], który uznał do za przedstawiciela teropodów należącego do rodziny [[Thecodontosauridae|tekodontozaurydów]] razem z [[Thecodontosaurus|tekodontozaurem]] (pod koniec XIX wieku tekodontozaur i inne "prozauropody", np. [[Plateosaurus|plateozaur]] były uznawane za protoplastów jurajskich i kredowych teropodów, obecnie oczywiście są zaklasyfikowane jako wczesne odgałęzienie linii [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]] nie tworzące naturalnej grupy). Zauważył również podobieństwo zęba tego dinozaura do zębów [[Priodontognathus|priodontognata]] (obecnie uważanego za słabo poznany rodzaj wczesnego [[Thyreophora]], zapewne też ankylozaura) i stwierdził, że mogą albo być spokrewnione ze [[Scelidosauridae|scelidozaurydami]], bądź tworzyć odrębną podgrupę w obrębie teropodów. 8 lat później, węgierski paleobiolog baron [[Franz | + | Sarkolestes został opisany w 1893 roku przez angielskiego paleontologa [[Richard Lyddeker|Richarda Lyddekera]], który uznał do za przedstawiciela teropodów należącego do rodziny [[Thecodontosauridae|tekodontozaurydów]] razem z [[Thecodontosaurus|tekodontozaurem]] (pod koniec XIX wieku tekodontozaur i inne "prozauropody", np. [[Plateosaurus|plateozaur]] były uznawane za protoplastów jurajskich i kredowych teropodów, obecnie oczywiście są zaklasyfikowane jako wczesne odgałęzienie linii [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]] nie tworzące naturalnej grupy). Zauważył również podobieństwo zęba tego dinozaura do zębów [[Priodontognathus|priodontognata]] (obecnie uważanego za słabo poznany rodzaj wczesnego [[Thyreophora]], zapewne też ankylozaura) i stwierdził, że mogą albo być spokrewnione ze [[Scelidosauridae|scelidozaurydami]], bądź tworzyć odrębną podgrupę w obrębie teropodów. 8 lat później, węgierski paleobiolog baron [[Franz Nopcsa]] uznał sarkolesta za zwierzę roślinożerne, będące członkiem grupy ankylozaurów. W latach osiemdziesiątych XX wieku, inny angielski paleontolog [[Peter Galton]] zauważył podobieństwo osteodermy sarkolesta do osteodermów [[Sauropelta|zauropelty]] i uznał go za jednego z najstarszych [[Nodosauridae|nodozaurydów]]. W 2001 roku [[Kenneth Carpenter|Carpenter]] nie doszukał się cech diagnostycznych w materiale kopalnym omawianego dinozaura i uznał go za [[nomen dubium|takson wątpliwy]] (nie podał jednak szczegółów swojej decyzji). Nowsze publikacje uznają jednak jego ważność np: [[Darren Naish|Naish]] i [[David Martill|Martill]] ([[2008]]) uważają go za "tymczasowo" ważnego. |
==Systematyka== | ==Systematyka== | ||
| − | Na obecny stan wiedzy sarkolest jest [[bazalny takson|bazalnym]] przedstawicielem ankylozaurów prawdopodobnie blisko | + | Na obecny stan wiedzy sarkolest jest [[bazalny takson|bazalnym]] przedstawicielem ankylozaurów prawdopodobnie blisko spokrewnionym z [[Tianchisaurus|tienczizaurem]] i [[Spicomellus|spikomellusem]] ([[Maidment]] i in., 2021). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 63: | Linia 59: | ||
<small> | <small> | ||
Źródła naukowe: | Źródła naukowe: | ||
| + | Bestwick, J., Pond, S., Oliver, C.L., Nunn, M. & Smith, A.S. (2024). "A new ankylosaurian osteoderm from the Middle Jurassic Oxford Clay Formation, United Kingdom". Proceedings of the Yorkshire Geological Society. [https://doi.org/10.1144/pygs2023-0] | ||
| − | Blows, W.T. & Honeysett, K. 2013. New nodosaurid teeth (Dinosauria, Ankylosauria) from the Lower Cretaceous of Southern England. Acta Palaeontologica Polonica 59 (4):835-841. [https://doi.org/10.4202/app.2012.0131] | + | Blows, W.T. & Honeysett, K. (2013). "New nodosaurid teeth (Dinosauria, Ankylosauria) from the Lower Cretaceous of Southern England". Acta Palaeontologica Polonica 59 (4):835-841. [https://doi.org/10.4202/app.2012.0131] |
| − | Carpenter, K. (2001) Phylogenetic analysis of the Ankylosauria. | + | Carpenter, K. (2001). "Phylogenetic analysis of the Ankylosauria". [W]: Carpenter, K. (red.) "The Armored Dinosaurs". Indiana University Press, Bloomington, 455–483. |
| − | Galton, P.M. (1983) Armored dinosaurs (Ornithischia: Ankylosauria) from the Middle and Upper Jurassic of Europe. Palaeontographica Abteilung A, 182. | + | Galton, P.M. (1983). "Armored dinosaurs (Ornithischia: Ankylosauria) from the Middle and Upper Jurassic of Europe". Palaeontographica Abteilung A, 182. |
| − | Lydekker, R. (1893) On the jaw of a new carnivorous dinosaur from the Oxford Clay of Peterborough. Quarterly Journal of the Geological Society 49: 284-287. [http://dx.doi.org/10.1144/GSL.JGS.1893.049.01-04.46] [abstrakt] | + | Lydekker, R. (1893). "On the jaw of a new carnivorous dinosaur from the Oxford Clay of Peterborough". Quarterly Journal of the Geological Society 49: 284-287. [http://dx.doi.org/10.1144/GSL.JGS.1893.049.01-04.46] [abstrakt] |
Maidment, S.C.R., Strachan, S.J., Ouarhache, D., Scheyer, T. M., Brown, E.E., Fernandez, V., Johanson, Z., Raven, T.J., Barrett, P.M. (2021). "Bizarre dermal armour suggests the first African ankylosaur". Nature Ecology & Evolution: 1–6 [http://dx.doi.org/10.1038/s41559-021-01553-6] | Maidment, S.C.R., Strachan, S.J., Ouarhache, D., Scheyer, T. M., Brown, E.E., Fernandez, V., Johanson, Z., Raven, T.J., Barrett, P.M. (2021). "Bizarre dermal armour suggests the first African ankylosaur". Nature Ecology & Evolution: 1–6 [http://dx.doi.org/10.1038/s41559-021-01553-6] | ||
| − | Naish, D. & Martill, D.M. (2008) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. | + | Naish, D. & Martill, D.M. (2008). "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia". Journal of the Geological Society. 165 (3), s. 613–623. [[doi:10.1144/0016-76492007-154]] [Supplementary information] |
Norman, D.B., Butler, R.J. & Maidment, S.C.R. (2007) "Reconsidering the status and affinities of the ornithischian dinosaur Tatisaurus oehleri Simmons, 1965." Zoological Journal of the Linnean Society 150.4: 865-874. | Norman, D.B., Butler, R.J. & Maidment, S.C.R. (2007) "Reconsidering the status and affinities of the ornithischian dinosaur Tatisaurus oehleri Simmons, 1965." Zoological Journal of the Linnean Society 150.4: 865-874. | ||
| − | Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [ | + | Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [W:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392. |
| − | Weishampel, D.B. (1990) "Dinosaur Distribution" [ | + | Weishampel, D.B. (1990) "Dinosaur Distribution" [W:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press. |
Inne: | Inne: | ||
| Linia 92: | Linia 89: | ||
[[Kategoria:Thyreophora]] | [[Kategoria:Thyreophora]] | ||
[[Kategoria:Ankylosauria]] | [[Kategoria:Ankylosauria]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Europa]] | [[Kategoria:Europa]] | ||
[[Kategoria:Wielka Brytania]] | [[Kategoria:Wielka Brytania]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:18, 30 maj 2024
| Autor: | Tomasz Sokołowski, Eryk Sroka |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Michał Siedlecki |
| Sarcolestes (sarkolest) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | ok. 3 m | ||||
| Masa | ok. 250-500 kg (??) | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | Wielka Brytania - Cambridgeshire
(formacja Oxford Clay - ogniwo Peterborough) | ||||
| Czas |
ok. 165-164 Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Holotyp Sarcolestes leedsi (nr 1 i 2) z zębem Priodontognathus phillipsi (nr 3). Autor: Richard Lydekker. [[1]]
Porównanie wielkości Sarcolestes i człowieka. | |||||
Wstęp
Sarcolestes to słabo poznany rodzaj wczesnego ankylozaura żyjącego na terenie obecnej Wielkiej Brytanii pod koniec epoki środkowej jury.
Etymologia
Jego nazwa rodzajowa znaczy "mięsny rabuś" i wzięła się z tego, iż początkowo fragment jego żuchwy został sklasyfikowany jako należący do teropoda. Drugi człon nazwy leedsi honoruje najprawdopodobniej Alfreda Leedsa, który przeprowadzał dużo wykopalisk pod koniec XIX wieku.
Materiał kopalny
Holotyp (BMNH R2682) to częściowa lewa kość żuchwowa z jednym zębem i 2 czubkami koron zębów. Materiał przypisany (SMC J.46884) to izolowana osteoderma. Oba okazy pochodzą z dolnych warstw formacji Oxford Clay.
Do sarkolesta może należeć również izolowana niekompletna osteoderma również znaleziona w formacji Oxford Clay. Ma wprawdzie odmienną budowę od osteodermy SMC J.46884 (jej półprostokątny kształt, wklęsłość od strony brzusznej oraz niski, zaokrąglony kil na stronie grzbietowej), zbliżającą ją do osteoderm tułowiowych kredowych ankylozaurów (np. borealopelty), lecz może być nieznanym morfotypem osteodermy u sarkolesta (Bestwick i in., 2024).
Historia i ważność taksonu
Sarkolestes został opisany w 1893 roku przez angielskiego paleontologa Richarda Lyddekera, który uznał do za przedstawiciela teropodów należącego do rodziny tekodontozaurydów razem z tekodontozaurem (pod koniec XIX wieku tekodontozaur i inne "prozauropody", np. plateozaur były uznawane za protoplastów jurajskich i kredowych teropodów, obecnie oczywiście są zaklasyfikowane jako wczesne odgałęzienie linii zauropodomorfów nie tworzące naturalnej grupy). Zauważył również podobieństwo zęba tego dinozaura do zębów priodontognata (obecnie uważanego za słabo poznany rodzaj wczesnego Thyreophora, zapewne też ankylozaura) i stwierdził, że mogą albo być spokrewnione ze scelidozaurydami, bądź tworzyć odrębną podgrupę w obrębie teropodów. 8 lat później, węgierski paleobiolog baron Franz Nopcsa uznał sarkolesta za zwierzę roślinożerne, będące członkiem grupy ankylozaurów. W latach osiemdziesiątych XX wieku, inny angielski paleontolog Peter Galton zauważył podobieństwo osteodermy sarkolesta do osteodermów zauropelty i uznał go za jednego z najstarszych nodozaurydów. W 2001 roku Carpenter nie doszukał się cech diagnostycznych w materiale kopalnym omawianego dinozaura i uznał go za takson wątpliwy (nie podał jednak szczegółów swojej decyzji). Nowsze publikacje uznają jednak jego ważność np: Naish i Martill (2008) uważają go za "tymczasowo" ważnego.
Systematyka
Na obecny stan wiedzy sarkolest jest bazalnym przedstawicielem ankylozaurów prawdopodobnie blisko spokrewnionym z tienczizaurem i spikomellusem (Maidment i in., 2021).
Spis gatunków
| Sarcolestes | Lydekker, 1893 | ?nomen dubium |
| S. leedsi | Lydekker, 1893 | ?nomen dubium |
Bibliografia
Źródła naukowe: Bestwick, J., Pond, S., Oliver, C.L., Nunn, M. & Smith, A.S. (2024). "A new ankylosaurian osteoderm from the Middle Jurassic Oxford Clay Formation, United Kingdom". Proceedings of the Yorkshire Geological Society. [2]
Blows, W.T. & Honeysett, K. (2013). "New nodosaurid teeth (Dinosauria, Ankylosauria) from the Lower Cretaceous of Southern England". Acta Palaeontologica Polonica 59 (4):835-841. [3]
Carpenter, K. (2001). "Phylogenetic analysis of the Ankylosauria". [W]: Carpenter, K. (red.) "The Armored Dinosaurs". Indiana University Press, Bloomington, 455–483.
Galton, P.M. (1983). "Armored dinosaurs (Ornithischia: Ankylosauria) from the Middle and Upper Jurassic of Europe". Palaeontographica Abteilung A, 182.
Lydekker, R. (1893). "On the jaw of a new carnivorous dinosaur from the Oxford Clay of Peterborough". Quarterly Journal of the Geological Society 49: 284-287. [4] [abstrakt]
Maidment, S.C.R., Strachan, S.J., Ouarhache, D., Scheyer, T. M., Brown, E.E., Fernandez, V., Johanson, Z., Raven, T.J., Barrett, P.M. (2021). "Bizarre dermal armour suggests the first African ankylosaur". Nature Ecology & Evolution: 1–6 [5]
Naish, D. & Martill, D.M. (2008). "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia". Journal of the Geological Society. 165 (3), s. 613–623. doi:10.1144/0016-76492007-154 [Supplementary information]
Norman, D.B., Butler, R.J. & Maidment, S.C.R. (2007) "Reconsidering the status and affinities of the ornithischian dinosaur Tatisaurus oehleri Simmons, 1965." Zoological Journal of the Linnean Society 150.4: 865-874.
Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [W:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392.
Weishampel, D.B. (1990) "Dinosaur Distribution" [W:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press.
Inne:
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information".[6]
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sarcolestes.jpg){kind=link}