Mantellisaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
 
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
{{DISPLAYTITLE:''Mantellisaurus''}}
 
<small>
 
<small>
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
Linia 6: Linia 7:
 
| [[Sebastian Oziemski]]
 
| [[Sebastian Oziemski]]
 
| [[Maciej Ziegler]], [[Krzysztof Lichota]], [[Tomasz Singer]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Daniel Madzia]]
 
| [[Maciej Ziegler]], [[Krzysztof Lichota]], [[Tomasz Singer]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Daniel Madzia]]
 +
 +
[[Kamil Kamiński]]
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 27: Linia 30:
 
<small>(górne warstwy formacji Vectis i dolne warstwy formacji  
 
<small>(górne warstwy formacji Vectis i dolne warstwy formacji  
  
−
Lower Greensand, prawdopodobnie też górne warstwy  
+
Lower Greensand [górne warstwy  
  
−
nadgrupy Wealden)</small>
+
nadgrupy Wealden])</small>
  
−
[[Belgia]] - Bernissart
+
?[[Belgia]] - Bernissart
  
−
[[Niemcy]] - Nadrenia Północna-Westfalia
+
?[[Niemcy]] - Nadrenia Północna-Westfalia
  
 
<small>(Nehden)</small>
 
<small>(Nehden)</small>
 
|-
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
| 130-121 Ma
+
| ok. 128-124 [[Ma]]
  
−
<small>wczesna [[kreda]] (wczesny [[apt]]; być może [[barrem]])</small>
+
<small>[[wczesna kreda]] ([[barrem]] - wczesny [[apt]])</small>
 
|-
 
|-
 
! '''Systematyka'''
 
! '''Systematyka'''
Linia 63: Linia 66:
 
[[Hadrosauriformes]]
 
[[Hadrosauriformes]]
  
−
? [[Hadrosauroidea]]
+
? [[Hadrosauroidea]] / [[Iguanodontidae]]
 +
|-
 +
| colspan=2 |[[Plik:Mantellisaurus_atherfieldensis_Steveoc.jpg|400px|]]
 +
<small>Rekonstrukcja przyżyciowa ''Mantellisaurus''. Autor: Stephen O'Connor. [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6e/Mantellisaurus_atherfieldensis_Steveoc.jpg]</small>
 +
|-
 +
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
 
|-
 
|-
−
| colspan=2 |[[Plik:Mantellisaurus.jpg|400px|]]
+
| colspan=2 |
−
<small>Rekonstrukcja przyżyciowa ''Mantellisaurus''. Autor: Stephen O'Connor. [http://en.wikipedia.org/wiki/File:Mantellisaurus_atherfieldensis_Steveoc.jpg]</small>
+
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
50°40' N, 1°20' W~warstwy Waelden, [[Wielka Brytania]]|<small>''M. atherfieldensis'' - holotyp '''BMNH R5764'''.
 +
50°5' N, 3°6' E~Bernissart, [[Belgia]]|<small>''M. atherfieldensis'' - materiał przypisany'''.
 +
51°4' N, 8°6' E~Nehden, Nadrenia Północna-Westfalia, [[Niemcy]]|<small>''M. atherfieldensis'' - materiał przypisany.</small>
 +
</display_points>
 
|}
 
|}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Mantellisaurus'' to nazwa [[rodzaj]]owa dinozaura, którego pierwotnie opisano jako [[gatunek]] iguanodonta - ''[[Iguanodon]] atherfieldensis''. Identyfikacji jako odrębny [[rodzaj]] dokonał w [[2006]] roku Gregory [[Paul]]. Stwierdził on, że ''[[Iguanodon]] atherfieldensis'' jest smuklejszy i lżejszy niż pozostałe hadrozaurokształtne. Prawdopodobnie był głównie dwunożny. [[Paul]] uważa także, że ''Mantellisaurus'' i ''[[Dollodon]]'' są bardziej zaawansowane od ''[[Iguanodon]]'', lecz mniej od ''[[Ouranosaurus]]'', co czyniłoby je hadrozauroidami wg definicji [[Sereno]] ([[1998]]) i [[You]] i in. ([[2003]]).  
+
''Mantellisaurus'' to nazwa [[rodzaj]]owa dinozaura, którego pierwotnie opisano jako [[gatunek]] iguanodonta - ''[[Iguanodon]] atherfieldensis''. Identyfikacji jako odrębny [[rodzaj]] dokonał w [[2006]] roku [[Gregory Paul]].  
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
[[Holotyp]] BMNH R5764 to prawie kompletna czaszka i większość szkieletu pozaczaszkowego. Został on odnaleziony na terenie Wielkiej Brytanii (Wyspa Wight).
+
[[Holotyp]] BMNH R5764 to kompletna w ok. 50% czaszka i większość szkieletu pozaczaszkowego. Łącznie szkielet zachował się w ok. 80% (Bonsor i in., 2023). Został on odnaleziony na terenie Wielkiej Brytanii (Wyspa Wight) przez [[Reginald Hooley|Reginalda Hooley]]a.
  
−
Materiał przypisany: okaz BMNH 3741 to prawie kompletny szkielet zawierający czaszkę. Został on odnaleziony na terenie Belgii (Bernissart).
+
Materiał przypisany: okaz BMNH 3741 (tzw. okaz Maidstone, formacja Lower Greensand) to prawie kompletny szkielet zawierający czaszkę.  
  
−
[[Norman]] ([[1987]]) donosi także o szkieletach dorosłych, jak i młodocianych osobników z zachodnich Niemiec zarówno mantellizaura (u niego wówczas jako ''[[Iguanodon]] atherfieldensis''), jak i ''[[Iguanodon]] bernissartensis''.
+
[[David Norman|Norman]] ([[1987]]) donosi także o szkieletach dorosłych, jak i młodocianych osobników z zachodnich Niemiec zarówno mantellizaura (u niego jeszcze nazywany ''[[Iguanodon]] atherfieldensis''), jak i ''[[Iguanodon]] bernissartensis''. Fragmentaryczne szczątki, przypisywane do mantellizaura pochodzą także z Hiszpanii (Gasula i in., 2014). Jeżeli ''[[Dollodon]] bampingi'' jest synonimem mantellizaura, to zasięg jego występowania obejmuje również Belgię.
 +
[[Plik:Hul_-_Mantellisaurus_atherfieldensis_-_2.jpg|thumb|300px|Zrekonstruowany szkielet. Autor zdjęcia: Emőke Dénes [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hul_-_Mantellisaurus_atherfieldensis_-_2.jpg].]]
  
−
==Synonimy i lokalizacja==
+
==Synonimy, taksonomia, filogeneza==
−
Dinozaury takie jak ''[[Heterosaurus]]'' i ''[[Sphenospondylus]]'' mogą lub nie mogą być [[synonim]]ami ''Mantellisaurus'', ponieważ [[Paul]] ([[2006]]) ani nie podważa ani nie potwierdza ważności tych [[rodzaj]]ów. Mimo że uznawało się je za te same zwierzęta co iguanodont, to mogą one być tak naprawdę gatunkiem ''Mantellisaurus atherfieldensis''. ''M. atherfieldensis'' żył we wczesnej kredzie na terenie Wielkiej Brytanii, Belgii i Niemiec.  
+
Dinozaury takie jak ''[[Heterosaurus]]'' i ''[[Sphenospondylus]]'' mogą być [[synonim]]ami ''Mantellisaurus'', ponieważ Paul ([[2006]]) ani nie podważa ani nie potwierdza ważności tych [[rodzaj]]ów. Mimo że uznawało się je za te same zwierzęta co iguanodont, to mogą one być tak naprawdę gatunkiem ''Mantellisaurus atherfieldensis''. Wg Normana (2015) ''[[Sphenospondylus]]'' to ''[[nomen dubium]]'', mogący być synonimem mantellizaura.  
  
−
Starszy materiał, pochodzący z [[barrem]]u, [[Paul]] uznał za należący do [[rodzaj]]u ''Mantellisaurus'' jako ''M.'' sp. Wśród nich jest [[holotyp]] ''[[Vectisaurus]] valdensis'', co czyni ten [[rodzaj]] [[synonim]]em mantellizaura. Kolejnym jego młodszym [[synonim]]em może być ''[[Proplanicoxa]]''.
+
Starszy materiał, pochodzący z [[barrem]]u, Paul uznał za należący do [[rodzaj]]u ''Mantellisaurus'' jako ''M.'' sp. Kolejnym jego młodszym synonimem może być ''[[Proplanicoxa]]'', uznana przez Normana (2015) za ''[[nomen dubium]]''. Zdaniem Normana, materiał przypisywany do ''[[Proplanicoxa]]'' można uznać za należący do mantellizaura . Bardzo często za kolejny synonim omawianego dinozaura uważa się także ''[[Vectisaurus]]'', jednak jak wykazuje [[Andrew McDonald|McDonald]] ([[2012]]) jest on ''[[nomen dubium]]'', a ich synonimizacja jest bezpodstawna.
  
−
[[McDonald]] ([[2012]]) uważa za ważne iguanodonty z [[barrem]]u i [[apt]]u jedynie ''Mantellisaurus atherfieldensis'' i ''[[Iguanodon]] bernissartensis'', a brytyjskie [[takson]]y (jak ''[[Dollodon]]'' czy ''[[Proplanicoxa]]'') uznaje za [[synonim]]y ''Mantellisaurus''.
+
McDonald ([[2012]]) uważa za ważne iguanodonty z [[barrem]]u i [[apt]]u jedynie ''Mantellisaurus atherfieldensis'' i ''[[Iguanodon]] bernissartensis'', a brytyjskie [[takson]]y (jak ''[[Dollodon]]'' czy ''[[Proplanicoxa]]'') uznaje za [[synonim]]y ''Mantellisaurus''. Podobnie uważa [[David Norman]] ([[2013]]), który za [[synonim]]y mantellizaura uważa ''[[Dollodon]] bampingi'', ''[[Mantellodon]] carpenteri'' i ''[[Darwinsaurus]] evolutionis'' (częściowo - okaz NHMUK R1836). Norman podtrzymał swoje zdanie w 2015 r., stwierdzając jednak, że ''[[Darwinsaurus]] evolutionis'' może być synonimem ''[[Hypselospinus]] fittoni''. Bonsor i in. (2023) uznali kwestię synonimiki ''[[Dollodon]]'' za nierozstrzygniętą, pozostawiając to przyszłym badaniom.
 +
 
 +
Gregory Paul uważa, że ''Mantellisaurus'' i ''[[Dollodon]]'' są bardziej zaawansowane od ''[[Iguanodon]]'', lecz mniej od ''[[Ouranosaurus]]'', co czyniłoby je hadrozauroidami wg definicji [[Paul Sereno|Sereno]] ([[1998]]) i You i in. ([[2003]]). Znalazło to potwierdzenie w niektórch późniejszych analizach filogenetycznych (np. Bonsor i in., 2023), jednak inne wskazują na mniejsze zaawansowanie mantelizaura i brak przynależności do hadrozauroidów (np. Alarcón-Muñoz i in., 2023). Niejasna jest też kwestia, czy ''Mantellisaurus'' i ''[[Iguanodon]]'' tworzą [[klad]] (zob. też [[Iguanodontia#Kladogramy]]).
 +
 
 +
==Budowa i poruszanie==
 +
''Mantellisaurus'' był  smuklejszy i lżejszy niż większość hadrozaurokształtnych, takich jak ''[[Iguanodon]] bernissartensis''. Paul uważał, że był on był głównie dwunożny ze względu na krókie kończyny przednie. Jednak Maidment i Barrett (2014) znaleźli u niego aż trzy z pięciu cech świadczących  o czworonożności u dinozaurów ptasiomiednicznych. Czaszka mantellizaura była stosunkowo długa i niska, o smukłej żuchwie. Bonsor i in. (2023) wskazali trzy [[autapomorfia|autapomorfie]], dotyczące budowy kości przedszczękowej, szczękowej i łopatki.  
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa ''Mantellisaurus'' jest uhonorowaniem Mary i Gideona Mantellów, którzy odkryli i opisali pierwsze iguanodonty z Wealden. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy wsi, gdzie odkryto skamieniałości zwierzęcia - Atherfield.  
+
Nazwa ''Mantellisaurus'' jest uhonorowaniem Mary i [[Gideon Mantell|Gideona]] Mantellów, którzy odkryli i opisali pierwsze iguanodonty z Wealden. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy wsi, gdzie odkryto skamieniałości zwierzęcia - Atherfield.  
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! ''Mantellisaurus''
 
! ''Mantellisaurus''
−
| [[Paul]], [[2006]]
+
| {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[2006]]
 
|-
 
|-
−
| ?= ''[[Vectisaurus]]''
+
| = ''[[Mantellodon]]''
−
| [[Hulke]], [[1879]]
+
| {{Kpt|Paul}}, [[2012]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
| ?= ''[[Darwinsaurus]]'' [partim]
 +
| {{Kpt|Paul}}, 2012
 +
|
 
|-
 
|-
 
| ?= ''[[Dollodon]]''
 
| ?= ''[[Dollodon]]''
−
| [[Paul]], [[2008]]
+
| {{Kpt|Paul}}, [[2008]]
 
|-
 
|-
 
| ?= ''[[Proplanicoxa]]''
 
| ?= ''[[Proplanicoxa]]''
−
| [[Carpenter]] i [[Ishida]], [[2010]]
+
| {{Kpt|[[Kenneth Carpenter|Carpenter]]}} i {{Kpt|[[Yusuke Ishida|Ishida]]}}, [[2010]]
 +
| ''nomen dubium''
 +
|-
 +
| ?= ''[[Vectisaurus]]''
 +
| {{Kpt|[[John Hulke|Hulke]]}}, [[1879]]
 +
| ''nomen dubium''
 
|-
 
|-
 
! ''M. atherfieldensis''
 
! ''M. atherfieldensis''
−
| ([[Hooley]], [[1925]]) [[Paul]], [[2006]]
+
| ({{Kpt|[[Reginald Hooley|Hooley]]}}, [[1925]]) {{Kpt|Paul}}, 2006
 +
|-
 +
| = "''[[Cetiosaurus]]''" ''brachyurus''
 +
| {{Kpt|[[Richard Owen|Owen]]}}, [[1842]]
 +
|
 
|-
 
|-
 
| = ''[[Iguanodon]] atherfieldensis''
 
| = ''[[Iguanodon]] atherfieldensis''
−
| [[Hooley]], [[1925]]
+
| {{Kpt|Hooley}}, 1925
 +
|
 
|-
 
|-
−
| = ''[[Cetiosaurus]] brachyurus''
+
| = ''[[Mantellodon]] carpenteri''
−
| [[Owen]], [[1842]]
+
| {{Kpt|Paul}}, 2012
 +
| ''nomen dubium''
 
|-
 
|-
−
| = ''[[Heterosaurus]] neocombiensis''
+
| ?= ''[[Darwinsaurus]] evolutionis'' [partim]
−
| [[Cornuel]], [[1850]] [partim]
+
| {{Kpt|Paul}}, 2012
 +
| ''nomen dubium''
 
|-
 
|-
−
| ?= ''[[Vectisaurus]] valdensis''
+
| ?= ''[[Dollodon]] seelyi''
−
| [[Hulke]], [[1879]]
+
| ({{Kpt|Hulke}}, [[1882]]) {{Kpt|Paul}}, 2008
 +
|
 
|-
 
|-
−
| ?= ''[[Dollodon]] seelyi''
+
| ?= ''[[Dollodon]] bampingi''
−
| ([[Hulke]], [[1882]]) [[Paul]], [[2008]]
+
| {{Kpt|Paul}}, 2008
−
 
+
| ''nomen dubium''
 
|-
 
|-
−
| ?= ''[[Sphenospondylus]] gracilis''
+
| ?= ''[[Heterosaurus]] neocombiensis'' [partim]
−
| [[Lydekker]], [[1888]]
+
| {{Kpt|Cornuel}}, [[1850]]
 +
|
 
|-
 
|-
 
| ?= ''[[Proplanicoxa]] galtoni''
 
| ?= ''[[Proplanicoxa]] galtoni''
−
| [[Carpenter]] i [[Ishida]], [[2010]]
+
| {{Kpt|Carpenter}} i {{Kpt|Ishida}}, 2010
 +
| ''nomen dubium''
 +
|-
 +
| ?= ''Sphenospondylus gracilis''
 +
| {{Kpt|[[Richard Lydekker|Lydekker]]}}, [[1888]]
 +
| ''nomen dubium''
 +
|-
 +
| ?= ''[[Vectisaurus]] valdensis''
 +
| {{Kpt|Hulke}}, 1879
 +
| ''nomen dubium''
 
|}
 
|}
  
−
==Wybrana bibliografia==
+
==Bibliografia==
−
<small>
+
<small>Bonsor, J.A., Lockwood, J.A.F., Leite, J.V., Scott- Murray, A. &. Maidment, S.C.R. (2023) The osteology of the holotype of the british iguanodontian dinosaur ''Mantellisaurus atherfieldensis''. Monographs of the Palaeontographical Society, 177:665, 1-63, [[DOI: 10.1080/02693445.2023.2234156]].
−
Holtz T.R. Jr. (2008) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information"  
+
 
 +
Gasulla, J.M., Escaso, F., Ortega, F. & Sanz, J.L. (January 2014). "New hadrosauriform cranial remains from the Arcillas de Morella Formation (lower Aptian) of Morella, Spain". Cretaceous Research. 47: 19–24. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.10.004]].
 +
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf]
 +
 
 +
Lockwood, J.A.F., Martill, D.M. & Maidment, S.C.R.. (2024). "''Comptonatus chasei'', a new iguanodontian dinosaur from the Lower Cretaceous Wessex Formation of the Isle of Wight, southern England". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). [[doi:10.1080/14772019.2024.2346573]].
 +
 
 +
Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2014). "Osteological correlates for quadrupedality in ornithischian dinosaurs". Acta Palaeontologica Polonica. 59 (1): 53–70.
  
 
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43
 
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43
  
−
McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research 33 (1): 1-6. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002
+
McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research 33 (1): 1-6. [[doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002]]
  
−
Naish D., Martill D.M. (2007) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623. doi:10.1144/0016-76492007-154 [Supplementary information]
+
Naish, D. & Martill, D.M. (2007) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623. [[doi:10.1144/0016-76492007-154]] [Supplementary information]
  
 
Norman, D.B. (1986) "On the anatomy of Iguanodon atherfieldensis (Ornithischia: Ornithopoda)". Bulletin de L'institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique Sciences de la Terre 56: 281–372. ISSN 0374-6291
 
Norman, D.B. (1986) "On the anatomy of Iguanodon atherfieldensis (Ornithischia: Ornithopoda)". Bulletin de L'institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique Sciences de la Terre 56: 281–372. ISSN 0374-6291
Linia 143: Linia 195:
 
Norman, D.B. (1987) "A Mass-Accumulation of Vertebrates from the Lower Cretaceous of Nehden (Sauerland), West Germany". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 230(1259): 215-255  
 
Norman, D.B. (1987) "A Mass-Accumulation of Vertebrates from the Lower Cretaceous of Nehden (Sauerland), West Germany". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 230(1259): 215-255  
  
−
Paul, Gregory S. (2008). "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
+
Norman, D.B. (2013) On the taxonomy and diversity of Wealden iguanodontian dinosaurs (Ornithischia: Ornithopoda)
 +
Revue de Paléobiologie; vol. 32 (2): 385-404 [http://www.ville-ge.ch/mhng/paleo/paleo-pdf/32-2/pal_32_2_09.pdf]
 +
 
 +
Norman, DB. (2015) On the history, osteology, and systematic position of the Wealdon
 +
(Hastings Group) dinosaur Hypselospinus fittoni (Iguanodontia: Styracosterna). Zoological
 +
Journal of the Linnean Society 173(1):92–189. [[DOI 10.1111/zoj.12193]]
 +
 
 +
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. [[doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009]]
  
−
http://en.wikipedia.org/wiki/Mantellisaurus
+
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
  
 
http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon#Species
 
http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon#Species
−
 
+
</small>
−
Paul, G.S. (2010): "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford </small>
 
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]

Aktualna wersja na dzień 20:17, 21 lip 2024

Autor: Korekta:
Sebastian Oziemski Maciej Ziegler, Krzysztof Lichota, Tomasz Singer, Tomasz Sokołowski, Daniel Madzia

Kamil Kamiński

Mantellisaurus (mantellizaur)
Długość: 7-8 m
Masa: 1-3 t
Miejsce występowania: Wielka Brytania - Wyspa Wight

(górne warstwy formacji Vectis i dolne warstwy formacji

Lower Greensand [górne warstwy

nadgrupy Wealden])

?Belgia - Bernissart

?Niemcy - Nadrenia Północna-Westfalia

(Nehden)

Czas występowania ok. 128-124 Ma

wczesna kreda (barrem - wczesny apt)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Genasauria

Neornithischia

Cerapoda

Ornithopoda

Iguanodontia

Ankylopollexia

Styracosterna

Hadrosauriformes

? Hadrosauroidea / Iguanodontidae

Mantellisaurus atherfieldensis Steveoc.jpg

Rekonstrukcja przyżyciowa Mantellisaurus. Autor: Stephen O'Connor. [2]

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Mantellisaurus to nazwa rodzajowa dinozaura, którego pierwotnie opisano jako gatunek iguanodonta - Iguanodon atherfieldensis. Identyfikacji jako odrębny rodzaj dokonał w 2006 roku Gregory Paul.

Materiał kopalny

Holotyp BMNH R5764 to kompletna w ok. 50% czaszka i większość szkieletu pozaczaszkowego. Łącznie szkielet zachował się w ok. 80% (Bonsor i in., 2023). Został on odnaleziony na terenie Wielkiej Brytanii (Wyspa Wight) przez Reginalda Hooleya.

Materiał przypisany: okaz BMNH 3741 (tzw. okaz Maidstone, formacja Lower Greensand) to prawie kompletny szkielet zawierający czaszkę.

Norman (1987) donosi także o szkieletach dorosłych, jak i młodocianych osobników z zachodnich Niemiec zarówno mantellizaura (u niego jeszcze nazywany Iguanodon atherfieldensis), jak i Iguanodon bernissartensis. Fragmentaryczne szczątki, przypisywane do mantellizaura pochodzą także z Hiszpanii (Gasula i in., 2014). Jeżeli Dollodon bampingi jest synonimem mantellizaura, to zasięg jego występowania obejmuje również Belgię.

Zrekonstruowany szkielet. Autor zdjęcia: Emőke Dénes [1].

Synonimy, taksonomia, filogeneza

Dinozaury takie jak Heterosaurus i Sphenospondylus mogą być synonimami Mantellisaurus, ponieważ Paul (2006) ani nie podważa ani nie potwierdza ważności tych rodzajów. Mimo że uznawało się je za te same zwierzęta co iguanodont, to mogą one być tak naprawdę gatunkiem Mantellisaurus atherfieldensis. Wg Normana (2015) Sphenospondylus to nomen dubium, mogący być synonimem mantellizaura.

Starszy materiał, pochodzący z barremu, Paul uznał za należący do rodzaju Mantellisaurus jako M. sp. Kolejnym jego młodszym synonimem może być Proplanicoxa, uznana przez Normana (2015) za nomen dubium. Zdaniem Normana, materiał przypisywany do Proplanicoxa można uznać za należący do mantellizaura . Bardzo często za kolejny synonim omawianego dinozaura uważa się także Vectisaurus, jednak jak wykazuje McDonald (2012) jest on nomen dubium, a ich synonimizacja jest bezpodstawna.

McDonald (2012) uważa za ważne iguanodonty z barremu i aptu jedynie Mantellisaurus atherfieldensis i Iguanodon bernissartensis, a brytyjskie taksony (jak Dollodon czy Proplanicoxa) uznaje za synonimy Mantellisaurus. Podobnie uważa David Norman (2013), który za synonimy mantellizaura uważa Dollodon bampingi, Mantellodon carpenteri i Darwinsaurus evolutionis (częściowo - okaz NHMUK R1836). Norman podtrzymał swoje zdanie w 2015 r., stwierdzając jednak, że Darwinsaurus evolutionis może być synonimem Hypselospinus fittoni. Bonsor i in. (2023) uznali kwestię synonimiki Dollodon za nierozstrzygniętą, pozostawiając to przyszłym badaniom.

Gregory Paul uważa, że Mantellisaurus i Dollodon są bardziej zaawansowane od Iguanodon, lecz mniej od Ouranosaurus, co czyniłoby je hadrozauroidami wg definicji Sereno (1998) i You i in. (2003). Znalazło to potwierdzenie w niektórch późniejszych analizach filogenetycznych (np. Bonsor i in., 2023), jednak inne wskazują na mniejsze zaawansowanie mantelizaura i brak przynależności do hadrozauroidów (np. Alarcón-Muñoz i in., 2023). Niejasna jest też kwestia, czy Mantellisaurus i Iguanodon tworzą klad (zob. też Iguanodontia#Kladogramy).

Budowa i poruszanie

Mantellisaurus był smuklejszy i lżejszy niż większość hadrozaurokształtnych, takich jak Iguanodon bernissartensis. Paul uważał, że był on był głównie dwunożny ze względu na krókie kończyny przednie. Jednak Maidment i Barrett (2014) znaleźli u niego aż trzy z pięciu cech świadczących o czworonożności u dinozaurów ptasiomiednicznych. Czaszka mantellizaura była stosunkowo długa i niska, o smukłej żuchwie. Bonsor i in. (2023) wskazali trzy autapomorfie, dotyczące budowy kości przedszczękowej, szczękowej i łopatki.

Etymologia

Nazwa Mantellisaurus jest uhonorowaniem Mary i Gideona Mantellów, którzy odkryli i opisali pierwsze iguanodonty z Wealden. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy wsi, gdzie odkryto skamieniałości zwierzęcia - Atherfield.

Spis gatunków

Mantellisaurus Paul, 2006
= Mantellodon Paul, 2012 nomen dubium
?= Darwinsaurus [partim] Paul, 2012
?= Dollodon Paul, 2008
?= Proplanicoxa Carpenter i Ishida, 2010 nomen dubium
?= Vectisaurus Hulke, 1879 nomen dubium
M. atherfieldensis (Hooley, 1925) Paul, 2006
= "Cetiosaurus" brachyurus Owen, 1842
= Iguanodon atherfieldensis Hooley, 1925
= Mantellodon carpenteri Paul, 2012 nomen dubium
?= Darwinsaurus evolutionis [partim] Paul, 2012 nomen dubium
?= Dollodon seelyi (Hulke, 1882) Paul, 2008
?= Dollodon bampingi Paul, 2008 nomen dubium
?= Heterosaurus neocombiensis [partim] Cornuel, 1850
?= Proplanicoxa galtoni Carpenter i Ishida, 2010 nomen dubium
?= Sphenospondylus gracilis Lydekker, 1888 nomen dubium
?= Vectisaurus valdensis Hulke, 1879 nomen dubium

Bibliografia

Bonsor, J.A., Lockwood, J.A.F., Leite, J.V., Scott- Murray, A. &. Maidment, S.C.R. (2023) The osteology of the holotype of the british iguanodontian dinosaur Mantellisaurus atherfieldensis. Monographs of the Palaeontographical Society, 177:665, 1-63, DOI: 10.1080/02693445.2023.2234156.

Gasulla, J.M., Escaso, F., Ortega, F. & Sanz, J.L. (January 2014). "New hadrosauriform cranial remains from the Arcillas de Morella Formation (lower Aptian) of Morella, Spain". Cretaceous Research. 47: 19–24. doi:10.1016/j.cretres.2013.10.004. Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [3]

Lockwood, J.A.F., Martill, D.M. & Maidment, S.C.R.. (2024). "Comptonatus chasei, a new iguanodontian dinosaur from the Lower Cretaceous Wessex Formation of the Isle of Wight, southern England". Journal of Systematic Palaeontology. 22 (1). doi:10.1080/14772019.2024.2346573.

Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2014). "Osteological correlates for quadrupedality in ornithischian dinosaurs". Acta Palaeontologica Polonica. 59 (1): 53–70.

McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43

McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research 33 (1): 1-6. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002

Naish, D. & Martill, D.M. (2007) Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia. „Journal of the Geological Society”. 165 (3), s. 613–623. doi:10.1144/0016-76492007-154 [Supplementary information]

Norman, D.B. (1986) "On the anatomy of Iguanodon atherfieldensis (Ornithischia: Ornithopoda)". Bulletin de L'institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique Sciences de la Terre 56: 281–372. ISSN 0374-6291

Norman, D.B. (1987) "A Mass-Accumulation of Vertebrates from the Lower Cretaceous of Nehden (Sauerland), West Germany". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 230(1259): 215-255

Norman, D.B. (2013) On the taxonomy and diversity of Wealden iguanodontian dinosaurs (Ornithischia: Ornithopoda) Revue de Paléobiologie; vol. 32 (2): 385-404 [4]

Norman, DB. (2015) On the history, osteology, and systematic position of the Wealdon (Hastings Group) dinosaur Hypselospinus fittoni (Iguanodontia: Styracosterna). Zoological Journal of the Linnean Society 173(1):92–189. DOI 10.1111/zoj.12193

Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon#Species

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Mantellisaurus&oldid=33857”