Labocania: Różnice pomiędzy wersjami
(Cau, 2024) |
(Rivera-Sylva i Longrich, 2024) |
||
Linia 8: | Linia 8: | ||
|masa = ? 2,6 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |masa = ? 2,6 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | ||
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
− | |miejsce = [[Meksyk]] - Kalifornia Dolna | + | |miejsce = [[Meksyk]] - Kalifornia Dolna i Coahuila |
− | <small>([[formacja]] [[La Bocana Roja]])</small> | + | <small>([[formacja|formacje]] [[La Bocana Roja]] i [[Cerro del Pueblo]])</small> |
− | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|73.6|72.5}} |
− | ok. | + | ok. 73,6-72,5 [[Ma]]<br> |
− | <small>[[późna kreda]] ([[ | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
Linia 22: | Linia 22: | ||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
− | [[ | + | [[Coelurosauria]] |
− | + | [[Tyrannosauroidea]] | |
− | + | [[Pantyrannosauria]] | |
− | + | [[Eutyrannosauria]] | |
− | |grafika = | + | [[Tyrannosauridae]] |
− | |podpis = | + | |
+ | [[Tyrannosaurinae]] | ||
+ | |||
+ | [[Teratophoneini]] | ||
+ | |||
+ | |grafika = Labocania anomala 2.jpg | ||
+ | |podpis = Rekonstrukcja ''Labocania anomala''. Autor: Alexis Uriostegui Acosta [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Labocania_anomala_2.jpg] | ||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
Linia 40: | Linia 46: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
− | ''Labocania'' to [[rodzaj]] dużego [[teropod]]a | + | ''Labocania'' to [[rodzaj]] dużego [[teropod]]a żyjącego na terenie dzisiejszego Meksyku w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Przez długi czas pozycja systematyczna tego dinozaura była niepewna, jednak w 2024 roku [[Nick Longrich]] oraz [[Hector Rivera-Sylva]] stwierdzili, iż należy do [[Tyrannosauridae]]. |
+ | |||
+ | ==Gatunki== | ||
+ | Obecnie za ważne uważa się dwa gatunki: | ||
+ | |||
+ | ===''L. anomala''=== | ||
+ | |||
+ | '''Miejsce:''' Meksyk - Kalifornia Dolna ([[formacja]] [[La Bocana Roja]]) | ||
+ | |||
+ | '''Czas:''' ???? [[cenoman]]-[[turon]] / ? [[kampan]] <ref>Zobacz: [[La Bocana Roja#Wiek]]</ref> | ||
+ | |||
+ | [[Plik:LabocaniaanomalaBody.png|thumb|Sylwetka ''Labocania'' wraz z zaznaczonymi na biało odnalezionymi elementami. Autorka: Daniela Barrera Guevara [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:LabocaniaanomalaBody.png]]] | ||
+ | '''Materiał kopalny:''' Materiał labokanii został odkryty w roku [[1970]]. [[Holotyp]] (LACM 20877) to (zob. rysunek): niekompletna czaszka o długości ok. 660 mm (na którą składają się: częściowa k. szczękowa, dystalna część k. kwadratowej, k. czołowa, fragmentaryczna k. zębowa oraz zęby k. przedszczękowej i szczękowej), ponadto szewron (niezilustrowany), proksymalna część k. kulszowej (~750 mm), niekompletna k. łonowa (niezilustrowana), prawie kompletną II kość śródstopia (<507 mm) oraz III paliczek drugiego palca stopy (~115 mm). | ||
+ | |||
+ | [[Plik:LabocaniaScale.png|thumb|Nieaktualna rekostrukcja ''Labocania'' jako przedstawicielki [[Carcharodontosauridae]]. Autor: Definitely NOT Dilophosaurus [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:LabocaniaScale.png].]] | ||
+ | '''Charakterystyka:''' Ponieważ labokania oparta jest na podstawie ubogiego materiału, wykazującego cechy kilku grup, jej pokrewieństwo nie było pewne (''[[incertae sedis]]'' - [[takson]] trudny lub niemożliwy do zaklasyfikowania). [[Ralph Molnar|Molnar]] (1974) zauważył pewne podobieństwa między ''Labocania'' a [[tyranozauryd]]ami, ale są też różnice, np. zęby z przodu szczęki nie mają kształtu D w przekroju, co jest cechą wszystkich tyranozauroidów. W [[2004]] roku [[Thomas Holtz]] w swojej pracy zaliczył ją jako prawdopodobną przedstawicielkę [[Tyrannosauroidea]], choć wcześniej bywała traktowana jako "[[allozauryd]]" ([[parafiletyzm|grupa parafiletyczna]] w stosunku do [[Tyrannosauridae]]) ([[Gregory Paul|Paul]], [[1988]]). Jak donosi nieoficjalnie (online) [[Michael Mortimer]], istnieją dane wskazujące na podobieństwo do [[Carcharodontosauridae]] m.in. ze względu na obecność pneumatycznej kości kwadratowej, która występuje też u ''[[Mapusaurus]]'' i ''[[Giganotosaurus]]''; tak też Cau (online, 2009). Cau (2024) w swojej obszernej analizie filogenetycznej wykazał, że ''Labocania'' jest blisko spokrewniona z ''[[Shaochilong]]'' w obrębie [[Carcharodontosauridae]]. W 2024 roku została potwierdzona przynależność omawianego rodzaju do [[Tyrannosauridae]], a dokładniej w [[klad]]zie [[Teratophoneini]]. | ||
+ | |||
+ | ===''L. aguillonae''=== | ||
− | + | '''Miejsce:''' Meksyk - Coahuila ([[formacja]] [[Cerro del Pueblo]]) | |
− | |||
− | + | '''Czas:''' ok. 73,6-72,5 [[Ma]] ([[kampan]]) | |
− | + | ||
+ | [[Plik:Labocania aguillonae (skeletal reconstruction).jpg|thumb|Rekonstrukcja szkieletu ''L. aguillonae'' z zaznaceniem na biało odnalezionych skamieniałości. Źródło: [[Rivera-Sylva]] i [[Longrich]], 2024 [https://www.mdpi.com/2813-6284/2/4/12].]] | ||
+ | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] o numerze katalogowym CPC 2974 to bardzo fragmentaryczny szkielet obejmujący kawałki czaszki, kręgów, miednicy oraz nóg (zobacz rysunek obok). Materiał przypisany to niekompletna kość zębowa (CPC 3077) oraz zęby (CPC 3078-3091). | ||
+ | |||
+ | '''Charakterystyka:''' Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu obydwa gatunki ''Labocania'' należą do grupy [[Teratophoneini]] i są blisko spokrewnione z ''[[Bistahieversor]]'' oraz nienazwanymi taksonami z [[formacja|formacji]] [[Aguja]] oraz [[Two Medicine]]. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
− | Nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi od nazwy formacji [[La Bocana Roja]], co można przetłumaczyć potocznie jako "czerwone wargi". Epitet gatunkowy ''anomala'' pochodzi od | + | Nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi od nazwy formacji [[La Bocana Roja]], co można przetłumaczyć potocznie jako "czerwone wargi". Epitet gatunkowy ''anomala'' pochodzi od łacińskiego słowa ''anomalous'' i oznacza "odbiegający od normy". Epitet gatunkowy drugiego gatunku ''aguillonae'' honoruje meksykańską paleontolog Martę C. Aguillón, odkrywczynię [[holotyp]]u. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
Linia 58: | Linia 84: | ||
| {{V|''L. anomala''}} | | {{V|''L. anomala''}} | ||
| {{Kpt|[[Ralph Molnar|Molnar]]}}, [[1974]] | | {{Kpt|[[Ralph Molnar|Molnar]]}}, [[1974]] | ||
+ | |- | ||
+ | |{{V|''L. aguillonae''}} | ||
+ | |{{Kpt|[[Rivera-Sylva]]}} i {{Kpt|[[Longrich]]}}, [[2024]] | ||
|} | |} | ||
− | == | + | ==Bibliografia == |
<small>Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [[doi:10.4435/BSPI.2024.08.]] | <small>Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [[doi:10.4435/BSPI.2024.08.]] | ||
Linia 73: | Linia 102: | ||
Ford, T. (online) [http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Theropods/Labocania.asp] | Ford, T. (online) [http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Theropods/Labocania.asp] | ||
− | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase. | + | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.github.io/Carnosauria.htm#Labocaniaanomala] |
+ | |||
+ | Rivera-Sylva, H. E., & Longrich, N. R. (2024). "A New Tyrant Dinosaur from the Late Campanian of Mexico Reveals a Tribe of Southern Tyrannosaurs". Fossil Studies, 2(4), 245-272. [[doi:10.3390/fossils2040012]] | ||
<references/></small> | <references/></small> | ||
Linia 81: | Linia 112: | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
+ | [[Kategoria:Coelurosauria]] | ||
+ | [[Kategoria:Tyrannosauroidea]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Północna]] | [[Kategoria:Ameryka Północna]] | ||
[[Kategoria:Meksyk]] | [[Kategoria:Meksyk]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
− | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Kampan]] |
− | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] |
Wersja z 15:26, 29 wrz 2024
Autor: | Sebastian Oziemski |
Korekta: | Maciej Ziegler, Daniel Madzia, Mateusz Tałanda, Paweł Konarzewski |
Labocania (labokania) | |
---|---|
Długość | ? 8,2 m [1] |
Wysokość | ? 2,7 m (w biodrach) [1] |
Masa | ? 2,6 t [1] |
Dieta | mięsożerny |
Miejsce | Meksyk - Kalifornia Dolna i Coahuila |
Czas |
ok. 73,6-72,5 Ma |
Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Labocania anomala. Autor: Alexis Uriostegui Acosta [4] | |
Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
|
Wstęp
Labocania to rodzaj dużego teropoda żyjącego na terenie dzisiejszego Meksyku w późnej kredzie. Przez długi czas pozycja systematyczna tego dinozaura była niepewna, jednak w 2024 roku Nick Longrich oraz Hector Rivera-Sylva stwierdzili, iż należy do Tyrannosauridae.
Gatunki
Obecnie za ważne uważa się dwa gatunki:
L. anomala
Miejsce: Meksyk - Kalifornia Dolna (formacja La Bocana Roja)
Czas: ???? cenoman-turon / ? kampan [2]
Materiał kopalny: Materiał labokanii został odkryty w roku 1970. Holotyp (LACM 20877) to (zob. rysunek): niekompletna czaszka o długości ok. 660 mm (na którą składają się: częściowa k. szczękowa, dystalna część k. kwadratowej, k. czołowa, fragmentaryczna k. zębowa oraz zęby k. przedszczękowej i szczękowej), ponadto szewron (niezilustrowany), proksymalna część k. kulszowej (~750 mm), niekompletna k. łonowa (niezilustrowana), prawie kompletną II kość śródstopia (<507 mm) oraz III paliczek drugiego palca stopy (~115 mm).
Charakterystyka: Ponieważ labokania oparta jest na podstawie ubogiego materiału, wykazującego cechy kilku grup, jej pokrewieństwo nie było pewne (incertae sedis - takson trudny lub niemożliwy do zaklasyfikowania). Molnar (1974) zauważył pewne podobieństwa między Labocania a tyranozaurydami, ale są też różnice, np. zęby z przodu szczęki nie mają kształtu D w przekroju, co jest cechą wszystkich tyranozauroidów. W 2004 roku Thomas Holtz w swojej pracy zaliczył ją jako prawdopodobną przedstawicielkę Tyrannosauroidea, choć wcześniej bywała traktowana jako "allozauryd" (grupa parafiletyczna w stosunku do Tyrannosauridae) (Paul, 1988). Jak donosi nieoficjalnie (online) Michael Mortimer, istnieją dane wskazujące na podobieństwo do Carcharodontosauridae m.in. ze względu na obecność pneumatycznej kości kwadratowej, która występuje też u Mapusaurus i Giganotosaurus; tak też Cau (online, 2009). Cau (2024) w swojej obszernej analizie filogenetycznej wykazał, że Labocania jest blisko spokrewniona z Shaochilong w obrębie Carcharodontosauridae. W 2024 roku została potwierdzona przynależność omawianego rodzaju do Tyrannosauridae, a dokładniej w kladzie Teratophoneini.
L. aguillonae
Miejsce: Meksyk - Coahuila (formacja Cerro del Pueblo)
Czas: ok. 73,6-72,5 Ma (kampan)
Materiał kopalny: Holotyp o numerze katalogowym CPC 2974 to bardzo fragmentaryczny szkielet obejmujący kawałki czaszki, kręgów, miednicy oraz nóg (zobacz rysunek obok). Materiał przypisany to niekompletna kość zębowa (CPC 3077) oraz zęby (CPC 3078-3091).
Charakterystyka: Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu obydwa gatunki Labocania należą do grupy Teratophoneini i są blisko spokrewnione z Bistahieversor oraz nienazwanymi taksonami z formacji Aguja oraz Two Medicine.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od nazwy formacji La Bocana Roja, co można przetłumaczyć potocznie jako "czerwone wargi". Epitet gatunkowy anomala pochodzi od łacińskiego słowa anomalous i oznacza "odbiegający od normy". Epitet gatunkowy drugiego gatunku aguillonae honoruje meksykańską paleontolog Martę C. Aguillón, odkrywczynię holotypu.
Spis gatunków
Labocania | Molnar, 1974 |
L. anomala | Molnar, 1974 |
L. aguillonae | Rivera-Sylva i Longrich, 2024 |
Bibliografia
Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). doi:10.4435/BSPI.2024.08.
Holtz, T.R. (2004) "Tyrannosauroidea" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 111-136.
Molnar, R. (1974) "A distinctive theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Baja California (Mexico)" Journal of Paleontology. 48(5), 1009-1017.
Ramírez-Velasco, A.A., & Hernández-Rivera, R. (2015) "Diversity of late cretaceous dinosaurs from Mexico" Boletín Geológico y Minero. 126(1), 63-108.
Cau, A. (online 2009) [5]
Ford, T. (online) [6]
Mortimer, M. (online) [7]
Rivera-Sylva, H. E., & Longrich, N. R. (2024). "A New Tyrant Dinosaur from the Late Campanian of Mexico Reveals a Tribe of Southern Tyrannosaurs". Fossil Studies, 2(4), 245-272. doi:10.3390/fossils2040012
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
- ↑ Zobacz: La Bocana Roja#Wiek