Narambuenatitan: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Narambuenatitan''}} | |
| − | + | {{Opis | |
| − | + | |Autor = [[Marcin Szermański]] | |
| − | { | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Tomasz Skawiński]], [[Michał Siedlecki]] |
| − | | Autor | + | |nazwa = ''Narambuenatitan'' (narambuenatytan) |
| − | + | |długość = 12 m (osobnik nie w pełni dorosły)<ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = 2,5 m (w ramionach, osobnik nie w pełni dorosły) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | + | |masa = 4,1 t (osobnik nie w pełni dorosły) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Patagonia | |
| − | [[Tomasz Skawiński]] | + | <small>([[formacja]] [[Anacleto]])</small> |
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|83|74.5}} |
| − | + | ok. 83-74,5 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja Anacleto]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 53: | Linia 30: | ||
[[Titanosauria]] | [[Titanosauria]] | ||
| − | [[Lithostrotia]] | + | [[Eutitanosauria]] |
| − | | | + | |
| − | | | + | ?[[Lithostrotia]] |
| − | + | |grafika = Narambuenatitan.jpg | |
| − | |} | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Maniraptora-d4d8kih. [[http://fc09.deviantart.net/fs70/i/2011/291/8/0/narambuenatitan_palomoi_by_maniraptora-d4d8kih.jpg]]. |
| + | |PorównanieGrupa = | ||
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Narambuenatitan'' to | + | ''Narambuenatitan'' to rodzaj [[Sauropoda|zauropoda]] z grupy [[Titanosauria|tytanozaurów]] żyjącego na terenie dzisiejszej zachodniej Argentyny w drugiej połowie epoki późnej kredy. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] MAU-Pv-N-425 to | + | [[Holotyp]] MAU-Pv-N-425 to częściowy szkielet, na który składają się lewa k. przedszczękowa i szczękowa, puszka mózgowa, lewa i prawa k. kwadratowa, przednie kręgi szyjne, fragmenty żeber szyjnych, tylne kręgi grzbietowe, trzy żebra grzbietowe, jedenaście przednich kręgów ogonowych, sześć środkowych kręgów ogonowych, dwa wyrostki poprzeczne kręgów ogonowych, 2 fragmenty łuków naczyniowych (hemalnych, szewronów), lewa płyta mostkowa, prawa k. krucza, lewa k. ramienna, lewa k. łokciowa, lewa i prawa k. łonowa, szypułka łonowa lewej k. biodrowej, proksymalny fragment prawej k. kulszowej i niekompletna lewa k. udowa. Skamieniałości należą do osobnika nie w pełni dojrzałego (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). Zostały znalezione na terenie stanowiska Puesto Narambuena, którego osady należą do dolnych pokładów [[formacja|formacji]] [[Anacleto]] datowanej na [[kampan]]. |
| − | == | + | ==Budowa i systematyka== |
| − | ''Narambuenatitan'' jest wg autorów jego opisu bazalnym przedstawicielem [[zaawansowany|zaawansowanej]] grupy [[tytanozaur]]ów, mianowicie [[Lithostrotia]]. Został do niej zaliczony na podstawie przednich kręgów ogonowych wykazujące silnie przodowklęsłe trzony z wystającymi kłykciami i półksiężycowatą płytą mostkową. [[Analiza kladystyczna]] wykazała, że ''Narambuenatitan'' tworzy [[politomia|politomię]] z ''[[Epachthosaurus]]'' i bardziej zaawansowanymi tytanozaurami. Oba wykazują obecność wydłużonych warstwowo i tylnie wyrostków neutralnych środkowych kręgów ogonowych. Cecha ta jest spotykana także u innych tytanozaurów, takich jak ''[[Andesaurus]]'', ''[[Malawisaurus]]'' i ''[[Mendozasaurus]]''. | + | Narambuenatytan był średniej wielkości tytanozaurem, zapewne przypominającym żyjącego na tym samym terenie w tym samym czasie [[Epachtosaurus|epachtozaura]]. Od innych przedstawicieli tej grupy różnił się dziewięcioma [[autapomorfia]]mi. Dotyczą one m.in. morfologii i rozlokowania otworów w czaszce, morfologii kręgów (w tym pleuroceli) i ich wyrostków. Pod względem budowy mózgoczaszki bardzo przypominał nienazwanego tytanozaura z kampanu Francji (Paulina-Carabajal i in., 2020). |
| + | |||
| + | ''Narambuenatitan'' jest wg autorów jego opisu bazalnym przedstawicielem [[zaawansowany|zaawansowanej]] grupy [[tytanozaur]]ów, mianowicie [[Lithostrotia]]. Został do niej zaliczony na podstawie przednich kręgów ogonowych wykazujące silnie przodowklęsłe trzony z wystającymi kłykciami i półksiężycowatą płytą mostkową. [[Analiza kladystyczna]] wykazała, że ''Narambuenatitan'' tworzy [[politomia|politomię]] z ''[[Epachthosaurus]]'' i bardziej zaawansowanymi tytanozaurami. Oba wykazują obecność wydłużonych warstwowo i tylnie wyrostków neutralnych środkowych kręgów ogonowych. Cecha ta jest spotykana także u innych tytanozaurów, takich jak ''[[Andesaurus]]'', ''[[Malawisaurus]]'' i ''[[Mendozasaurus]]''. Budowa mózgoczaszki jest z jednej strony dość "prymitywna", właściwa wcześnie wyodrębnionym tytanozaurom, lecz struktura przedniego i bocznego kanału półkolistego jest bardziej zaawansowana niż ta obecna u [[Sarmientosarus|sarmientozaura]] (Paulina-Carabajal i in., 2020) Obecnie, narambuenatytan jest uważany za bazalnego przedstawiciela Lithostrotia (np: Santucci i Filippi, 2020), bądź za członka nienazwanego kladu obejmującego w większości południowoamerykańskich tytanozaurów o specyficznej budowie szczęki (L-kształtnej, nieco wygiętej do dołu) obejmującego m.in. [[Inawentu|inawentu]], czy [[Bonitasaura|bonitazaurę]] (Filippi i in., 2024) | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 73: | Linia 56: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Narambuenatitan''}} | |
| − | | [[Filippi]], [[García]] i [[Garrido]], [[2011]] | + | |{{Kpt|[[Filippi]], [[García]]}} i {{Kpt|[[Garrido]]}}, [[2011]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''N. palomoi''}} | |
| − | | [[Filippi]], [[García]] i [[Garrido]], [[2011]] | + | |{{Kpt|[[Filippi]], [[García]]}} i [[Garrido]], [[2011]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small> |
| + | Filippi, L.S., Juárez Valieri, R.D., Gallina, P.A., Méndez, A.H., Gianechini, F.A. & Garrido, A.C. (2024). "A rebbachisaurid-mimicking titanosaur and evidence of a Late Cretaceous faunal disturbance event in South-West Gondwana". Cretaceous Research. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cretres.2023.105754] | ||
| + | |||
| + | Filippi, L.S., García, R.A., Garrido, A.C. (2011). "A new titanosaur sauropod dinosaur from the Upper Cretaceous of North Patagonia, Argentina". "Acta Palaeontologica Polonica", 56 (3), 2011: 505-520. [https://www.app.pan.pl/archive/published/app56/app20100019.pdf] | ||
| + | |||
| + | Paulina-Carabajal, A., Filippi, L., Knoll, F. (2020). "Neuroanatomy of the titanosaurian sauropod ''Narambuenatitan palomoi'' from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina. 20 (2): 1–9. [https://doi.org/10.5710%2FPEAPA.21.05.2020.298] | ||
| + | |||
| + | Santucci, R.M., Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". [W]: A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (red.). "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [https://doi.org/10.1007%2F978-3-030-95959-3_10] | ||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 94: | Linia 85: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| − | |||
Wersja z 19:06, 5 paź 2024
| Autor: | Marcin Szermański |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Tomasz Skawiński, Michał Siedlecki |
| Narambuenatitan (narambuenatytan) | |
|---|---|
| Długość | 12 m (osobnik nie w pełni dorosły)[1] |
| Wysokość | 2,5 m (w ramionach, osobnik nie w pełni dorosły) [1] |
| Masa | 4,1 t (osobnik nie w pełni dorosły) [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Patagonia |
| Czas |
ok. 83-74,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Maniraptora-d4d8kih. [[1]]. | |
Wstęp
Narambuenatitan to rodzaj zauropoda z grupy tytanozaurów żyjącego na terenie dzisiejszej zachodniej Argentyny w drugiej połowie epoki późnej kredy.
Materiał kopalny
Holotyp MAU-Pv-N-425 to częściowy szkielet, na który składają się lewa k. przedszczękowa i szczękowa, puszka mózgowa, lewa i prawa k. kwadratowa, przednie kręgi szyjne, fragmenty żeber szyjnych, tylne kręgi grzbietowe, trzy żebra grzbietowe, jedenaście przednich kręgów ogonowych, sześć środkowych kręgów ogonowych, dwa wyrostki poprzeczne kręgów ogonowych, 2 fragmenty łuków naczyniowych (hemalnych, szewronów), lewa płyta mostkowa, prawa k. krucza, lewa k. ramienna, lewa k. łokciowa, lewa i prawa k. łonowa, szypułka łonowa lewej k. biodrowej, proksymalny fragment prawej k. kulszowej i niekompletna lewa k. udowa. Skamieniałości należą do osobnika nie w pełni dojrzałego (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). Zostały znalezione na terenie stanowiska Puesto Narambuena, którego osady należą do dolnych pokładów formacji Anacleto datowanej na kampan.
Budowa i systematyka
Narambuenatytan był średniej wielkości tytanozaurem, zapewne przypominającym żyjącego na tym samym terenie w tym samym czasie epachtozaura. Od innych przedstawicieli tej grupy różnił się dziewięcioma autapomorfiami. Dotyczą one m.in. morfologii i rozlokowania otworów w czaszce, morfologii kręgów (w tym pleuroceli) i ich wyrostków. Pod względem budowy mózgoczaszki bardzo przypominał nienazwanego tytanozaura z kampanu Francji (Paulina-Carabajal i in., 2020).
Narambuenatitan jest wg autorów jego opisu bazalnym przedstawicielem zaawansowanej grupy tytanozaurów, mianowicie Lithostrotia. Został do niej zaliczony na podstawie przednich kręgów ogonowych wykazujące silnie przodowklęsłe trzony z wystającymi kłykciami i półksiężycowatą płytą mostkową. Analiza kladystyczna wykazała, że Narambuenatitan tworzy politomię z Epachthosaurus i bardziej zaawansowanymi tytanozaurami. Oba wykazują obecność wydłużonych warstwowo i tylnie wyrostków neutralnych środkowych kręgów ogonowych. Cecha ta jest spotykana także u innych tytanozaurów, takich jak Andesaurus, Malawisaurus i Mendozasaurus. Budowa mózgoczaszki jest z jednej strony dość "prymitywna", właściwa wcześnie wyodrębnionym tytanozaurom, lecz struktura przedniego i bocznego kanału półkolistego jest bardziej zaawansowana niż ta obecna u sarmientozaura (Paulina-Carabajal i in., 2020) Obecnie, narambuenatytan jest uważany za bazalnego przedstawiciela Lithostrotia (np: Santucci i Filippi, 2020), bądź za członka nienazwanego kladu obejmującego w większości południowoamerykańskich tytanozaurów o specyficznej budowie szczęki (L-kształtnej, nieco wygiętej do dołu) obejmującego m.in. inawentu, czy bonitazaurę (Filippi i in., 2024)
Etymologia
Nazwa rodzajowa Narambuenatitan znaczy "tytan z Puesto Narambuena", miejsca, gdzie odnaleziono holotyp. Epitet gatunkowy polomoi honoruje Salvadora Polomo, technika Miejskiego Muzeum w Neuquén i znalazcę holotypu.
Spis gatunków
| Narambuenatitan | Filippi, García i Garrido, 2011 |
| N. palomoi | Filippi, García i Garrido, 2011 |
Bibliografia
Filippi, L.S., Juárez Valieri, R.D., Gallina, P.A., Méndez, A.H., Gianechini, F.A. & Garrido, A.C. (2024). "A rebbachisaurid-mimicking titanosaur and evidence of a Late Cretaceous faunal disturbance event in South-West Gondwana". Cretaceous Research. [2]
Filippi, L.S., García, R.A., Garrido, A.C. (2011). "A new titanosaur sauropod dinosaur from the Upper Cretaceous of North Patagonia, Argentina". "Acta Palaeontologica Polonica", 56 (3), 2011: 505-520. [3]
Paulina-Carabajal, A., Filippi, L., Knoll, F. (2020). "Neuroanatomy of the titanosaurian sauropod Narambuenatitan palomoi from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina. 20 (2): 1–9. [4]
Santucci, R.M., Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". [W]: A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (red.). "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [5]
![[1]](http://fc09.deviantart.net/fs70/i/2011/291/8/0/narambuenatitan_palomoi_by_maniraptora-d4d8kih.jpg){kind=link}