Skorpiovenator: Różnice pomiędzy wersjami
(aktualizacja, różne dr.) |
m |
||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Skorpiovenator''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |Korekta = [[Adrian Tkocz]], [[Tomasz Skawiński]] | |
| − | + | |nazwa = ''Skorpiovenator'' (skorpiowenator) | |
| − | + | |długość = 6 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | | [[Adrian Tkocz]] | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 950 kg <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | [[Tomasz Skawiński]] | + | |dieta = mięsożerny |
| − | | | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén |
| − | + | <small>(dolne osady [[formacja|formacji]] [[Huincul]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|95|93}} | |
| − | + | ok. 95-93 [[Ma]] <ref>Baiano M.A, Pol, D., Bellardini, F., Windholz, G.J., Cerda, I.A., Garrido A.C., & Coria R.A. .(2022). "''Elemgasem nubilus'': A New Brachyrostran Abelisaurid (Theropoda, Ceratosauria) from the Portezuelo Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia, Argentina". Papers in Palaeontology. [[doi:10.1002/spp2.1462]] </ref><br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[cenoman]]-[[turon]])</small> | |
| − | |- | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - Neuquén | ||
| − | |||
| − | <small>(dolne osady [[formacja | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 46: | Linia 29: | ||
?? [[Abelisaurinae]] | ?? [[Abelisaurinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Skorpiovenator bustingorryi.jpg |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Skorpiovenator''. Autor: Paleocolour [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Skorpiovenator_bustingorryi.jpg] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | + | |mapa = | |
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | -39.4, -69~formacja Huincul - prowincja Neuquén, [[Argentyna]] | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Skorpiovenator'' to [[rodzaj]] abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli [[Abelisauridae]]. | ''Skorpiovenator'' to [[rodzaj]] abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli [[Abelisauridae]]. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:219_Arg_ElChocon_Museo_dino.JPG|300px|thumb|right|[[Holotyp]]. Fot: Simona.cerrato [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:219_Arg_ElChocon_Museo_dino.JPG].]] | ||
Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich. | Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich. | ||
| + | |||
| + | Materiał przypisany o numerze MMCh-PV 255 to proksymalny koniec prawej kości piszczelowej. Kość jest o 9% większa niż u okazu [[holotyp]]owego (Cerroni i in., 2022). | ||
==Znaczenie odkrycia== | ==Znaczenie odkrycia== | ||
Szkielet ''Skorpiovenator'' jest jednym z najbardziej kompletnych znanych u [[abelizauryd]]ów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po [[cenoman]]ie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae. | Szkielet ''Skorpiovenator'' jest jednym z najbardziej kompletnych znanych u [[abelizauryd]]ów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po [[cenoman]]ie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae. | ||
| − | ==Budowa | + | ==Budowa== |
| − | Jak u wielu abelizaurydów, czaszka ''Skorpiovenator'' jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie [[Abelisauridae]]. | + | Jak u wielu abelizaurydów, czaszka ''Skorpiovenator'' jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie [[Abelisauridae]]. |
Cechą skorpiowenatora i wielu innych abelizaurydów jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki i zmniejszenie oczodołu. Być może miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów. | Cechą skorpiowenatora i wielu innych abelizaurydów jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki i zmniejszenie oczodołu. Być może miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów. | ||
| − | + | Cerroni i in. (2020) za pomocą tomografu komputerowego zbadali czaszkę ''Skorpiovenator''. Miała ona liczne otwory na nosie oraz rząd dużych dziur na sklepieniu czaszki, które prawdopodobnie łączyły się ze sobą. Tworzyły one układ nerwowo-naczyniowy. Prawdopodobnie był on związany z bocznymi naczyniami nosowymi i być może unerwiony przez nerw trójdzielny, co wskazywałoby na zwiększony dopływ krwi do tych kości. Zapewne pomagał dinozaurowi chronić mózg przez przegrzaniem lub ożywiał zmineralizowaną skórę, przez co mogło służyć komunikacji między osobnikami. ''[[Carnotaurus]]'' również mial wewnętrzny system kanałów połączonych jak ''Skorpiovenator'', ale był znacznie mniejszy. | |
| − | ''Skorpiovenator'' był średniej wielkości [[abelizauryd]]em. Paul (2010) ocenia go na 7,5 m i 1,7 t - prawdopodobnie wynika to z pomiarów rekonstrukcji z ryc. 1c w Canale i in., 2009, wg której kość udowa ma ok. 93 cm, lecz metrowa skala wydaje się zbyt krótka, co prowadzi do przeszacowania rozmiarów. Oficjalne, bardziej prawidłowe oszacowanie to ok. 6 m (Canale i in., 2009; por. ryc. 1b w Canale i in. oraz ryc. 6 w Novas i in., 2013; z kolei skala w ryc. 2 a-b w Canale i in. wydaje się około dwukrotnie zawyżona - z rysunku można wymierzyć, że czaszka ma tylko ok. 28 cm; wymiary podane w tab. 1 w Juárez-Valieri i in., 2011 są zapewne odczytane z tego rysunku). | + | |
| + | Ten sam zespół naukowców w 2022 roku dokładnie opisał szkielet obwodowy u omawianego teropoda i porównał go z jego kuzynami . Wyróżnili oni nowe [[autapomorfia|autapomorfie]], które pozwalają odróżnić skorpiowenatora od innych [[Abelisauridae]]. | ||
| + | |||
| + | ==Wymiary== | ||
| + | ''Skorpiovenator'' był średniej wielkości [[abelizauryd]]em. Paul (2010) ocenia go na 7,5 m i 1,7 t - prawdopodobnie wynika to z pomiarów rekonstrukcji z ryc. 1c w Canale i in., 2009, wg której kość udowa ma ok. 93 cm, lecz metrowa skala wydaje się zbyt krótka, co prowadzi do przeszacowania rozmiarów. Oficjalne, bardziej prawidłowe oszacowanie to ok. 6 m (Canale i in., 2009; por. ryc. 1b w Canale i in. oraz ryc. 6 w Novas i in., 2013; z kolei skala w ryc. 2 a-b w Canale i in. wydaje się około dwukrotnie zawyżona - z rysunku można wymierzyć, że czaszka ma tylko ok. 28 cm; wymiary podane w tab. 1 w Juárez-Valieri i in., 2011 są zapewne odczytane z tego rysunku). Według Moliny-Pereza i Larramendiego (2019) osiągał | ||
| + | 6 m i masę 950 kg. | ||
| − | |||
==Filogeneza== | ==Filogeneza== | ||
| − | Według [[analiza filogenetyczna|analiz kladystycznych]] ''Skorpiovenator'' jest przedstawicielem [[Brachyrostra]], który mieści się blisko ''[[Ekrixinatosaurus]]'' - zob. [[Ceratosauria#Kladogramy]]. Jedynie analiza D'Orazi Porchetti i in. (2011) wskazuje, że nie we wszystkich najbardziej parsymonicznych drzewkach ''Skorpiovenator'' należy do [[Carnotaurinae]] i Brachyrostra (być może wynika to z wpływu fragmentarycznych skamieniałości umieszczonych w analizie). | + | Według [[analiza filogenetyczna|analiz kladystycznych]] ''Skorpiovenator'' jest przedstawicielem [[Brachyrostra]], który mieści się blisko ''[[Ekrixinatosaurus]]'' - zob. [[Ceratosauria#Kladogramy]]. Jedynie analiza D'Orazi Porchetti i in. (2011) wskazuje, że nie we wszystkich najbardziej parsymonicznych drzewkach ''Skorpiovenator'' należy do [[Carnotaurinae]] i Brachyrostra (być może wynika to z wpływu fragmentarycznych skamieniałości umieszczonych w analizie). Analiza przeprowadzona przez Cerroniego i in. (2022) wykazała, że znajduje się poza [[klad]]em ''[[Ekrixinatosaurus]]'' i ''[[Ilokelesia]]'', a jest bliżej spokrewniony z ''[[Carnotaurus]]'', ''[[Aucasaurus]]'' i ''[[Niebla]]''. |
| − | == | + | ==Paleośrodowisko== |
| − | ''Skorpiovenator'' nie był jedynym dużym teropodem z [[ | + | ''Skorpiovenator'' nie był jedynym dużym teropodem z [[Huincul|formacji Huincul]] - żył tam też jego bliski krewny - ''[[Ilokelesia]]'' oraz wielkie [[karcharodontozauryd]]y ''[[Mapusaurus]]'' oraz ''[[Meraxes]]''. Szczytowe drapieżniki mogły polować na ogromne [[tytanozaur]]y ''[[Argentinosaurus]]'' (choć dorosłe osobniki były pewnie zbyt trudną zdobyczą), mniejsze [[rebbachizauryd]]y ''[[Cathartesaura]]'' oraz na [[ornitopod]]y. Zobacz więcej [[Huincul#Paleośrodowisko]]. |
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi z połączenia łacińskich słów ''skorpios'' (skorpion) i ''venator'' (drapieżnik, łowca). Naukowcy nazwali tak dinozaura, ponieważ wokół wykopów kręciło się wiele skorpionów. Epitet [[gatunek|gatunkowy]] nadano na cześć Manuela Bustingorry'ego, właściciela gruntu, z którego wydobyto szczątki. | ||
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Skorpiovenator''}} | |
| − | | [[Canale]], [[Scanferla]], [[Agnolin]] i [[Novas]], [[2009]] | + | | {{Kpt|[[Canale]], [[Scanferla]], [[Agnolin]] i {{Kpt|[[Novas]]}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''S. bustingorryi''}} | |
| − | | [[Canale]], [[Scanferla]], [[Agnolin]] i [[Novas]], [[2009]] | + | | {{Kpt|[[Canale]], [[Scanferla]], [[Agnolin]] i {{Kpt|[[Novas]]}}, [[2009]] |
|} | |} | ||
| Linia 90: | Linia 84: | ||
<small>Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414. | <small>Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414. | ||
| − | Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236. | + | Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236. |
| + | |||
| + | Cerroni, M. A., Canale, J. I., Novas, F. E., & Paulina‐Carabajal, A. (2020). "An exceptional neurovascular system in abelisaurid theropod skull: new evidence from ''Skorpiovenator bustingorryi''". Journal of Anatomy, 240(4), 612-626 [[doi:10.1111/joa.13258]] | ||
| + | |||
| + | Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of ''Skorpiovenator bustingorryi'' (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. [[doi:10.1080/14772019.2022.2093661]] | ||
D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3) | D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3) | ||
Aktualna wersja na dzień 14:10, 15 sie 2024
| Autor: | Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski |
| Korekta: | Adrian Tkocz, Tomasz Skawiński |
| Skorpiovenator (skorpiowenator) | |
|---|---|
| Długość | 6 m [1] |
| Masa | 950 kg [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Neuquén |
| Czas |
ok. 95-93 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Skorpiovenator. Autor: Paleocolour [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Skorpiovenator to rodzaj abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli Abelisauridae.
Materiał kopalny
Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich.
Materiał przypisany o numerze MMCh-PV 255 to proksymalny koniec prawej kości piszczelowej. Kość jest o 9% większa niż u okazu holotypowego (Cerroni i in., 2022).
Znaczenie odkrycia
Szkielet Skorpiovenator jest jednym z najbardziej kompletnych znanych u abelizaurydów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po cenomanie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae.
Budowa
Jak u wielu abelizaurydów, czaszka Skorpiovenator jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie Abelisauridae.
Cechą skorpiowenatora i wielu innych abelizaurydów jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki i zmniejszenie oczodołu. Być może miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów.
Cerroni i in. (2020) za pomocą tomografu komputerowego zbadali czaszkę Skorpiovenator. Miała ona liczne otwory na nosie oraz rząd dużych dziur na sklepieniu czaszki, które prawdopodobnie łączyły się ze sobą. Tworzyły one układ nerwowo-naczyniowy. Prawdopodobnie był on związany z bocznymi naczyniami nosowymi i być może unerwiony przez nerw trójdzielny, co wskazywałoby na zwiększony dopływ krwi do tych kości. Zapewne pomagał dinozaurowi chronić mózg przez przegrzaniem lub ożywiał zmineralizowaną skórę, przez co mogło służyć komunikacji między osobnikami. Carnotaurus również mial wewnętrzny system kanałów połączonych jak Skorpiovenator, ale był znacznie mniejszy.
Ten sam zespół naukowców w 2022 roku dokładnie opisał szkielet obwodowy u omawianego teropoda i porównał go z jego kuzynami . Wyróżnili oni nowe autapomorfie, które pozwalają odróżnić skorpiowenatora od innych Abelisauridae.
Wymiary
Skorpiovenator był średniej wielkości abelizaurydem. Paul (2010) ocenia go na 7,5 m i 1,7 t - prawdopodobnie wynika to z pomiarów rekonstrukcji z ryc. 1c w Canale i in., 2009, wg której kość udowa ma ok. 93 cm, lecz metrowa skala wydaje się zbyt krótka, co prowadzi do przeszacowania rozmiarów. Oficjalne, bardziej prawidłowe oszacowanie to ok. 6 m (Canale i in., 2009; por. ryc. 1b w Canale i in. oraz ryc. 6 w Novas i in., 2013; z kolei skala w ryc. 2 a-b w Canale i in. wydaje się około dwukrotnie zawyżona - z rysunku można wymierzyć, że czaszka ma tylko ok. 28 cm; wymiary podane w tab. 1 w Juárez-Valieri i in., 2011 są zapewne odczytane z tego rysunku). Według Moliny-Pereza i Larramendiego (2019) osiągał 6 m i masę 950 kg.
Filogeneza
Według analiz kladystycznych Skorpiovenator jest przedstawicielem Brachyrostra, który mieści się blisko Ekrixinatosaurus - zob. Ceratosauria#Kladogramy. Jedynie analiza D'Orazi Porchetti i in. (2011) wskazuje, że nie we wszystkich najbardziej parsymonicznych drzewkach Skorpiovenator należy do Carnotaurinae i Brachyrostra (być może wynika to z wpływu fragmentarycznych skamieniałości umieszczonych w analizie). Analiza przeprowadzona przez Cerroniego i in. (2022) wykazała, że znajduje się poza kladem Ekrixinatosaurus i Ilokelesia, a jest bliżej spokrewniony z Carnotaurus, Aucasaurus i Niebla.
Paleośrodowisko
Skorpiovenator nie był jedynym dużym teropodem z formacji Huincul - żył tam też jego bliski krewny - Ilokelesia oraz wielkie karcharodontozaurydy Mapusaurus oraz Meraxes. Szczytowe drapieżniki mogły polować na ogromne tytanozaury Argentinosaurus (choć dorosłe osobniki były pewnie zbyt trudną zdobyczą), mniejsze rebbachizaurydy Cathartesaura oraz na ornitopody. Zobacz więcej Huincul#Paleośrodowisko.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi z połączenia łacińskich słów skorpios (skorpion) i venator (drapieżnik, łowca). Naukowcy nazwali tak dinozaura, ponieważ wokół wykopów kręciło się wiele skorpionów. Epitet gatunkowy nadano na cześć Manuela Bustingorry'ego, właściciela gruntu, z którego wydobyto szczątki.
Spis gatunków
| Skorpiovenator | Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009 |
| S. bustingorryi | Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009 |
Bibliografia
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
Cerroni, M. A., Canale, J. I., Novas, F. E., & Paulina‐Carabajal, A. (2020). "An exceptional neurovascular system in abelisaurid theropod skull: new evidence from Skorpiovenator bustingorryi". Journal of Anatomy, 240(4), 612-626 doi:10.1111/joa.13258
Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of Skorpiovenator bustingorryi (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. doi:10.1080/14772019.2022.2093661
D'Orazi Porchetti, S., Nicosia, U., Biava, A. & Maganuco, S. (2011) "New Abelisaurid Material from the Upper Cretaceous (Cenomanian) of Morocco" Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 177(3)
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330.
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
http://en.wikipedia.org/wiki/Huincul_Formation
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University
- ↑ 1,0 1,1 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press.
- ↑ Baiano M.A, Pol, D., Bellardini, F., Windholz, G.J., Cerda, I.A., Garrido A.C., & Coria R.A. .(2022). "Elemgasem nubilus: A New Brachyrostran Abelisaurid (Theropoda, Ceratosauria) from the Portezuelo Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia, Argentina". Papers in Palaeontology. doi:10.1002/spp2.1462
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Skorpiovenator_bustingorryi.jpg){kind=link}
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:219_Arg_ElChocon_Museo_dino.JPG){kind=link}