Siats: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(Aktualizacja opisu) |
||
| (Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Siats''}} | {{DISPLAYTITLE:''Siats''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | + | |Autor = [[Eryk Sroka]], [[Maciej Ziegler]] | |
| − | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Siats'' (siats) | |
| − | + | |długość = 11,7 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | | | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 3,9 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | + | |dieta = mięsożerny | |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Utah | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Cedar Mountain]] - ogniwo Mussentuchit)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|95|94}} | |
| − | + | ok. 94,6 [[Ma]] <ref>Tucker, R. T., Zanno, L. E., Huang, H. Q., & Makovicky, P. J. (2020). "A refined temporal framework for newly discovered fossil assemblages of the upper Cedar Mountain Formation (Mussentuchit Member), Mussentuchit Wash, Central Utah". Cretaceous Research, 110, 104384.</ref><br> | |
| − | |- | + | <small>[[późna kreda]] ([[cenoman]])</small> |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[USA]] - | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja]] [[Cedar Mountain]] - ogniwo Mussentuchit)</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>[[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 42: | Linia 24: | ||
[[Avetheropoda]] | [[Avetheropoda]] | ||
| − | [[Carnosauria]] / [[Coelurosauria]] | + | [[Carnosauria]] / [[Coelurosauria]] |
| − | [[Neovenatoridae]] / [[Tyrannosauroidea]] | + | ? [[Neovenatoridae]] / ? [[Tyrannosauroidea]] |
| − | [[Megaraptora]] | + | ? [[Megaraptora]] (?? [[Ornithomimosauria]]) |
| − | + | |grafika = Siats reconstruction.png | |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Siats''. Autor: PaleoNeolitic [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_reconstruction.png] |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | | | + | |mapa = |
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Emery County | + | Emery County, Utah, USA~ Lokalizacja holotypu ''Siats'' |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Siats'' był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone | + | [[Plik:5429-siats-meekerorum.jpg|300px|thumb|Rekonstrukcja ''Siats'' stojącego nad upolowaną ofiarą. Autor: Julio Lacerda [http://julio-lacerda.deviantart.com/art/Run-you-Fools-411938518]]] |
| + | ''Siats'' był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone na początku późnej kredy. Gatunkiem typowym jest ''Siats meekerorum''. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 70: | Linia 49: | ||
==Znaczenie odkrycia== | ==Znaczenie odkrycia== | ||
| − | ''Siats'' jest trzecim największym | + | ''Siats'' jest trzecim największym teropodem, który zamieszkiwał Amerykę Północną (wyprzedzają go tylko ''[[Tyrannosaurus]]'' i ''[[Acrocanthosaurus]]''), choć może być jeszcze wyżej w takim zestawieniu, gdyż odnaleziony okaz nie był dojrzały. ''Siats'' może być najmłodszym [[allozauroid]]em dotychczas znalezionym na tym kontynencie - jeśli należy do tej grupy. Jest też pierwszym prawdopodobnym [[Megaraptora|megaraptorem]] znanym z Ameryki Północnej. |
==Materiał kostny== | ==Materiał kostny== | ||
| + | [[Plik:Siats meekerorum skeletal diagram.jpg|300px|thumb|Sylwetka ''Siats'' z zaznaczonymi znanymi elementami. Autor: Paleocolour [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_meekerorum_skeletal_diagram.jpg]]] | ||
[[Holotyp]] (FMNH PR 2716) tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: ?zęby, pięć [[kręg]]ów piersiowych, kręgi ogonowe (do 13), częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, fragmenty kości śródstopia (III i I lub IV), kilka paliczków z lewej i prawej stopy oraz niezidentyfikowane fragmenty (w tym kręgi szyjne lub krzyżowe). | [[Holotyp]] (FMNH PR 2716) tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: ?zęby, pięć [[kręg]]ów piersiowych, kręgi ogonowe (do 13), częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, fragmenty kości śródstopia (III i I lub IV), kilka paliczków z lewej i prawej stopy oraz niezidentyfikowane fragmenty (w tym kręgi szyjne lub krzyżowe). | ||
| − | + | [[Paratyp]] (FMNH PR 3059) to ogonowy łuk neuralny, szewron, paliczek stopy i niezidentyfikowane fragmenty. | |
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | [[Tetanurae#Zanno_i_Makovicky.2C_2013|Analiza filogenetyczna autorów opisu]] wskazała, że siats jest [[megaraptora|megaraptorem]] w [[Neovenatoridae]] ([[Avetheropoda]]: [[Carnosauria]]: [[Carcharodontosauria]]). | + | [[Tetanurae#Zanno_i_Makovicky.2C_2013|Analiza filogenetyczna autorów opisu]] wskazała, że siats jest [[megaraptora|megaraptorem]] w [[Neovenatoridae]] ([[Avetheropoda]]: [[Carnosauria]]: [[Carcharodontosauria]]). Do [[Carcharodontosauria]] siatsa zalicza również analiza przeprowadzona przez Malafaie i in. (2020). Bliskie pokrewieństwo z megaraptorami potwierdziła [[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28Ib.29|oparta na niej analiza Bella i in. (2016)]]. |
| + | [[Tetanurae#Novas_i_in..2C_2013|Analiza Novasa i in. (2013)]], nieuwzględniająca ''Siats'', wskazuje jednak, że megaraptory należą do [[Tyrannosauroidea]] ([[Avetheropoda]]: [[Coelurosauria]]). Novas i in. (2013) wyróżnili 13 cech łączących Megaraptora z celurozaurami. Z tyranozauroidami łączą je 3 cechy a z [[klad]]em ''[[Xiongguanlong]]''+[[Tyrannosauridae]] 13. ''Siats'' ma jedną z tych cech, ale nie ma dwóch (podostałe są nieznane z uwagi na skąpy materiał ''Siats''). | ||
| + | [[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28IIa.29|Oparta na macierzy Novasa i in. analiza Bella i in. (2016)]] wykazała różne pozycje ''Siats'' wśród [[Avetheropoda]], w tym zaawansowane [[Tyrannosauroidea]] i [[Ornithomimosauria]]; tą ostatnią pozycję ujawniła [[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28IIb.29|ich analiza metodą bayesowską]]. Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha i Caua (2022) uplasowała opisywanego teropoda do [[Megaraptora]] jako najbardziej [[bazalny|bazalnego]] przedstawiciela tego [[klad]]u. Ich zdaniem [[Megaraptora]] są [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla [[Tyrannosauridae]] w obrębie [[Tyrannosauroidea]]. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Siats''}} | |
| {{Kpt|[[Lindsay Zanno|Zanno]]}} i {{Kpt|[[Peter Makovicky|Makovicky]]}}, [[2013]] | | {{Kpt|[[Lindsay Zanno|Zanno]]}} i {{Kpt|[[Peter Makovicky|Makovicky]]}}, [[2013]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''S. meekerorum''}} | |
| {{Kpt|Zanno}} i {{Kpt|Makovicky}}, 2013 | | {{Kpt|Zanno}} i {{Kpt|Makovicky}}, 2013 | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]] | + | <small>Bell, P.R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E.T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473-487. [[doi:10.1016/j.gr.2015.08.004]] |
| + | |||
| + | Malafaia, E., Mocho, P., Escaso, F., & Ortega, F. (2020). "A new carcharodontosaurian theropod from the Lusitanian Basin: evidence of allosauroid sympatry in the European Late Jurassic". Journal of Vertebrate Paleontology, 40(1), e1768106. [[doi:10.1080/02724634.2020.1768106]] | ||
| + | |||
| + | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.com/Coelurosauria.htm#Siatsmeekerorum] | ||
| + | |||
| + | Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of ''Eotyrannus lengi'', a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 [[doi:10.7717/peerj.12727]]. | ||
| + | |||
| + | Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]] | ||
Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. [[doi:10.1038/ncomms3827]] | Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. [[doi:10.1038/ncomms3827]] | ||
| − | + | <references/></small> | |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 100: | Linia 90: | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| + | [[Kategoria:Megaraptora]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Północna]] | [[Kategoria:Ameryka Północna]] | ||
[[Kategoria:USA]] | [[Kategoria:USA]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Cenoman]] |
Aktualna wersja na dzień 20:47, 1 sty 2023
| Autor: | Eryk Sroka, Maciej Ziegler |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Siats (siats) | |
|---|---|
| Długość | 11,7 m [1] |
| Masa | 3,9 t [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | USA - Utah
(formacja Cedar Mountain - ogniwo Mussentuchit) |
| Czas |
ok. 94,6 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria
? Neovenatoridae / ? Tyrannosauroidea ? Megaraptora (?? Ornithomimosauria) |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Siats. Autor: PaleoNeolitic [3] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Siats był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone na początku późnej kredy. Gatunkiem typowym jest Siats meekerorum.
Etymologia
Nazwa Siats pochodzi od imienia potwora-ludożercy, pochodzącego z wierzeń indiańskiego plemienia Jutów, a epitet gatunkowy meekerorum upamiętnia rodzinę Meeker, za wsparcie młodych paleontologów z FMNH.
Odkrycie i opis
Opisu tego teropoda dokonali w 2013 roku Lindsay E. Zanno i Peter J. Makovicky, na podstawie holotypu o numerze katalogowych FMNH PR 2716.
Znaczenie odkrycia
Siats jest trzecim największym teropodem, który zamieszkiwał Amerykę Północną (wyprzedzają go tylko Tyrannosaurus i Acrocanthosaurus), choć może być jeszcze wyżej w takim zestawieniu, gdyż odnaleziony okaz nie był dojrzały. Siats może być najmłodszym allozauroidem dotychczas znalezionym na tym kontynencie - jeśli należy do tej grupy. Jest też pierwszym prawdopodobnym megaraptorem znanym z Ameryki Północnej.
Materiał kostny
Holotyp (FMNH PR 2716) tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: ?zęby, pięć kręgów piersiowych, kręgi ogonowe (do 13), częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, fragmenty kości śródstopia (III i I lub IV), kilka paliczków z lewej i prawej stopy oraz niezidentyfikowane fragmenty (w tym kręgi szyjne lub krzyżowe).
Paratyp (FMNH PR 3059) to ogonowy łuk neuralny, szewron, paliczek stopy i niezidentyfikowane fragmenty.
Pozycja filogenetyczna
Analiza filogenetyczna autorów opisu wskazała, że siats jest megaraptorem w Neovenatoridae (Avetheropoda: Carnosauria: Carcharodontosauria). Do Carcharodontosauria siatsa zalicza również analiza przeprowadzona przez Malafaie i in. (2020). Bliskie pokrewieństwo z megaraptorami potwierdziła oparta na niej analiza Bella i in. (2016). Analiza Novasa i in. (2013), nieuwzględniająca Siats, wskazuje jednak, że megaraptory należą do Tyrannosauroidea (Avetheropoda: Coelurosauria). Novas i in. (2013) wyróżnili 13 cech łączących Megaraptora z celurozaurami. Z tyranozauroidami łączą je 3 cechy a z kladem Xiongguanlong+Tyrannosauridae 13. Siats ma jedną z tych cech, ale nie ma dwóch (podostałe są nieznane z uwagi na skąpy materiał Siats). Oparta na macierzy Novasa i in. analiza Bella i in. (2016) wykazała różne pozycje Siats wśród Avetheropoda, w tym zaawansowane Tyrannosauroidea i Ornithomimosauria; tą ostatnią pozycję ujawniła ich analiza metodą bayesowską. Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha i Caua (2022) uplasowała opisywanego teropoda do Megaraptora jako najbardziej bazalnego przedstawiciela tego kladu. Ich zdaniem Megaraptora są taksonem siostrzanym dla Tyrannosauridae w obrębie Tyrannosauroidea.
Spis gatunków
| Siats | Zanno i Makovicky, 2013 |
| S. meekerorum | Zanno i Makovicky, 2013 |
Bibliografia
Bell, P.R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E.T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473-487. doi:10.1016/j.gr.2015.08.004
Malafaia, E., Mocho, P., Escaso, F., & Ortega, F. (2020). "A new carcharodontosaurian theropod from the Lusitanian Basin: evidence of allosauroid sympatry in the European Late Jurassic". Journal of Vertebrate Paleontology, 40(1), e1768106. doi:10.1080/02724634.2020.1768106
Mortimer, M. (online) [4]
Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 doi:10.7717/peerj.12727.
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. doi:10.1038/ncomms3827
- ↑ 1,0 1,1 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press.
- ↑ Tucker, R. T., Zanno, L. E., Huang, H. Q., & Makovicky, P. J. (2020). "A refined temporal framework for newly discovered fossil assemblages of the upper Cedar Mountain Formation (Mussentuchit Member), Mussentuchit Wash, Central Utah". Cretaceous Research, 110, 104384.
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_reconstruction.png){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_meekerorum_skeletal_diagram.jpg){kind=link}