Siats

Autor:	Eryk Sroka, Maciej Ziegler
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Siats (siats)
Długość	11,7 m
Wysokość	3,2 m (w biodrach)
Masa	3,9 t
Dieta	mięsożerny
Miejsce	USA - Utah (formacja Cedar Mountain - ogniwo Mussentuchit)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 94,6 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Avetheropoda ? Carnosauria / ? Coelurosauria ? Carcharodontosauria / ? Tyrannosauroidea ? Megaraptora (?? Ornithomimosauria)
Rekonstrukcja Siats jako bazalnego przedstawiciela Carcharodontosauria. Autor: UnexpectedDinoLesson [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja holotypu \u003Ci\u003ESiats\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja holotypu Siats\n","link":"","lat":38.98447740000000294458004646003246307373046875,"lon":-110.803854900000004590765456669032573699951171875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Siats był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone na początku późnej kredy. Gatunkiem typowym jest Siats meekerorum.

Etymologia

Nazwa Siats pochodzi od imienia potwora-ludożercy, pochodzącego z wierzeń indiańskiego plemienia Jutów, a epitet gatunkowy meekerorum upamiętnia rodzinę Meeker, za wsparcie młodych paleontologów z FMNH.

Odkrycie i opis

Opisu tego teropoda dokonali w 2013 roku Lindsay E. Zanno i Peter J. Makovicky, na podstawie holotypu o numerze katalogowych FMNH PR 2716.

Znaczenie odkrycia

Siats jest trzecim największym teropodem, który zamieszkiwał Amerykę Północną (wyprzedzają go tylko Tyrannosaurus i Acrocanthosaurus), choć może być jeszcze wyżej w takim zestawieniu, gdyż odnaleziony okaz nie był dojrzały. Siats może być najmłodszym allozauroidem dotychczas znalezionym na tym kontynencie - jeśli należy do tej grupy. Jest też pierwszym prawdopodobnym megaraptorem znanym z Ameryki Północnej.

Materiał kostny

Sylwetka Siats z zaznaczonymi znanymi elementami. Autor: Paleocolour [1]

Holotyp (FMNH PR 2716) tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: ?zęby, pięć kręgów piersiowych, kręgi ogonowe (do 13), częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, fragmenty kości śródstopia (III i I lub IV), kilka paliczków z lewej i prawej stopy oraz niezidentyfikowane fragmenty (w tym kręgi szyjne lub krzyżowe).

Paratyp (FMNH PR 3059) to ogonowy łuk neuralny, szewron, paliczek stopy i niezidentyfikowane fragmenty.

Pozycja filogenetyczna

Kręg grzbietowy Siats. Fot. Jonathan Chen [2]

Analiza filogenetyczna autorów opisu wskazała, że siats jest megaraptorem w Neovenatoridae (Avetheropoda: Carnosauria: Carcharodontosauria). Bliskie pokrewieństwo z megaraptorami (w obrębie Carnosauria) potwierdziła oparta na niej analiza Bella i in. (2016). Nowsze analizy filogenetyczne (np. Malafaie i in., 2020; Rauhut i in., 2024) wskazują, iż Siats to przedstawiciel Carcharodontosauria. Analiza Novasa i in. (2013), nieuwzględniająca Siats, wskazuje jednak, że megaraptory należą do Tyrannosauroidea (Avetheropoda: Coelurosauria). Novas i in. (2013) wyróżnili 13 cech łączących Megaraptora z celurozaurami. Z tyranozauroidami łączą je 3 cechy a z kladem Xiongguanlong+Tyrannosauridae 13. Siats ma jedną z tych cech, ale nie ma dwóch (podostałe są nieznane z uwagi na skąpy materiał Siats). Oparta na macierzy Novasa i in. analiza Bella i in. (2016) wykazała różne pozycje Siats wśród Avetheropoda, w tym zaawansowane Tyrannosauroidea i Ornithomimosauria; tą ostatnią pozycję ujawniła ich analiza metodą bayesowską. Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha oraz Cau (2022) uplasowała opisywanego teropoda w Megaraptora (w obrębie Coelurosauria) jako najbardziej bazalnego przedstawiciela tego kladu. Zdaniem badaczy Megaraptora są taksonem siostrzanym dla Tyrannosauridae wewnątrz Tyrannosauroidea. Podobny wynik otrzymał również Cau (2024), jednakże dokładna pozycja Siats wewnątrz Megaraptora jest niepewna.

Jak widać z powyższych rozważań pozycja systematyczna Siats jest nadal niepewna. Potrzebne są kolejne badania, które pozwolą ustalić przynależność tego niezwykłego drapieżnika do konkretnej grupy w obrębie Theropoda.

Spis gatunków

Siats	Zanno i Makovicky, 2013
S. meekerorum	Zanno i Makovicky, 2013

Bibliografia

Bell, P. R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E. T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473-487. doi:10.1016/j.gr.2015.08.004

Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). doi:10.4435/BSPI.2024.08.

Malafaia, E., Mocho, P., Escaso, F., & Ortega, F. (2020). "A new carcharodontosaurian theropod from the Lusitanian Basin: evidence of allosauroid sympatry in the European Late Jurassic". Journal of Vertebrate Paleontology, 40(1), e1768106. doi:10.1080/02724634.2020.1768106

Mortimer, M. (online) [4]

Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 doi:10.7717/peerj.12727.

Novas, F. E., Agnolín, F. L., Ezcurra, M. D., Porfiri, J. & Canale, J. I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia". Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001

Rauhut, O. W. M., Bakirov, A. A., Wings, O., Fernandes, A. E., & Hübner, T. R. (2024). "A new theropod dinosaur from the Callovian Balabansai Formation of Kyrgyzstan". Zoological Journal of the Linnean Society, 201(4), zlae090. doi:10.1093/zoolinnean/zlae090

Zanno, L. E. & Makovicky, P. J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. doi:10.1038/ncomms3827