Yehuecauhceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | {{DISPLAYTITLE:'' | + | {{DISPLAYTITLE:''Yehuecauhceratops''}} |
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Yehuecuhceratops'' | |
| − | + | |długość = ok. 3 m | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | | + | |masa = |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Meksyk]] - Coahuila | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Aguja]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|80|76.3}} | |
| − | + | ok. 80-76,3 [[Ma]] <ref>Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 [[doi:10.7717/peerj.17224]]</ref><br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | | | + | [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Meksyk]] - Coahuila | ||
| − | |||
| − | <small>( | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 46: | Linia 25: | ||
[[Centrosaurinae]] | [[Centrosaurinae]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ? [[Nasutoceratopsini]] | |
| − | | | + | |grafika = Yehuecauhceratops skeleton.jpg |
| − | + | |podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Yehuecauhceratops''. Fot. RogelioReyna [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Yehuecauhceratops_skeleton.jpg] | |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | <display_points type="terrain" zoom= | + | |mapa = |
| − | + | <display_points type="terrain" zoom=4> | |
| + | 28°46′27″ N, 103°19′52″ W~Meksyk, formacja Aguja. | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Yehuecuhceratops'' to [[rodzaj]] stosunkowo niewielkiego [[ceratops]]a z grupy [[Centrosaurinae]] Znany jest z dwóch fragmentarycznych okazów. Jak większość [[Ceratopsidae|ceratopsydów]], występował w późnej kredzie na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej. Był dość prymitywnym przedstawicielem Centrosaurinae | + | ''Yehuecuhceratops'' to [[rodzaj]] stosunkowo niewielkiego [[ceratops]]a z grupy [[Centrosaurinae]] Znany jest z dwóch fragmentarycznych okazów. Jak większość [[Ceratopsidae|ceratopsydów]], występował w późnej kredzie na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej. Był dość prymitywnym przedstawicielem Centrosaurinae. |
| − | == | + | ==Odkrycie i opis== |
| − | + | Szczątki ''Yehuecuhceratops'' zostały odkryte podczas wykopalisk w latach 2007-2011 prowadzonych przez pracowników meksykańskiego Museo del Desierto, oraz amerykańskiego University of Pensylvania. W 2016 r. zostały opisane jako nierozpoznany centrozauryn przez zespół paleontologów, którym kierował [[Hector Rivera-Sylva]]. Rok później omawiany ceratops został oficjalnie nazwany. Autorami formalnej publikacji, oprócz wymienionego Rivera-Sylvy, byli [[Eberhard Frey]], [[Wolfgang Stinnesbeck]], [[José Guzmán-Gutiérrez]] i [[Arturo González-Gonzále]]. Szczątki ''Yehuacuhceratops'' znajdują się obecnie w Museo del Desierto w mieście Saltillo w Meksyku. | |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Plik: Yehuecauhceratops-2.png|300px|thumb|right|Kość łuskowa. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | [[Plik: Yehuecauhceratops-2.png|300px|thumb|right|Kość łuskowa. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | ||
| − | [[Holotyp]] (CPC 274) to fragmentaryczna czaszka (niemal kompletna prawa kość łuskowa, fragmentaryczna kość ciemieniowa, kość zębowa, fragment kości przedszczękowej), kompletna łopatka i kość udowa, lewy wyrostek przedpanewkowy kości biodrowej (ang. ''preacetabular process | + | [[Holotyp]] (CPC 274) to fragmentaryczna czaszka (niemal kompletna prawa kość łuskowa, fragmentaryczna kość ciemieniowa, kość zębowa, fragment kości przedszczękowej), kompletna łopatka i kość udowa, lewy wyrostek przedpanewkowy kości biodrowej (ang. ''preacetabular process of the ilium'') oraz fragmentaryczny kręg grzbietowy. Badanie histologiczne przeprowadzone przez Hedricka i in. (2020) wykazało, że na kościach ''Yehuecuhceratops'' zachowało się wiele linii zatrzymanego wzrostu, podobnie jak u ''[[Pachyrhinosaurus]]''. Zatem ich obecność nie była związana z zamieszkiwaniem różnych szerokości geograficznych, a ze wzrostem osobniczym. |
| − | of the ilium'') oraz fragmentaryczny kręg grzbietowy. | ||
Materiał przypisany to kość piszczelowa (CPC 1478), która jest zbyt mała, aby należeć do tego samego osobnika co holotyp. Równie dobrze może ona reprezentować inny rodzaj ceratopsa. | Materiał przypisany to kość piszczelowa (CPC 1478), która jest zbyt mała, aby należeć do tego samego osobnika co holotyp. Równie dobrze może ona reprezentować inny rodzaj ceratopsa. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
[[Plik: Yehuecauhceratops-3.png|300px|thumb|right|Fragment kości ciemieniowej. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | [[Plik: Yehuecauhceratops-3.png|300px|thumb|right|Fragment kości ciemieniowej. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | ||
| − | + | ''Yehuecuhceratops'' był stosunkowo niewielkim przedstawicielem swojej rodziny, ocenianym na ok. 3 m długości. Osobnik CPC 274 był dorosły lub bliski osiągnięcia dorosłości, zatem podane wymiary są zapewne zbliżone do maksymalnych dla tego ceratopsa. Skąpy materiał kopalny utrudnia odtworzenie dokładnego wyglądu i szczegółowe porównanie z innymi centrozaurynami, można jednak wskazać dwie cechy kości łuskowej, odróżniające go od krewniaków: krótki, brzusznie umiejscowiony, ukośny grzebień i masywny, ukośny guzek wzdłuż grzebienia. Cechy te dzielą z nim ''[[Menefeeceratops]]'' oraz ''[[Crittendenceratops]]''. Poza tym kość łuskowa przypomina budową analogiczne kości pozostałych centrozaurynów. Była ona wachlarzowata oraz przednio-tylnie dłuższa niż szersza, podobnie jak u ''[[Avaceratops]]'', i inaczej niż u ''[[Styracosaurus]]'', ''[[Centrosaurus]]'' czy ''[[Pachyrhinosaurus]]''. Znajdowały się na niej również trzy różki łuskowe (''[[episquamosales]]''). Zachowane fragmenty kości ciemieniowych wskazują, że okna ciemieniowe były niewielkie, a być może nie było ich w ogóle. Podobny stan można zaobserwować u ''[[Avaceratops]]'', pozostałe centrozauryny miały duże okna w kościach ciemieniowych. Pozostałe kości nie różnią się znaczącą od innych przedstawicieli Centrosaurinae. | |
| − | ''Yehuecuhceratops'' był stosunkowo niewielkim przedstawicielem swojej rodziny, ocenianym na ok. 3 m długości. Osobnik CPC 274 był dorosły lub bliski osiągnięcia dorosłości, zatem podane wymiary są zapewne zbliżone do maksymalnych dla tego ceratopsa. Skąpy materiał kopalny utrudnia odtworzenie dokładnego wyglądu i szczegółowe porównanie z innymi centrozaurynami, można jednak wskazać dwie cechy kości łuskowej, odróżniające go od krewniaków: krótki, brzusznie umiejscowiony, ukośny grzebień i masywny, ukośny guzek wzdłuż grzebienia. Cechy te dzielą z nim | ||
[[Plik: Yehuecauhceratops-4.png|300px|thumb|right|Łopatka. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | [[Plik: Yehuecauhceratops-4.png|300px|thumb|right|Łopatka. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | ||
[[Plik: Yehuecauhceratops-5.png|300px|thumb|right|Kręg grzbietowy. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | [[Plik: Yehuecauhceratops-5.png|300px|thumb|right|Kręg grzbietowy. Źródło: Rivera-Sylva i in., 2016 [[DOI:10.1371/journal.pone.0150529]].]] | ||
| + | |||
| + | ==Systematyka== | ||
| + | ''Yehuecauhceratops'' został uznany przez autorów opisu za przedstawiciela [[Nasutoceratopsini]], jednakże obecnie jego przynależność do tego [[klad]]u jest wątpliwa. Zobacz więcej: [[Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na przedstawicielach Centrosaurinae]]. | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
''Yehuecuhceratops'' występował w środowisku bagien i nadbrzeżnych obszarów zalewowych na terenie dzisiejszego Meksyku. Fauna meksykańskiej części formacji Aguja jest słabo rozpoznana, reprezentuje ona jednak formy typowe dla Ameryki Północnej w późnej kredzie. Razem z ''Yehuecuhceratops'' występowały tam [[Hadrosauridae|hadrozaury]], [[Pachycephalosauridae|pachycefalozaury]]. Znaleziono też pozostałości krokodyli i żółwi. | ''Yehuecuhceratops'' występował w środowisku bagien i nadbrzeżnych obszarów zalewowych na terenie dzisiejszego Meksyku. Fauna meksykańskiej części formacji Aguja jest słabo rozpoznana, reprezentuje ona jednak formy typowe dla Ameryki Północnej w późnej kredzie. Razem z ''Yehuecuhceratops'' występowały tam [[Hadrosauridae|hadrozaury]], [[Pachycephalosauridae|pachycefalozaury]]. Znaleziono też pozostałości krokodyli i żółwi. | ||
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa ''Yehuecuhceratops'' pochodzi od azteckiego słowa ''yehuecauh'', oznaczającego „starożytny”, oraz wywodzącego się z greki, standardowego dla tej grupy dinozaurów ''ceratops''– „rogata twarz”. Epitet gatunkowy ''mudei'' jest akronimem od Museo del Desierto, nazwy muzeum w Meksyku, gdzie przechowywane są kości tego dinozaura. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 93: | Linia 70: | ||
|{{V|''Y. mudei''}} | |{{V|''Y. mudei''}} | ||
| | {{Kpt|[[Hector Rivera-Sylva|Rivera-Sylva]], [[Eberhard Frey|Frey]], [[Wolfgang Stinnesbeck|Stinnesbeck]], [[ José Rubén Guzmán-Gutiérrez|Guzmán-Gutiérrez]]}} i {{Kpt|[[ Arturo González-González|González-González]]}}, [[2017]] | | | {{Kpt|[[Hector Rivera-Sylva|Rivera-Sylva]], [[Eberhard Frey|Frey]], [[Wolfgang Stinnesbeck|Stinnesbeck]], [[ José Rubén Guzmán-Gutiérrez|Guzmán-Gutiérrez]]}} i {{Kpt|[[ Arturo González-González|González-González]]}}, [[2017]] | ||
| − | |||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Guzman-Gutirrez, J.R., Gonzalez-Gonzalez (2017). "Mexican ceratopsids: Considerations on their diversity and evolution". Journal of South American Earth Sciences. [[doi:10.1016/j.jsames.2017.01.008]] | + | <small>Hedrick, B. P., Goldsmith, E., Rivera-Sylva, H., Fiorillo, A. R., Tumarkin‐Deratzian, A. R., & Dodson, P. (2020). "Filling in gaps in the ceratopsid histologic database: histology of two basal centrosaurines and an assessment of the utility of rib histology in the Ceratopsidae". The Anatomical Record, 303(4), 935-948 [[doi:10.1002/ar.24099]] |
| + | |||
| + | Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Guzman-Gutirrez, J.R., & Gonzalez-Gonzalez (2017). "Mexican ceratopsids: Considerations on their diversity and evolution". Journal of South American Earth Sciences. [[doi:10.1016/j.jsames.2017.01.008]] | ||
| − | Rivera-Sylva, H.E | + | Rivera-Sylva, H.E, Hendrick, B.P., & Dodson, P. (2016). "A Centrosaurine (Dinosauria: Ceratopsia) from the Aguja Formation (Late Campanian) of Northern Coahuila, Mexico". PLoS ONE. 11 (4): e0150529. [[doi:10.1371/journal.pone.0150529]]<references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:10, 16 lip 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Yehuecuhceratops | |
|---|---|
| Długość | ok. 3 m |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Meksyk - Coahuila |
| Czas |
ok. 80-76,3 Ma [1] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zrekonstruowany szkielet Yehuecauhceratops. Fot. RogelioReyna [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Yehuecuhceratops to rodzaj stosunkowo niewielkiego ceratopsa z grupy Centrosaurinae Znany jest z dwóch fragmentarycznych okazów. Jak większość ceratopsydów, występował w późnej kredzie na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej. Był dość prymitywnym przedstawicielem Centrosaurinae.
Odkrycie i opis
Szczątki Yehuecuhceratops zostały odkryte podczas wykopalisk w latach 2007-2011 prowadzonych przez pracowników meksykańskiego Museo del Desierto, oraz amerykańskiego University of Pensylvania. W 2016 r. zostały opisane jako nierozpoznany centrozauryn przez zespół paleontologów, którym kierował Hector Rivera-Sylva. Rok później omawiany ceratops został oficjalnie nazwany. Autorami formalnej publikacji, oprócz wymienionego Rivera-Sylvy, byli Eberhard Frey, Wolfgang Stinnesbeck, José Guzmán-Gutiérrez i Arturo González-Gonzále. Szczątki Yehuacuhceratops znajdują się obecnie w Museo del Desierto w mieście Saltillo w Meksyku.
Materiał kopalny
Holotyp (CPC 274) to fragmentaryczna czaszka (niemal kompletna prawa kość łuskowa, fragmentaryczna kość ciemieniowa, kość zębowa, fragment kości przedszczękowej), kompletna łopatka i kość udowa, lewy wyrostek przedpanewkowy kości biodrowej (ang. preacetabular process of the ilium) oraz fragmentaryczny kręg grzbietowy. Badanie histologiczne przeprowadzone przez Hedricka i in. (2020) wykazało, że na kościach Yehuecuhceratops zachowało się wiele linii zatrzymanego wzrostu, podobnie jak u Pachyrhinosaurus. Zatem ich obecność nie była związana z zamieszkiwaniem różnych szerokości geograficznych, a ze wzrostem osobniczym.
Materiał przypisany to kość piszczelowa (CPC 1478), która jest zbyt mała, aby należeć do tego samego osobnika co holotyp. Równie dobrze może ona reprezentować inny rodzaj ceratopsa.
Budowa
Yehuecuhceratops był stosunkowo niewielkim przedstawicielem swojej rodziny, ocenianym na ok. 3 m długości. Osobnik CPC 274 był dorosły lub bliski osiągnięcia dorosłości, zatem podane wymiary są zapewne zbliżone do maksymalnych dla tego ceratopsa. Skąpy materiał kopalny utrudnia odtworzenie dokładnego wyglądu i szczegółowe porównanie z innymi centrozaurynami, można jednak wskazać dwie cechy kości łuskowej, odróżniające go od krewniaków: krótki, brzusznie umiejscowiony, ukośny grzebień i masywny, ukośny guzek wzdłuż grzebienia. Cechy te dzielą z nim Menefeeceratops oraz Crittendenceratops. Poza tym kość łuskowa przypomina budową analogiczne kości pozostałych centrozaurynów. Była ona wachlarzowata oraz przednio-tylnie dłuższa niż szersza, podobnie jak u Avaceratops, i inaczej niż u Styracosaurus, Centrosaurus czy Pachyrhinosaurus. Znajdowały się na niej również trzy różki łuskowe (episquamosales). Zachowane fragmenty kości ciemieniowych wskazują, że okna ciemieniowe były niewielkie, a być może nie było ich w ogóle. Podobny stan można zaobserwować u Avaceratops, pozostałe centrozauryny miały duże okna w kościach ciemieniowych. Pozostałe kości nie różnią się znaczącą od innych przedstawicieli Centrosaurinae.
Systematyka
Yehuecauhceratops został uznany przez autorów opisu za przedstawiciela Nasutoceratopsini, jednakże obecnie jego przynależność do tego kladu jest wątpliwa. Zobacz więcej: Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na przedstawicielach Centrosaurinae.
Paleoekologia
Yehuecuhceratops występował w środowisku bagien i nadbrzeżnych obszarów zalewowych na terenie dzisiejszego Meksyku. Fauna meksykańskiej części formacji Aguja jest słabo rozpoznana, reprezentuje ona jednak formy typowe dla Ameryki Północnej w późnej kredzie. Razem z Yehuecuhceratops występowały tam hadrozaury, pachycefalozaury. Znaleziono też pozostałości krokodyli i żółwi.
Etymologia
Nazwa Yehuecuhceratops pochodzi od azteckiego słowa yehuecauh, oznaczającego „starożytny”, oraz wywodzącego się z greki, standardowego dla tej grupy dinozaurów ceratops– „rogata twarz”. Epitet gatunkowy mudei jest akronimem od Museo del Desierto, nazwy muzeum w Meksyku, gdzie przechowywane są kości tego dinozaura.
Spis gatunków
| Yehuecuhceratops | Rivera-Sylva, Frey, Stinnesbeck, Guzmán-Gutiérrez i González-González, 2017 |
| Y. mudei | Rivera-Sylva, Frey, Stinnesbeck, Guzmán-Gutiérrez i González-González, 2017 |
Bibliografia
Hedrick, B. P., Goldsmith, E., Rivera-Sylva, H., Fiorillo, A. R., Tumarkin‐Deratzian, A. R., & Dodson, P. (2020). "Filling in gaps in the ceratopsid histologic database: histology of two basal centrosaurines and an assessment of the utility of rib histology in the Ceratopsidae". The Anatomical Record, 303(4), 935-948 doi:10.1002/ar.24099
Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Guzman-Gutirrez, J.R., & Gonzalez-Gonzalez (2017). "Mexican ceratopsids: Considerations on their diversity and evolution". Journal of South American Earth Sciences. doi:10.1016/j.jsames.2017.01.008
Rivera-Sylva, H.E, Hendrick, B.P., & Dodson, P. (2016). "A Centrosaurine (Dinosauria: Ceratopsia) from the Aguja Formation (Late Campanian) of Northern Coahuila, Mexico". PLoS ONE. 11 (4): e0150529. doi:10.1371/journal.pone.0150529
- ↑ Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Yehuecauhceratops_skeleton.jpg){kind=link}