Kosmoceratops: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Ewolucja)
m (→‎Spis gatunków)
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 10: Linia 10:
 
  |miejsce                = [[USA]] - Utah
 
  |miejsce                = [[USA]] - Utah
 
<small>([[formacja]] [[Kaiparowits]])</small>
 
<small>([[formacja]] [[Kaiparowits]])</small>
−
  |czas                  = {{Występowanie|76|75}}
+
  |czas                  = {{Występowanie|76.4|75.6}}
−
ok. 76 [[Ma]]<br>
+
ok. 76,4-75,6 [[Ma]] <ref>Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "''Lokiceratops rangiformis'' gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 [[doi:10.7717/peerj.17224]]</ref><br>
 
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
 
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
 
  |systematyka            =  
 
  |systematyka            =  
Linia 35: Linia 35:
 
}}
 
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Kosmoceratops'' to [[rodzaj]] dinozaura rogatego, który występował w późnej kredzie na terenie obecnej Ameryki Północnej. Jego skamieniałości odnaleziono na terenie [[USA]] w południowej części stanu Utah, w tych samych pokładach co ''[[Utahceratops]]''. [[Eric Roberts|Roberts]] i in., ([[2013]]) datują te je na ok. 76 [[Ma]].
+
''Kosmoceratops'' to [[rodzaj]] dinozaura rogatego, który występował w późnej kredzie na terenie obecnej Ameryki Północnej. Jego skamieniałości odnaleziono na terenie [[USA]] w południowej części stanu Utah, w tych samych pokładach co ''[[Utahceratops]]''. [[Eric Roberts|Roberts]] i in. ([[2013]]) datują te je na ok. 76 [[Ma]].
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
Linia 47: Linia 47:
 
Sampson i in. nie opisali szkieletu pozaczaszkowego (kompletnego w 45%) należącego do dwóch osobników, o którym wspomnieli w swej pracy.
 
Sampson i in. nie opisali szkieletu pozaczaszkowego (kompletnego w 45%) należącego do dwóch osobników, o którym wspomnieli w swej pracy.
  
−
[[Charles M. Sternberg]] w roku 1928 odnalazł na terenach formacji Dinosaur Park niekompletną czaszkę (CMN 8801), którą przypisano do rodzaju ''[[Chasmosaurus]]''. [[Longrich]] (2014) uznał, że należy ona do nowego [[gatunek|gatunku]] ''Kosmoceratops'' i ustalił, że jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla ''K. richardsoni''. Campbell i in., (2016) nie zgodzili się z jego zdaniem i przydzielili ją do nieokreślonego gatunku ''[[Chasmosaurus]]''.  
+
==Budowa==
 +
[[Plik:Reconfiguration of epiparietal numbering in chasmosaurines.png|thumb|Propozycja oznaczenia różków ciemieniowych u gatunków ''[[Chasmosaurus]]'' i ''Kosmoceratops''. Źródło: Fowler i Freedman Fowler, 2020 [https://peerj.com/articles/9251/].]]
 +
''Kosmoceratops'' charakteryzował się najbardziej zdobioną kryzą wśród przedstawicieli [[Chasmosaurinae]]. Była ona stosunkowo krótka i szeroka z małymi otworami ciemieniowymi. Z górnej części kryzy wyrastało aż dziesięć różków. Sampson i in. (2010) zaproponowali, że trzy najbardziej wewnętrze różki są to ''[[epiparietales]]'' (ep3, ep2 i ep1), kolejny ''[[epiparietosquamosales]]'' (eps), a najbardziej zewnętrzny - ''[[episquamosales]]'' (es), jednakże Fowler i Freedman (2020) mają inną propozycję. Ich zdaniem trzy środkowe wyrostki tworzą jeden różek (ep1), najbardziej zewnętrzy (ep3), zaś środkowy (ep2) (zob. rys obok). Jak podają Loewen i współpracownicy (2013) młodociany osobnik UMNH VP 16878 miał tyle samo wyrostków na szczycie kryzy co [[holotyp]]. Rogi nadoczne były skierowane na boki, zakrzywione w dolną stronę. Róg nosowy był zwrócony do tyłu.
  
 
==Systematyka==
 
==Systematyka==
−
Wg przeprowadzonej przez autorów analizy kladystycznej kosmoceratops był [[takson siostrzany|taksonem siostrzany]]m względem ''[[Vagaceratops]] irvinensis'' (wcześniej znany pod nazwą ''[[Chasmosaurus]] irvinensis''). Jak wynika z badań [[Scott Sampson|Sampson]]a i in. ([[2010]]), [[klad]] ''Kosmoceratops richardsoni'' + ''[[Vagaceratops]] irvinensis'' nie jest blisko spokrewniony z ''[[Chasmosaurus]]'' i jest grupą siostrzaną względem [[zaawansowany]]ch chasmozaurynów z najpóźniejszego [[kampan]]u i [[mastrycht]]u, w tym słynnego ''[[Triceratops]]''. Analiza przeprowadzona przez Mallona i in., (2016) wykazała, że ''Kosmoceratops'' jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla rodzajów ''[[Spiclypeus]]'' i ''[[Vagaceratops]]''. Dalman  i in., (2022) również wykazali bliskie pokrewieństwo omawianego dinozaura z ''[[Spiclypeus]]''.  
+
Według analiz filogenetycznych kosmoceratops jest bliskim kuzynem ''[[Vagaceratops]]'' lub ''[[Spiclypeus]]''. Zobacz więcej: [[Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na przedstawicielach Chasmosaurinae]].  
−
 
 
−
==Budowa==
 
−
[[File:Kaiparowits fauna.jpg|thumb|300px|right|''Kosmoceratops'' środowisku naturalnym. Znajduje się po prawej stronie. Autor: Abelov2014. [https://abelov2014.deviantart.com/art/Utahceratops-Nasutoceratops-Kosmoceratops-720725612]]]
 
−
''Kosmoceratops'' charakteryzował się najbardziej zdobioną kryzą wśród przedstawicieli [[Chasmosaurinae]]. Była ona stosunkowo krótka i szeroka z małymi otworami ciemieniowymi. Z kryzy wyrastało pięć par różków ciemieniowych (''[[epiparietales]]'') wygiętych do środka. Rogi naodczne były skierowane na boki, zakrzywione w dolną stronę. Róg nosowy był zwrócony do tyłu (Sampson i in., 2010).  
 
  
 
==Paleośrodowisko==
 
==Paleośrodowisko==
−
Zobacz:[[Nasutoceratops#Paleośrodowisko]]
+
[[Plik:Kaiparowits fauna.jpg|thumb|''Kosmoceratops'' środowisku naturalnym. Znajduje się po prawej stronie. Autor: ABelov2014. [https://abelov2014.deviantart.com/art/Utahceratops-Nasutoceratops-Kosmoceratops-720725612]]]
 +
Zobacz: [[Kaiparowits#Paleośrodowisko]]
  
 
==Ewolucja==
 
==Ewolucja==
−
[[Plik:Stratigraphic positions of chasmosaurine taxa.png|thumb|300px|right|Hipotetyczna anageneza dwóch głównych kladów chasmozaurynów zaproponowanych przez Fowlera i Freedman Fowler (2020). Po lewej stronie znajduje się linia ewolucja prowadząca do ''Kosmoceratops''. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Stratigraphic_positions_of_chasmosaurine_taxa.png]]]
+
Według Fowlera i Freedman-Fowler (2020) kosmoceratops jest ostatnim członkiem linii ewolucyjnej ''[[Chasmosaurus]]''. Zobacz więcej: [[Ceratopsoidea#Chasmosaurinae]].
−
Fowler (2017) zauważył, że wiek formacji Kaiparowits, którą Sampson i in. (2010) wykorzystali do ustalenia czasu istnienia ''Kosmoceratops'' i ''[[Utahceratops]]'' był równoległy do tych [[chasmozauryn]]ów żyjących na północnym obszarze Laramidii. Okazało się, że był on inaczej skalibrowany niż przypadku innych formacji. Po ponownej kalibracji do tych samych standardów wykazał, że stratygraficzne nakładanie się tych taksonów nie zostało rozpoznane. Okazało się, że dolne warstwy formacji Kaiparowits pokrywały się z formacją Dinosaur Park, ale w nich nie odnaleziono ''Kosmoceratops'' i ''[[Utahceratops]]''. Część fragmentarycznych szczątków sugeruje, że niektóre taksony żyły w obydwu formacjach w tym samym czasie. Dlatego uznał za bardziej prawdopodobne, że różnice w taksonach dinozaurów między formacjami wynikały z pobierania próbek z różnych poziomów stratygraficznych, a nie z segregacji biogeograficznej, co również uznał za prawdopodobne dla różnic między formacją Kaiparowits a formacjami Fruitland i Kirtland. Fowler i Freedman Fowler (2020) nie uznali endemizmu i stwierdzili, że istniałby gradacyjny prowincjonalizm [[chasmozauryn]]ów z północy na południe. Ich zdaniem linia obejmująca ''[[Chasmosaurus]]'' występowała na północy, a ''Kosmoceratops'' był jej najbardziej zaawansowanym członkiem. Druga linia obejmowała ''[[Pentaceratops]]'' i zamieszkiwała głównie południowe regiony. Obydwa klady pokrywały się geograficznie w środkowym kampanie. Powstanie dwóch linii ewolucyjnych mogło być spowodowane specjacją allopatryczną zanim pojawił się pierwszy członek linii ''Chasmosaurus'' 77 mln lat temu. Około 76 [[Ma]] hipotetyczna bariera dzieląca rodowody musiała zniknąć, gdyż współistniały one ze sobą. Linia podziału znajdowała się gdzieś pomiędzy południowym Utah a północną Montaną.
+
 
 +
==''Kosmoceratops'' z formacji [[Dinosaur Park]]?==
 +
[[Plik:Kosmoceratopsskull.png|thumb|Czaszka holotypowa ''Kosmoceratops'' Źródło: Sampson i in., 2010 [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0012292]]]
 +
[[Plik:Chasmosaurus skull CMN 8801.PNG|thumb|Czaszka CMN 8801. Źródło: Campbell i in., 2016 [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0145805]]]  
 +
[[Charles M. Sternberg]] w roku 1928 odnalazł na terenach formacji Dinosaur Park niekompletną czaszkę (CMN 8801), którą przypisano do rodzaju ''[[Chasmosaurus]]''. [[Longrich]] (2014) uznał, że należy ona do nowego [[gatunek|gatunku]] ''Kosmoceratops'' i ustalił, że jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla ''K. richardsoni''. Campbell i in. (2016) nie zgodzili się z jego zdaniem i przypisali ją do nieokreślonego gatunku ''[[Chasmosaurus]]''. Opinię tą podtrzymują również Campbell i in. (2019).   
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
 
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Kosmoceratops'' to połączenie gr. ''kosmos'' (zdobiony) i gr. ''ceratops'' (rogate oblicze). Nazwa ta znaczy więc w wolnym tłumaczeniu "zdobione rogate oblicze" i odnosi się do jego bogato ozdobionej rogami kryzy. Epitet gatunkowy ''richardsoni'' honoruje Scotta Richardsona, który odkrył [[holotyp]] i wiele innych skamieniałości z GSENM (Grand Staircase-Escalante National Monument).
 
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Kosmoceratops'' to połączenie gr. ''kosmos'' (zdobiony) i gr. ''ceratops'' (rogate oblicze). Nazwa ta znaczy więc w wolnym tłumaczeniu "zdobione rogate oblicze" i odnosi się do jego bogato ozdobionej rogami kryzy. Epitet gatunkowy ''richardsoni'' honoruje Scotta Richardsona, który odkrył [[holotyp]] i wiele innych skamieniałości z GSENM (Grand Staircase-Escalante National Monument).
−
 
−
==Galeria==
 
−
<gallery>
 
−
 
−
File:Kosmoceratopsskull.png|Czaszka holotypowa ''Kosmoceratops'' Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kosmoceratopsskull.png]
 
−
 
−
File:Chasmosaurus skull CMN 8801.PNG|Czaszka CMN 8801. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chasmosaurus_skull_CMN_8801.PNG]
 
−
 
−
</gallery>
 
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Kosmoceratops''
+
|{{V| ''Kosmoceratops''}}
 
| {{Kpt|[[Scott Sampson|Sampson]], [[Mark Loewen|Loewen]], [[Andrew Farke|Farke]], [[Eric Roberts|Roberts]], [[Catherine Forster|Forster]], [[Joshua Smith|Smith]]}} i {{Kpt|[[Alan Titus|Titus]]}}, [[2010]]
 
| {{Kpt|[[Scott Sampson|Sampson]], [[Mark Loewen|Loewen]], [[Andrew Farke|Farke]], [[Eric Roberts|Roberts]], [[Catherine Forster|Forster]], [[Joshua Smith|Smith]]}} i {{Kpt|[[Alan Titus|Titus]]}}, [[2010]]
 
|-
 
|-
−
! ''K. richardsoni''
+
|{{V|''K. richardsoni''}}
−
| {{Kpt|Sampson, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith}} i {{Kpt|Titus}}, 2010
+
| {{Kpt|[[Sampson]], [[Loewen]], Farke, Roberts, [[Forster]], Smith}} i {{Kpt|Titus}}, [[2010]]
 
|}
 
|}
  
Linia 88: Linia 82:
 
Campbell, J. A., Ryan, M. J., Holmes, R. B., & Schröder-Adams, C. J. (2016). "A re-evaluation of the chasmosaurine ceratopsid genus ''Chasmosaurus'' (Dinosauria: Ornithischia) from the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of western Canada". PloS one, 11(1), e0145805. [[doi:10.1371/journal.pone.0145805]]
 
Campbell, J. A., Ryan, M. J., Holmes, R. B., & Schröder-Adams, C. J. (2016). "A re-evaluation of the chasmosaurine ceratopsid genus ''Chasmosaurus'' (Dinosauria: Ornithischia) from the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of western Canada". PloS one, 11(1), e0145805. [[doi:10.1371/journal.pone.0145805]]
  
−
Dalman, S. G., Lucas, S. G., Jasinski, S. E., & Longrich, N. R. (2022). Sierraceratops turneri, a new chasmosaurine ceratopsid from the Hall Lake Formation (Upper Cretaceous) of south-central New Mexico. Cretaceous Research, 130, 105034. [[doi:10.1016/j.cretres.2021.105034]]
+
Campbell, J. A., Ryan, M. J., Schroder-Adams, C. J., Holmes, R. B. & Evans, D. C. (2019) "Temporal range extension and evolution of the chasmosaurine ceratopsid "''Vagaceratops''" ''irvinensis'' (Dinosauria: Ornithischia) in the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of Alberta." Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 7: 83-100. [[doi:10.18435/vamp29356.]]
  
−
Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]
+
Dalman, S. G., Lucas, S. G., Jasinski, S. E., & Longrich, N. R. (2022). "''Sierraceratops turneri'', a new chasmosaurine ceratopsid from the Hall Lake Formation (Upper Cretaceous) of south-central New Mexico". Cretaceous Research, 130, 105034. [[doi:10.1016/j.cretres.2021.105034]]
  
−
Fowler, D.W. & Freedman Fowler, E.A. (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ. 8: e9251. [[doi:10.7717/peerj.9251]].
+
Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]
  
−
Loewen, M. A., Farke, A. A., Sampson, S. D., Getty, M. A., Lund, E. K., & O’Connor, P. M. (2013). "Ceratopsid dinosaurs from the Grand Staircase of southern Utah. At the Top of the Grand Staircase": the Late Cretaceous of, 488-503.
+
Fowler, D. W. & Freedman Fowler, E.A . (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ. 8: e9251. [[doi:10.7717/peerj.9251]].
 +
 
 +
Loewen, M. A., Farke, A. A., Sampson, S. D., Getty, M. A., Lund, E. K. & O’Connor, P. M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w:] Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press, 488-503.
  
 
Longrich, N. R. (2014). "The horned dinosaurs ''Pentaceratops'' and ''Kosmoceratops'' from the upper Campanian of Alberta and implications for dinosaur biogeography". Cretaceous Research, 51, 292-308. [[doi:10.1016/j.cretres.2014.06.011]]
 
Longrich, N. R. (2014). "The horned dinosaurs ''Pentaceratops'' and ''Kosmoceratops'' from the upper Campanian of Alberta and implications for dinosaur biogeography". Cretaceous Research, 51, 292-308. [[doi:10.1016/j.cretres.2014.06.011]]
Linia 100: Linia 96:
 
Mallon, J. C., Ott, C. J., Larson, P. L., Iuliano, E. M., & Evans, D. C. (2016). "''Spiclypeus shipporum'' gen. et sp. nov., a boldly audacious new chasmosaurine ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA". PloS one, 11(5), e0154218. [[doi:10.1371/journal.pone.0154218]]
 
Mallon, J. C., Ott, C. J., Larson, P. L., Iuliano, E. M., & Evans, D. C. (2016). "''Spiclypeus shipporum'' gen. et sp. nov., a boldly audacious new chasmosaurine ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA". PloS one, 11(5), e0154218. [[doi:10.1371/journal.pone.0154218]]
  
−
Roberts, E.M., Sampson, S.D., Deino, A.L., Bowring, S.A. & Buchwaldt, R. (2013) "The Kaiparowits Formation: A Remarkable Record of Late Cretaceous Terrestrial Environments, Ecosystems, and Evolution in Western North America" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press  
+
Roberts, E. M., Sampson, S. D., Deino, A. L., Bowring, S. A. & Buchwaldt, R. (2013) "The Kaiparowits Formation: A Remarkable Record of Late Cretaceous Terrestrial Environments, Ecosystems, and Evolution in Western North America" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press  
  
−
Sampson, S.D., Loewen, M.A., Farke, A.A., Roberts, E.M., Forster, C.A., Smith, J.A. & Titus, A.L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5 (9): e12292. [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]]
+
Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5 (9): e12292. [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]]
 
<references/></small>
 
<references/></small>
−
 
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]

Aktualna wersja na dzień 19:56, 7 lis 2024

Autor: Marcin Szermański, Paweł Konarzewski

Kosmoceratops (kosmoceratops)
Długość 4,5 m [1]
Masa 1,2 t [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce USA - Utah

(formacja Kaiparowits)

Czas
252 201 145
66

ok. 76,4-75,6 Ma [2]
późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ceratopsia

Ceratopsoidea

Ceratopsidae

Chasmosaurinae

Kosmo and vaga.jpg
Na pierwszym planie Kosmoceratops; w tle Vagaceratops.
Autor: Jakub Kowalski [6]
Homo sapiens.png Kosmoceratops silhouette.png
4.5 m

Porównanie wielkości Kosmoceratops i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Kosmoceratops to rodzaj dinozaura rogatego, który występował w późnej kredzie na terenie obecnej Ameryki Północnej. Jego skamieniałości odnaleziono na terenie USA w południowej części stanu Utah, w tych samych pokładach co Utahceratops. Roberts i in. (2013) datują te je na ok. 76 Ma.

Materiał kopalny

Odnalezione elementy szkieletu (na pomarańczowo) Kosmoceratops. Źródło: Sampson i in., 2010. [1]

Kosmoceratops znany jest z czterech osobników, w tym prawie kompletnej czaszki i 45% szkieletu pozaczaszkowego. Są to:

Holotyp (UMNH VP 17000) to prawie kompletna czaszka dorosłego osobnika.

Materiał przypisany (UMNH VP 16878) to dysartykułowana czaszka należąca do osobnika młodocianego. Sampson i in. (2010) omyłkowo oznaczyli go jako UMNH VP 12198.

Sampson i in. nie opisali szkieletu pozaczaszkowego (kompletnego w 45%) należącego do dwóch osobników, o którym wspomnieli w swej pracy.

Budowa

Propozycja oznaczenia różków ciemieniowych u gatunków Chasmosaurus i Kosmoceratops. Źródło: Fowler i Freedman Fowler, 2020 [2].

Kosmoceratops charakteryzował się najbardziej zdobioną kryzą wśród przedstawicieli Chasmosaurinae. Była ona stosunkowo krótka i szeroka z małymi otworami ciemieniowymi. Z górnej części kryzy wyrastało aż dziesięć różków. Sampson i in. (2010) zaproponowali, że trzy najbardziej wewnętrze różki są to epiparietales (ep3, ep2 i ep1), kolejny epiparietosquamosales (eps), a najbardziej zewnętrzny - episquamosales (es), jednakże Fowler i Freedman (2020) mają inną propozycję. Ich zdaniem trzy środkowe wyrostki tworzą jeden różek (ep1), najbardziej zewnętrzy (ep3), zaś środkowy (ep2) (zob. rys obok). Jak podają Loewen i współpracownicy (2013) młodociany osobnik UMNH VP 16878 miał tyle samo wyrostków na szczycie kryzy co holotyp. Rogi nadoczne były skierowane na boki, zakrzywione w dolną stronę. Róg nosowy był zwrócony do tyłu.

Systematyka

Według analiz filogenetycznych kosmoceratops jest bliskim kuzynem Vagaceratops lub Spiclypeus. Zobacz więcej: Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na przedstawicielach Chasmosaurinae.

Paleośrodowisko

Kosmoceratops środowisku naturalnym. Znajduje się po prawej stronie. Autor: ABelov2014. [3]

Zobacz: Kaiparowits#Paleośrodowisko

Ewolucja

Według Fowlera i Freedman-Fowler (2020) kosmoceratops jest ostatnim członkiem linii ewolucyjnej Chasmosaurus. Zobacz więcej: Ceratopsoidea#Chasmosaurinae.

Kosmoceratops z formacji Dinosaur Park?

Czaszka holotypowa Kosmoceratops Źródło: Sampson i in., 2010 [4]
Czaszka CMN 8801. Źródło: Campbell i in., 2016 [5]

Charles M. Sternberg w roku 1928 odnalazł na terenach formacji Dinosaur Park niekompletną czaszkę (CMN 8801), którą przypisano do rodzaju Chasmosaurus. Longrich (2014) uznał, że należy ona do nowego gatunku Kosmoceratops i ustalił, że jest taksonem siostrzanym dla K. richardsoni. Campbell i in. (2016) nie zgodzili się z jego zdaniem i przypisali ją do nieokreślonego gatunku Chasmosaurus. Opinię tą podtrzymują również Campbell i in. (2019).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Kosmoceratops to połączenie gr. kosmos (zdobiony) i gr. ceratops (rogate oblicze). Nazwa ta znaczy więc w wolnym tłumaczeniu "zdobione rogate oblicze" i odnosi się do jego bogato ozdobionej rogami kryzy. Epitet gatunkowy richardsoni honoruje Scotta Richardsona, który odkrył holotyp i wiele innych skamieniałości z GSENM (Grand Staircase-Escalante National Monument).

Spis gatunków

Kosmoceratops Sampson, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith i Titus, 2010
K. richardsoni Sampson, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith i Titus, 2010

Bibliografia

Campbell, J. A., Ryan, M. J., Holmes, R. B., & Schröder-Adams, C. J. (2016). "A re-evaluation of the chasmosaurine ceratopsid genus Chasmosaurus (Dinosauria: Ornithischia) from the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of western Canada". PloS one, 11(1), e0145805. doi:10.1371/journal.pone.0145805

Campbell, J. A., Ryan, M. J., Schroder-Adams, C. J., Holmes, R. B. & Evans, D. C. (2019) "Temporal range extension and evolution of the chasmosaurine ceratopsid "Vagaceratops" irvinensis (Dinosauria: Ornithischia) in the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of Alberta." Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 7: 83-100. doi:10.18435/vamp29356.

Dalman, S. G., Lucas, S. G., Jasinski, S. E., & Longrich, N. R. (2022). "Sierraceratops turneri, a new chasmosaurine ceratopsid from the Hall Lake Formation (Upper Cretaceous) of south-central New Mexico". Cretaceous Research, 130, 105034. doi:10.1016/j.cretres.2021.105034

Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Fowler, D. W. & Freedman Fowler, E.A . (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ. 8: e9251. doi:10.7717/peerj.9251.

Loewen, M. A., Farke, A. A., Sampson, S. D., Getty, M. A., Lund, E. K. & O’Connor, P. M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w:] Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press, 488-503.

Longrich, N. R. (2014). "The horned dinosaurs Pentaceratops and Kosmoceratops from the upper Campanian of Alberta and implications for dinosaur biogeography". Cretaceous Research, 51, 292-308. doi:10.1016/j.cretres.2014.06.011

Mallon, J. C., Ott, C. J., Larson, P. L., Iuliano, E. M., & Evans, D. C. (2016). "Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a boldly audacious new chasmosaurine ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA". PloS one, 11(5), e0154218. doi:10.1371/journal.pone.0154218

Roberts, E. M., Sampson, S. D., Deino, A. L., Bowring, S. A. & Buchwaldt, R. (2013) "The Kaiparowits Formation: A Remarkable Record of Late Cretaceous Terrestrial Environments, Ecosystems, and Evolution in Western North America" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press

Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5 (9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292

  1. ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
  2. ↑ Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Kosmoceratops&oldid=34866”