Owenodon

Do sprawdzenia (zwłaszcza ważność).

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański Tomasz Glowienke	Maciej Ziegler Tomasz Singer Dawid Mika

---

Owenodon (owenodont)
Długość:	7 m (?)
Masa:	ok. 2-4 t (?)
Miejsce występowania:	Wielka Brytania - hrabstwo Dorset, Svanage i hrabstwo York, Speeton Clay (formacja Purbeck Limestone = formacja Durlston) ?Rumunia - Cornet (złoża Bauxite)
Czas występowania	ok. 143 lub ok. 142-139 Ma wczesna kreda ("środkowy" berrias ?- wczesny walanżyn))
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Ankylopollexia Styracosterna
Holotyp NHM R2998 owenodonta. Źródło: Galton, 2009.
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Ez\u0142o\u017ca Bauxite, Cornet, \u003Ca href=\"/wiki/Rumunia\" class=\"mw-redirect\" title=\"Rumunia\"\u003ERumunia\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EO.\u003C/i\u003E sp. - wszystkie(?) okazy \u003Cb\u003EMTCO\u003C/b\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"z\u0142o\u017ca Bauxite, Cornet, Rumunia|O. sp. - wszystkie(?) okazy MTCO.\n","link":"","lat":46.49439029999999917208697297610342502593994140625,"lon":26.595675299999999907640813034959137439727783203125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Owenodon to rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego należącego do Iguanodontia. Występował we wczesnej kredzie, na przełomie wczesnego-późnego berriasu na terenie dzisiejszej Anglii. Szczątki opisane jako Owenodon sp. znane są z Rumunii i datowane są na berrias - walanżyn.

Wg Galtona (2009) Owenodon prawdopodobnie reprezentuje Styracosterna.

Materiał kopalny

Jego holotyp (NHM R2998) to prawie kompletna prawa kość zębowa z większością zachowanych zębów in situ. Ma ona ok. 15,5 cm długości.

Kość ta uległa uszkodzeniu podczas preparacji i nie została wydobyta ze skały wapiennej, w której tkwiła. Wystawiona na ekspozycje była jej przyśrodkowa (medial) część. Dopiero w 1975 roku (aż 101 lat po jej naukowym opisaniu!) została wydobyta za pomocą kwasu octowego, który rozpuścił wapień. Całkowicie odsłonięta prawa kość zębowa jest poprzecznie zgnieciona, lecz w 100% wydobyta ujawniła 15 zachowanych zębodołów (w tym jeden szczątkowy) z większością zębów i wyrostek dziobasty.

Materiał przypisany:

Prawie kompletna lecz częściowo uszkodzona lewa kość udowa (CAMSM X29337, L 300) z lokalizacji tej samej co holotyp.

Duża, niekompletna prawa kość udowa (NHM R8676), wcześniej dopisana do cf. Camptosaurus hoggii. Została znaleziona w latach 60. XX wieku przez E.V. i C.W. Wrightów w Speeton Clay w hrabstwie York (późny berrias).

Norman (2004) podaje także inne pozostałości: kręgi oraz izolowane elementy kończyn (jako Camptosaurus "hoggi"). Zostały one przypisane przez Galtona (2009) wstępnie do Owenodon jako Owenodon sp. z Cornet (Rumunia), gdyż wg niego reprezentują one formę bardziej zaawansowaną od Camptosaurus. Są to: lewa kość szczękowa (MTCO 359), zęby (MTCO 9903, 1908), 6? kręg szyjny (MTCO 1513), elementy nadgarstka dorosłego (MTCO 4032) i młodego (MTCO 2358), dystalna część kości udowej oraz przypisane z większą doza niepewności: kość czołowa (MTCO 7661), puszka mózgowa (MTCO 7601/22.405), trzon kręgu grzbietowo-krzyżowego (MTCO 5617), kości ramienna (MTCO 5284 = MTCO 5284/21.333), kość śródstopia II (MTCO 21.093/CM). Datuje się je na nieco młodsze od większości okazów angielskich (późny berrias lub wczesny walanżyn).

Historia taksonomii

Gatunek Owenodon hoggii był początkowo zaliczany do rodzaju Iguanodon jako I. hoggii. Formalnego opisu dokonał Sir Richard Owen w 1874 roku, znany m.in. z utworzenia terminu Dinosauria. Po wielu latach stwierdzono, że I. hoggii ma więcej wspólnego z rodzajem Camptosaurus, niż Iguanodon, dlatego też przemianowano go na kolejny gatunek kamptozaura. Dokonali tego formalnie Norman i Barrett w 2002 roku.

Środowisko paleontologów było podzielone – niektórzy naukowcy stwierdzili, że nie jest to ani iguanodont, ani kamptozaur. W 2009 roku Peter Galton zdecydował się na utworzenie nowej nazwy rodzajowej dla tego znanego nauce od 135 lat dinozaura.

Prawdopodobnie słabo zachowane i nieliczne angielskie skamieniałości tego dinozaura były przyczyną tej zawiłości taksonomicznej. Zresztą Gregory Paul (2008) – znany m.in. z badań nad przedstawicielami Iguanodontia – stwierdza, że Owenodon hoggii (tam jeszcze jako Iguanodon hoggii) jest niewystarczająco diagnostyczny.

Etymologia

Jego nazwa rodzajowa znaczy "ząb Owena" i upamiętnia tego słynnego naukowca, który jest pierwotnym autorem opisu tego dinozaura. Epitet gatunkowy hoggii (który z resztą bywał omyłkowo parokrotnie przekręcany) prawdopodobnie honoruje kogoś o nazwisku Hoggi.

Spis gatunków

Owenodon	Galton, 2009	(?nomen dubium)
Owenodon hoggii	(Owen, 1874) Galton, 2009	(?nomen dubium)
= Iguanodon hoggii = Camptosaurus hoggii	Owen, 1874 (Owen, 1874) Norman & Barrett, 2002

Bibliografia

Galton, P.M. (2009) Notes on Neocomian (Lower Cretaceous) ornithopod dinosaurs from England – Hypsilophodon, Valdosaurus, "Camptosaurus", "Iguanodon" – and referred specimens from Romania and elsewhere. „Revue de Paléobiologie”. 29 (1), s. 211–273

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [1]

Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009

http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon#Species_currently_accepted_as_valid