Arrhinoceratops: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Spis gatunków)
(przeniesienie części informacji do hasła Ceratopsoidea)
 
(Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika)
Linia 25: Linia 25:
  
 
[[Chasmosaurinae]]
 
[[Chasmosaurinae]]
−
|grafika                = Arrhinoceratops BW.jpg
+
|grafika                = Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG
−
  |podpis                = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Arrhinoceratops''. Autor: Nobu Tamura [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_BW.jpg]
+
  |podpis                = Wystawiona czaszka ''Arrhinoceratops'' w Royao Ontario Museum. Fot. Daderot [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG]
 
  |PorównanieGrupa        = Anchiceratops phylopic
 
  |PorównanieGrupa        = Anchiceratops phylopic
 
  |PorównanieDługość      = 4.5
 
  |PorównanieDługość      = 4.5
Linia 38: Linia 38:
  
 
==Materiał kopalny i odkrycia==
 
==Materiał kopalny i odkrycia==
−
[[Plik:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG|300px|thumb|right|Czaszka ''Arrhinoceratops''.
+
[[Holotyp]] o numerze katalogowym ROM 796 (dawniej oznaczy jako ROM 5135 - Tyson, 1984) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopana przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta.  
−
Fot.: Daderot [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG]]]
+
Materiał przypisany to:  
−
[[Holotyp]] (ROM 796) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopana przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. Materiał przypisany to: (CMN 8882) niekompletna czaszka młodocianego osobnika, (ROM 1439) prawie kompletna czaszka z dolną szczęką, ''syncervical'' (zrośnięte kręgi szyjne), części lewej przedniej kończyny oraz róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym (CMN 56500).  
+
*CMN 8882 - niekompletna czaszka młodocianego osobnika
 +
*ROM 1439 - prawie kompletna czaszka z, ''[[syncervical]]'' (zrośnięte kręgi szyjne), niekompletna lewa przedniej kończyny  
 +
*CMN 56500 - róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym  
 +
*? TMP 1981.048.0006 - częściowa kryza z ''[[epoccipitales]]''
  
−
Być może do ''Arrhinoceratops'' należy okaz TMP 1981.048.0006, który stanowi część kryzy z tępymi różkami ciemieniowymi.
+
W [[1946]] roku [[Charles Gilmore]] opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za ''Arrhinoceratops''. [[Gatunek]] tego [[chasmozauryn]]a nazwał ''A. utahensis''. Później przeniesiono go do rodzaju ''[[Torosaurus]]'' (Lawson, 1976).
  
−
W [[1946]] roku [[Charles Gilmore]] opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za ''Arrhinoceratops'' i [[gatunek]] tego [[chasmozauryn]]a nazwał ''A. utahensis''. Później przeniesiono go do rodzaju [[Torosaurus]] (Lawson, 1976).
+
==Budowa==
 +
''Arrhinoceratops'' miał typowy układ rogów dla przedstawicieli [[Chasmosaurinae]] - dwa masywne nad oczami oraz jeden niewielki na nosie. Kość ciemieniowa z sześcioma niewielkimi różkami (''[[epiparietales]]'') była w kształcie zbliżonym do trójkąta w widoku grzbietowym. Na prawej i lewej szerokiej kości łuskowej znajdowało się po osiem niedużych różków (''[[episquamosales]]''). Dodatkowo na styku obydwu kości tworzących kryzę (ciemieniowa i łuskowa) był obecny jeden ''[[epoccipitales#epiparietosquamosales|epiparietosquamosales]]''. ''Arrhinoceratops'' cechował się stosunkowo krótkim pyskiem (Mallon i in., 2014).
  
−
==Budowa i ontogeneza==
+
==Ontogeneza==
−
U młodocianych osobników kość zębowa i rostralna stawały się dłuższe w stosunku do swojej głębokości. Liczba zębów znajdujących się na kości zębowej zwiększała się od około 20 do 28. Kość nadoczna łączyła się z kośćmi czołowymi, rogi naodczne wydłużały się i stawały bardziej wyprofilowane. Wyrostki ciemieniowe (''[[epiparietale]]'') zmniejszały się i poszerzały. Powierzchniowa tekstura  kryzy zmieniała się z prążkowanej na cętkowaną, a następnie na bruzdowatą. Różki wokół kryzy o kształcie delty spłaszczały się i zrastały z leżącą pod nimi kością. Kłykcie zewnętrzne i dolne mózgoczaszki łączyły się, tworząc jeden kłykieć potyliczny. U ceratopsa, który był bliski osiągnięcia dorosłości, kość rostralna scalała się z kością przedszczękową, ta ostatnia spajała się z nosową (Mallon i in., 2015).
+
O ontogenezie ceratopsydów zobacz więcej w: [[Ceratopsoidea#Ontogeneza]].
 +
 
 +
==Systematyka==
 +
W wielu analizach filogenetycznych ''Arrhinoceratops'' plasuje się jako zaawansowany [[Chasmosaurinae|chasmozauryn]] bliski spokrewniony z [[klad]]em [[Triceratopsini]]. Zobacz więcej: [[Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na Chasmosaurinae]].
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
Linia 58: Linia 65:
 
|-
 
|-
 
|{{V| ''A. brachyops''}}
 
|{{V| ''A. brachyops''}}
−
| {{Kpt|Parks}}, 1925
+
| {{Kpt|[[Parks]]}}, [[1925]]
 
|-
 
|-
 
| ''A. utahensis''
 
| ''A. utahensis''
 
| {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1946]]
 
| {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1946]]
−
| = ''[[Torosaurus]] utahensis''
+
| = ''[[Torosaurus|Torosaurus utahensis]]''
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.
+
Dodson, P. (1996). "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.
  
−
Gilmore, C.W. 1946, "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53
+
Gilmore, C. W. (1946). "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53
  
−
Lawson, D.A. 1976, "Tyrannosaurus and Torosaurus, Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164
+
Lawson, D. A. (1976). "''Tyrannosaurus'' and ''Torosaurus'', Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164
  
 
Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. [[doi:10.1139/cjes-2014-0028]]
 
Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. [[doi:10.1139/cjes-2014-0028]]
Linia 77: Linia 84:
 
Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. [[doi:10.1111/zoj.12294]]
 
Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. [[doi:10.1111/zoj.12294]]
  
−
Parks, W.A. (1925). "''Arrhinoceratops brachyops'', a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15
+
Parks, W. A. (1925). "''Arrhinoceratops brachyops'', a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15
  
 
Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]]
 
Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]]

Aktualna wersja na dzień 18:21, 1 gru 2024

Autor: Maciej Ziegler, Maciej Pindakiewicz, Paweł Konarzewski
Korekta: Dominik Mentelski, Tomasz Sokołowski

Arrhinoceratops (arrinoceratops)
Długość 4,5 m [1]
Masa 1,3 t [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce Kanada - Alberta

(formacja Horseshoe Canyon)

Czas
252 201 145
66

ok. 71,8-70,6 Ma [2]
późna kreda (mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ceratopsia

Ceratopsoidea

Ceratopsidae

Chasmosaurinae

Arrhinoceratops brachyops skull, Near Drumheller, Alberta, Late Cretaceous - Royal Ontario Museum - DSC00076.JPG
Wystawiona czaszka Arrhinoceratops w Royao Ontario Museum. Fot. Daderot [1]
Homo sapiens.png Anchiceratops phylopic.png
4.5 m

Porównanie wielkości Arrhinoceratops i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Arrhinoceratops to rodzaj chasmozauryna żyjącego w późnej kredzie (mastrycht) na terenach dzisiejszej Kanady. Jest zbliżony rozmiarami, pozycją filogenetyczną i budową do Anchiceratops. Został opisany przez Parksa w 1925 roku.

Materiał kopalny i odkrycia

Holotyp o numerze katalogowym ROM 796 (dawniej oznaczy jako ROM 5135 - Tyson, 1984) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopana przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. Materiał przypisany to:

  • CMN 8882 - niekompletna czaszka młodocianego osobnika
  • ROM 1439 - prawie kompletna czaszka z, syncervical (zrośnięte kręgi szyjne), niekompletna lewa przedniej kończyny
  • CMN 56500 - róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym
  • ? TMP 1981.048.0006 - częściowa kryza z epoccipitales

W 1946 roku Charles Gilmore opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za Arrhinoceratops. Gatunek tego chasmozauryna nazwał A. utahensis. Później przeniesiono go do rodzaju Torosaurus (Lawson, 1976).

Budowa

Arrhinoceratops miał typowy układ rogów dla przedstawicieli Chasmosaurinae - dwa masywne nad oczami oraz jeden niewielki na nosie. Kość ciemieniowa z sześcioma niewielkimi różkami (epiparietales) była w kształcie zbliżonym do trójkąta w widoku grzbietowym. Na prawej i lewej szerokiej kości łuskowej znajdowało się po osiem niedużych różków (episquamosales). Dodatkowo na styku obydwu kości tworzących kryzę (ciemieniowa i łuskowa) był obecny jeden epiparietosquamosales. Arrhinoceratops cechował się stosunkowo krótkim pyskiem (Mallon i in., 2014).

Ontogeneza

O ontogenezie ceratopsydów zobacz więcej w: Ceratopsoidea#Ontogeneza.

Systematyka

W wielu analizach filogenetycznych Arrhinoceratops plasuje się jako zaawansowany chasmozauryn bliski spokrewniony z kladem Triceratopsini. Zobacz więcej: Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na Chasmosaurinae.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Arrhinoceratops znaczy "rogata twarz bez rogu nosowego" - nie zachował się bowiem ten róg jako osobna kość (epinasal), choć jest on wyraźnie widoczny. Wynika to z ontogenezy - epinasal, podobnie jak inne kości, zrasta się u starych osobników ze swoją podstawą. Epitet gatunkowy (brachyops) odnosi się natomiast do krótkości pyska.

Spis gatunków

Arrhinoceratops Parks, 1925
A. brachyops Parks, 1925
A. utahensis Gilmore, 1946 = Torosaurus utahensis

Bibliografia

Dodson, P. (1996). "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.

Gilmore, C. W. (1946). "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53

Lawson, D. A. (1976). "Tyrannosaurus and Torosaurus, Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164

Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. doi:10.1139/cjes-2014-0028

Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. doi:10.1111/zoj.12294

Parks, W. A. (1925). "Arrhinoceratops brachyops, a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15

Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292

Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427.

Tyson, H. (1981) "The structure and relationships of the horned dinosaur Arrhinoceratops Parks (Ornithischia: Ceratopsidae)" Canadian Journal of Earth Sciences, 18,1241-1247

  1. ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
  2. ↑ Eberth, D. A., & Kamo, S. L. (2020). "High-precision U–PB CA–ID–TIMS dating and chronostratigraphy of the dinosaur-rich horseshoe canyon formation (Upper Cretaceous, Campanian–Maastrichtian), Red Deer River Valley, Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 57(10), 1220-1237. doi:10.1139/cjes-2019-0019
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Arrhinoceratops&oldid=35017”