Lamplughsaura: Różnice pomiędzy wersjami
m (kolejny do poprawy) |
m (→Budowa) |
||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Lamplughsaura''}} | |
| − | + | {{Opis | |
| − | | | + | |Autor = [[Mateusz Tałanda]], [[Sebastian Oziemski]], [[Tomasz Singer]] |
| − | | | + | |Korekta = [[Marcin Szermański]], [[Michał Siedlecki]] |
| − | |- | + | |nazwa = ''Lamplughsaura'' (lamplugzaura) |
| − | + | |długość = 7,8 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | |
| − | [[ | + | |wysokość = 1,75 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |masa = 1,2 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | [[ | + | |dieta = roślinożerny |
| + | |miejsce = [[Indie]] - Telangana, Andhra Pradesh | ||
| + | <small>([[formacja]] [[Górny Dharmaram]])</small> | ||
| + | |czas = {{Występowanie|201.4|199.9}} | ||
| + | ok. 201,4-199,9 [[Ma]] <br> | ||
| + | <small> [[wczesna jura]] ([[hettang]]<ref>Chatterjee, S. (2020). "The Age of Dinosaurs in the Land of Gonds". [W]: Prasad, G. V.R.; Patnaik, R. (red.). Biological Consequences of Plate Tectonics. Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology. Cham: Springer International Publishing. str. 181–226 [https://doi.org/10.1007%2F978-3-030-49753-8_8]</ref>)</small> | ||
| + | |systematyka = | ||
| + | [[Dinosauria]] | ||
| − | + | [[Saurischia]] | |
| − | |||
| − | + | [[Sauropodomorpha]] | |
| − | + | [[Sauropodiformes]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | + | ?[[Sauropoda]] |
| − | + | |grafika = Lamplughsaura_BW.jpg | |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa lamplugzaury. Autor: Nobu Tamura. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lamplughsaura_BW.jpg] |
| + | |PorównanieGrupa = Sauropodomorpha bazalne | ||
| + | |PorównanieDługość = 7.8 | ||
| + | |mapa = | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | 19.3° N, 79.5° E~Północno-zachodnia część wioski Krishnapur | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Wstęp == | |
| − | + | '''Lamplughsaura'' to rodzaj stosunkowo zaawansowanego [[Sauropodomorpha|zauropodomorfa]] (być może nawet [[Sauropoda|zauropoda]] żyjącego na terenie obecnych Indii na początku okresu jurajskiego. | |
| − | |||
| − | | | ||
| − | + | == Etymologia == | |
| − | + | Nazwa zwierzęcia oznacza "jaszczurka Lamplughy" i jest ona uhonorowaniem Pameli Lamplugh Robinson z University of London, która ufundowała budowę i kierowała Information Sciences Institute (ISI) w Indiach. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy formacji [[Dharmaram]], gdzie odkryto skamieniałości lamplugzaury. | |
| − | |||
| − | |||
| − | [[ | + | == Materiał kopalny == |
| + | [[Holotyp]] tego [[dinozaur]]a (ISI R257) pochodzi ze skupiska kości szkieletu nieomal dorosłego osobnika. Zachowała się prawie cała szyja, 8 łuków neuralnych i 4 [[trzon]]y kręgów grzbietowych, [[łuk neuralny]] kręgu krzyżowego, 11 [[kręg]]ów ogonowych, 4 żebra, 5 szewronów (łuków naczyniowych), łopatki, lewa płyta mostka, kości ramieniowe, prawa k. łokciowa, 2 k. śródręcza, k. kulszowe, prawa kość udowa, k. strzałkowe, lewa kość piszczelowa, k. skokowa, k. piętowa, śródstopie trzeciego palca. | ||
| − | + | Oprócz niego znaleziono w tej samej warstwie trzy inne osobniki przypisywane do tego gatunku. Z pierwszego (ISI R258) zachowała się większość czaszki (prawa kość przedszczękowa, fragmentaryczna lewa szczękowa, prawa kość nosowa, prawa kość czołowa, lewa przedczołowa, niekompletna prawa zaoczodołowa, prawa jarzmowa, lemiesze, prawa podniebienna i zewnątrzskrzydłowa, lewa kwadratowo-jarzmowa i kwadratowa, mózgoczaszka, kości zębowe i inne kości żuchwy), kręgi, żebra, prawa kość łonowa, kości śródstopia. Miał on 85% rozmiarów osobnika holotypowego. Drugi z nich (ISI R259) jest reprezentowany przez część mózgoczaszki, lewą kość szczękową, prawą biodrową i lewą udową. Był nieznacznie mniejszy od osobnika typowego. Ostatni z nich (ISI R261) to trzy połączone stawowo kręgi grzbietowe, obie kości ramieniowe, lewa ręka, część prawej stopy. Ten osobnik osiągnął 77% wielkości osobnika typowego. | |
| − | + | == Budowa == | |
| − | + | Całe zwierzę było wysokie i masywne. Znalezione osobniki nie miały w pełni zrośniętych kręgów, więc nie osiągnęły jeszcze pełnych rozmiarów. Długość największego z nich szacuje się na 10 metrów, czyli tyle ile miał [[Riojasaurus|riojazaur]]. Wykorzystując jedną z metod, zespół Kuttiego oszacował masę ''Lamplughsaura'' na prawie dwie tony. [[Dinozaur]] ten mógł ważyć nawet więcej, ponieważ podobnie zbudowanego riojazaura, przy wykorzystaniu innej metody szacowano na trzy tony. Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2020), używając innej metody obliczania rozmiarów dinozaurów nieco obniżyli wymiary lamplugzaury (patrz w tabeli). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Dinozaur ten miał małą głowę na giętkiej szyi, mocny, łukowato wygięty tułów, szeroki brzuch, długie, pionowo ustawione nogi. Ciało kończyło się długim ogonem. Naukowcy stawiają hipotezę, że ''Lamplughsaura'' poruszała się na wszystkich czterech kończynach. Proporcje i budowa tych kończyn wskazują, iż ''Lamplughsaura'' była powolnym zwierzęciem, wykorzystującym swoją siłę i rozmiary przy spotkaniach z drapieżnikami. | |
| − | ''Lamplughsaura'' | ||
| − | + | Czaszka ''Lamplughsaura'' mierzyła 27 centymetrów długości, 14 wysokości i ponad 15 szerokości. Była proporcjonalnie większa i masywniejsza od [[Plateosaurus|plateozaura]], ale porównywalna z riojazaurem. Żuchwy miały rozbudowane spojenie jak u zauropodów. Mieściły one jednak po 21 zębów. Jest to bardzo dużo jak na tę grupę, której przedstawiciele mieli ich z reguły mniej niż 18. Wyjątkiem jest prymitywny [[Shunosaurus|szunozaur]]. Tak dużo zębów można za to spotkać u rozmaitych [[Prosauropoda|prozauropodów]]. Zęby ''Lamplughsaura'' były spłaszczone i tworzyły łyżkowaty kształt, upodobniając tego dinozaura do [[Barapasaurus|barapazaura]], szunozaura i [[Camarasaurus|kamarazaura]]. Kończyny przednie były wydłużone, jak przystało na zauropoda, ale budowa dłoni nie była jeszcze tak uproszczona jak w tej grupie. | |
| − | == | + | == Paleobiologia == |
| − | + | ''Lamplughsaura'' odżywiała się prawdopodobnie niską i średnio-wysoką roślinnością podobnie jak [[Pulanesaura|pulanezaura]] i [[Leonerasaurus|leonerazaur]]. Były nią prawdopodobnie młode lub małe paprocie nasienne i rośliny iglaste. | |
| − | + | Na podstawie budowy kręgów i żeber wnioskuje się, że ''Lamplughsaura'' miała sztywne płuca z jednokierunkowym przepływem powietrza. Możliwe, że były one wentylowane dzięki elastycznej, nieunaczynionej części tylnej lub za pomocą worków powietrznych. | |
| − | |||
| − | + | ==Systematyka== | |
| + | Lamplugzaura została wstępnie określona jako rodzaj wczesnego zauropoda, jednak nowsze analizy filogenetyczne umieszczają ją jako bardziej bazalnego zauropodomorfa, np: analizy filogenetyczne w dysertacji doktorskiej Regalado Férnandeza (2020) umieszczały ją w [[politomia|politomii]] z wieloma innymi rodzajami zauropodomorfów, jako takson siostrzany [[Ruehleia|rueleji]] bądź [[Meroktenos|meroktenosa]], a Molina-Pérez i Larramendi w swej książce klasyfikują ją jako wczesnego [[Sauropodiformes]], podobnego wyglądem do [[Aardonyx|aardonyksa]]. | ||
| − | ==Spis gatunków== | + | == Spis gatunków == |
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Lamplughsaura''}} | |
| − | | [[Kutty]], [[Chatterjee]], [[Galton]] i [[Upchurch]], [[2007]] | + | | {{Kpt|[[Kutty]], [[Sankar Chatterjee|Chatterjee]], [[Peter Galton|Galton]]}} i {{Kpt|[[Paul Upchurch|Upchurch]]}}, [[2007]] |
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''L. dharmaramensis''}} | |
| − | | | + | | {{Kpt|Kutty, Chatterjee, Galton}} i {{Kpt|Upchurch]}}, 2007 |
|} | |} | ||
| − | ==Bibliografia== | + | == Bibliografia == |
<small> | <small> | ||
| − | + | Bandyopadhyay, S., Gillette, D.D., Ray, S., Sengupta, D.P. 2010. Osteology of ''Barapasaurus tagorei'' (Dinosauria: Sauropoda) from the Early Jurassic of India. Palaeontology, t. 53, nr 3, str. 533-569. [[doi:10.1111/j.1475-4983.2010.00933.x]] | |
| + | |||
| + | Kutty, T.S., Chatterjee, S., Galton, P.M., Upchurch, P. 2007. Basal sauropodomorphs (Dinosauria: Saurischia) from the Lower Jurassic of India: their anatomy and relationships. Journal of Paleontology, t. 81, nr 6, str. 1552–1574. [[DOI: 10.1666/04-074.1]] | ||
| + | |||
| + | McPhee, B.W., Bonnan, M.F., Yates, A.M., Neveling, J., Choiniere, J.N. 2015. A new basal sauropod from the pre-Toarcian Jurassic of South Africa: evidence of niche-partitioning at the sauropodomorph–sauropod boundary? Scientific Reports, t. 5, nr art. 13224. [[doi: 10.1038/srep13224]] | ||
| + | |||
| + | Regalado Férnandez, O. R. (2020). "Reassesment of the evolutionary history of the late Triassic and early Jurrasic sauropodomorph dinosaurus through comparative cladistics and the supermatrix approach". Praca doktorska, University College London. [https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/10093308/] | ||
| − | + | Schachner, E.R., Farmer, C.G., McDonald, A.T., Dodson, P. 2011. Evolution of the dinosauriform respiratory apparatus: new evidence from the postcranial axial skeleton. The Anatomical Record, t. 294, nr 9, str. 1532-1547. [[DOI: 10.1002/ar.21439]] | |
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 81: | Linia 86: | ||
[[Kategoria:Sauropodomorpha]] | [[Kategoria:Sauropodomorpha]] | ||
[[Kategoria:Sauropodomorpha bazalne]] | [[Kategoria:Sauropodomorpha bazalne]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria:Azja]] | [[Kategoria:Azja]] | ||
[[Kategoria:Indie]] | [[Kategoria:Indie]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Jura]] | [[Kategoria:Jura]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Hettang]] |
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 17:38, 3 mar 2024
| Autor: | Mateusz Tałanda, Sebastian Oziemski, Tomasz Singer |
| Korekta: | Marcin Szermański, Michał Siedlecki |
| Lamplughsaura (lamplugzaura) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 7,8 m [1] | ||||
| Wysokość | 1,75 m (w biodrach) [1] | ||||
| Masa | 1,2 t [1] | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | Indie - Telangana, Andhra Pradesh | ||||
| Czas |
ok. 201,4-199,9 Ma | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja przyżyciowa lamplugzaury. Autor: Nobu Tamura. [2]
Porównanie wielkości Lamplughsaura i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
'Lamplughsaura to rodzaj stosunkowo zaawansowanego zauropodomorfa (być może nawet zauropoda żyjącego na terenie obecnych Indii na początku okresu jurajskiego.
Etymologia
Nazwa zwierzęcia oznacza "jaszczurka Lamplughy" i jest ona uhonorowaniem Pameli Lamplugh Robinson z University of London, która ufundowała budowę i kierowała Information Sciences Institute (ISI) w Indiach. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy formacji Dharmaram, gdzie odkryto skamieniałości lamplugzaury.
Materiał kopalny
Holotyp tego dinozaura (ISI R257) pochodzi ze skupiska kości szkieletu nieomal dorosłego osobnika. Zachowała się prawie cała szyja, 8 łuków neuralnych i 4 trzony kręgów grzbietowych, łuk neuralny kręgu krzyżowego, 11 kręgów ogonowych, 4 żebra, 5 szewronów (łuków naczyniowych), łopatki, lewa płyta mostka, kości ramieniowe, prawa k. łokciowa, 2 k. śródręcza, k. kulszowe, prawa kość udowa, k. strzałkowe, lewa kość piszczelowa, k. skokowa, k. piętowa, śródstopie trzeciego palca.
Oprócz niego znaleziono w tej samej warstwie trzy inne osobniki przypisywane do tego gatunku. Z pierwszego (ISI R258) zachowała się większość czaszki (prawa kość przedszczękowa, fragmentaryczna lewa szczękowa, prawa kość nosowa, prawa kość czołowa, lewa przedczołowa, niekompletna prawa zaoczodołowa, prawa jarzmowa, lemiesze, prawa podniebienna i zewnątrzskrzydłowa, lewa kwadratowo-jarzmowa i kwadratowa, mózgoczaszka, kości zębowe i inne kości żuchwy), kręgi, żebra, prawa kość łonowa, kości śródstopia. Miał on 85% rozmiarów osobnika holotypowego. Drugi z nich (ISI R259) jest reprezentowany przez część mózgoczaszki, lewą kość szczękową, prawą biodrową i lewą udową. Był nieznacznie mniejszy od osobnika typowego. Ostatni z nich (ISI R261) to trzy połączone stawowo kręgi grzbietowe, obie kości ramieniowe, lewa ręka, część prawej stopy. Ten osobnik osiągnął 77% wielkości osobnika typowego.
Budowa
Całe zwierzę było wysokie i masywne. Znalezione osobniki nie miały w pełni zrośniętych kręgów, więc nie osiągnęły jeszcze pełnych rozmiarów. Długość największego z nich szacuje się na 10 metrów, czyli tyle ile miał riojazaur. Wykorzystując jedną z metod, zespół Kuttiego oszacował masę Lamplughsaura na prawie dwie tony. Dinozaur ten mógł ważyć nawet więcej, ponieważ podobnie zbudowanego riojazaura, przy wykorzystaniu innej metody szacowano na trzy tony. Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2020), używając innej metody obliczania rozmiarów dinozaurów nieco obniżyli wymiary lamplugzaury (patrz w tabeli).
Dinozaur ten miał małą głowę na giętkiej szyi, mocny, łukowato wygięty tułów, szeroki brzuch, długie, pionowo ustawione nogi. Ciało kończyło się długim ogonem. Naukowcy stawiają hipotezę, że Lamplughsaura poruszała się na wszystkich czterech kończynach. Proporcje i budowa tych kończyn wskazują, iż Lamplughsaura była powolnym zwierzęciem, wykorzystującym swoją siłę i rozmiary przy spotkaniach z drapieżnikami.
Czaszka Lamplughsaura mierzyła 27 centymetrów długości, 14 wysokości i ponad 15 szerokości. Była proporcjonalnie większa i masywniejsza od plateozaura, ale porównywalna z riojazaurem. Żuchwy miały rozbudowane spojenie jak u zauropodów. Mieściły one jednak po 21 zębów. Jest to bardzo dużo jak na tę grupę, której przedstawiciele mieli ich z reguły mniej niż 18. Wyjątkiem jest prymitywny szunozaur. Tak dużo zębów można za to spotkać u rozmaitych prozauropodów. Zęby Lamplughsaura były spłaszczone i tworzyły łyżkowaty kształt, upodobniając tego dinozaura do barapazaura, szunozaura i kamarazaura. Kończyny przednie były wydłużone, jak przystało na zauropoda, ale budowa dłoni nie była jeszcze tak uproszczona jak w tej grupie.
Paleobiologia
Lamplughsaura odżywiała się prawdopodobnie niską i średnio-wysoką roślinnością podobnie jak pulanezaura i leonerazaur. Były nią prawdopodobnie młode lub małe paprocie nasienne i rośliny iglaste.
Na podstawie budowy kręgów i żeber wnioskuje się, że Lamplughsaura miała sztywne płuca z jednokierunkowym przepływem powietrza. Możliwe, że były one wentylowane dzięki elastycznej, nieunaczynionej części tylnej lub za pomocą worków powietrznych.
Systematyka
Lamplugzaura została wstępnie określona jako rodzaj wczesnego zauropoda, jednak nowsze analizy filogenetyczne umieszczają ją jako bardziej bazalnego zauropodomorfa, np: analizy filogenetyczne w dysertacji doktorskiej Regalado Férnandeza (2020) umieszczały ją w politomii z wieloma innymi rodzajami zauropodomorfów, jako takson siostrzany rueleji bądź meroktenosa, a Molina-Pérez i Larramendi w swej książce klasyfikują ją jako wczesnego Sauropodiformes, podobnego wyglądem do aardonyksa.
Spis gatunków
| Lamplughsaura | Kutty, Chatterjee, Galton i Upchurch, 2007 |
| L. dharmaramensis | Kutty, Chatterjee, Galton i Upchurch], 2007 |
Bibliografia
Bandyopadhyay, S., Gillette, D.D., Ray, S., Sengupta, D.P. 2010. Osteology of Barapasaurus tagorei (Dinosauria: Sauropoda) from the Early Jurassic of India. Palaeontology, t. 53, nr 3, str. 533-569. doi:10.1111/j.1475-4983.2010.00933.x
Kutty, T.S., Chatterjee, S., Galton, P.M., Upchurch, P. 2007. Basal sauropodomorphs (Dinosauria: Saurischia) from the Lower Jurassic of India: their anatomy and relationships. Journal of Paleontology, t. 81, nr 6, str. 1552–1574. DOI: 10.1666/04-074.1
McPhee, B.W., Bonnan, M.F., Yates, A.M., Neveling, J., Choiniere, J.N. 2015. A new basal sauropod from the pre-Toarcian Jurassic of South Africa: evidence of niche-partitioning at the sauropodomorph–sauropod boundary? Scientific Reports, t. 5, nr art. 13224. doi: 10.1038/srep13224
Regalado Férnandez, O. R. (2020). "Reassesment of the evolutionary history of the late Triassic and early Jurrasic sauropodomorph dinosaurus through comparative cladistics and the supermatrix approach". Praca doktorska, University College London. [3]
Schachner, E.R., Farmer, C.G., McDonald, A.T., Dodson, P. 2011. Evolution of the dinosauriform respiratory apparatus: new evidence from the postcranial axial skeleton. The Anatomical Record, t. 294, nr 9, str. 1532-1547. DOI: 10.1002/ar.21439
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
- ↑ Chatterjee, S. (2020). "The Age of Dinosaurs in the Land of Gonds". [W]: Prasad, G. V.R.; Patnaik, R. (red.). Biological Consequences of Plate Tectonics. Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology. Cham: Springer International Publishing. str. 181–226 [1]
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Lamplughsaura_BW.jpg){kind=link}