Nigersaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(→Budowa) |
m |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | Do sprawdzenia. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Nigersaurus''}} | |
| − | + | {{Opis | |
| − | | [[Niger]] | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]] |
| + | |Korekta = [[Marcin Szermański]], [[Tomasz Sokołowski]] | ||
| + | |nazwa = ''Nigersaurus'' (nigerzaur) | ||
| + | |długość = 9 m | ||
| + | |masa = 5-8 t | ||
| + | |wysokość = | ||
| + | |dieta = | ||
| + | |miejsce = [[Niger]] | ||
| − | <small>[[ | + | <small>formacja [[Elrhaz]]</small> |
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|114|110}} |
| − | + | 114-110 [[Ma]] | |
| − | |||
| − | <small> | + | <small>"środkowa" [[kreda]] (późny [[apt]] – wczesny [[alb]])</small> |
| − | | | + | |systematyka = [[Dinosauria]] |
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 51: | Linia 33: | ||
[[Rebbachisauridae]] | [[Rebbachisauridae]] | ||
| − | [[ | + | [[Rebbachisaurinae]] |
| − | + | |grafika = Nigersaurus.png | |
| − | + | |podpis = Materiał kopalny i wybrane szczegóły budowy. <br>Autor: Carol Abraczinskas, źródło: Sereno i in., 2007. | |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | + | |mapa = | |
| − | Autor: Carol Abraczinskas, źródło: Sereno i in., 2007. | + | }} |
| − | |} | ||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Nigersaurus'' był rebbachizaurydem | + | ''Nigersaurus'' był rebbachizaurydem występującym w Afryce w "środkowej" kredzie. Jest on ważnym odkryciem - jego niezwykła czaszka dostarczyła wielu informacji o odżywianiu się diplodokoidów. Okazało się, że posiadał on baterie zębowe, które znane są od dawna u przedstawicieli [[Ceratopsia|ceratopsów]] i [[Ornithopoda|ornitopodów]]. Jest jednym z najczęściej znajdowanych rodzajów w formacji [[Elrhaz]]. ''Nigersaurus'' był prawdopodobnie roślinożercą żerującym na niskiej roślinności. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | Jak na zauropoda, nigerzaur był niewielki i lekko zbudowany. Czaszka była ekstremalnie lekko zbudowana, baterie zębowe skupione były na samym przodzie czaszki. Jego pysk był bocznie rozszerzony i skierowany dokładnie na płaszczyznę gruntu, pod | + | {{Szablon: diagnoza}} |
| + | Jak na zauropoda, nigerzaur był niewielki i lekko zbudowany. Czaszka była ekstremalnie lekko zbudowana, baterie zębowe skupione były na samym przodzie czaszki. Jego pysk był bocznie rozszerzony i skierowany dokładnie na płaszczyznę gruntu, pod kątem prawie 70 stopni w stosunku do szyi. Wiele cech czaszki tego rebbachizauryda jest zupełnie wyjątkowych wśród zauropodomorfów. Są to zamkniecie górnego okna skroniowego, pięć dodatkowych okien po bocznej stronie czaszki oraz baterie zębowe. Wiele otworów ma także dolna szczęka. Zewnętrzne otwory nosowe są duże, wydłużone i tylko częściowo cofnięte. Końce dolnej i górnej szczęki mają liczne odciśnięte nerwowo-naczyniowe rowki, sugerujące keratynowe pokrycie pyska. Mogły one również świadczyć o posiadaniu za życia wydatnych warg, pomocnych przy przytrzymywaniu obgryzanych liści. Odlew czaszki nigerzaura daje kompletny - na miarę możliwości, jakie daje badanie tego organu wyłącznie z kości - wgląd na budowę mózgu zauropodów. Zęby były wymieniane raz na miesiąc. Kształtem przypominały dłuto. Całkowita liczba używanych i tkwiących jeszcze wewnątrz czaszki zębów zastępczych szacowana jest na ponad 500. | ||
Szyja była dość krótka (ok. 130% długości grzbietu) i składała się z 13 kręgów. Trzony przedkrzyżowych kręgów miały więcej pustej przestrzeni (worków powietrznych) niż samej kości. | Szyja była dość krótka (ok. 130% długości grzbietu) i składała się z 13 kręgów. Trzony przedkrzyżowych kręgów miały więcej pustej przestrzeni (worków powietrznych) niż samej kości. | ||
==Pozycja filogenetyczna i ewolucja diplodokoidów== | ==Pozycja filogenetyczna i ewolucja diplodokoidów== | ||
| − | [[Plik:Nigersaurus2.png|thumb|right|300px|Rekonstrukcje czaszki Nigersaurus i budowa mózgu zauropodomorfów. Źródło: Sereno i in., 2007.]] | + | [[Plik:Nigersaurus2.png|thumb|right|300px|Rekonstrukcje czaszki ''Nigersaurus'' i budowa mózgu zauropodomorfów. Źródło: Sereno i in., 2007.]] |
| − | ''Nigersaurus'' należy do jednej z grup diplodokoidów - Rebbachisauridae. W analizach kladystycznych najbliżej mu do ''[[Demandasaurus]]'' z Hiszpanii. Sereno i in. (2007) | + | ''Nigersaurus'' należy do jednej z grup diplodokoidów - [[Rebbachisauridae]]. W [[analiza kladystyczna|analizach kladystycznych]] najbliżej mu do ''[[Demandasaurus]]'' (np. wg [[José Carballido|Carballido]] i in., [[2012]]) z Hiszpanii. [[Paul Sereno|Sereno]] i in. ([[2007]]) przypuszczają, że mniejsze rozmiary ciała, stosunkowo krótka szyja i przystosowanie do żywienia się nisko rosnącą roślinnością są wyjściową cechą powstałej w środkowej jurze grupy [[Diplodocoidea]]. Sereno i [[Jeffrey Wilson|Wilson]] ([[2005]]) przekonują, że baterie zębowe wyewoluowały wcześniej w kredzie, bowiem zęby bardzo podobne do znanych u ''Nigersaurus'' znaleziono w datowanych na [[barrem]] (130-125 [[Ma]]) osadach w Wielkiej Brytanii - na wyspie Wight. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | Znaleziono wiele osobników, lecz żadnego kompletnego. [[Holotyp]] (MNN GDF512) to częściowo rozbita czaszka i częściowo artykułowana szyja. Sereno i in. (1999) | + | Znaleziono wiele osobników, lecz żadnego kompletnego. [[Holotyp]] (MNN GDF512) to częściowo rozbita czaszka i częściowo artykułowana szyja. Sereno i in. ([[1999]]) uznają także łopatkę, kończyny przednie i tylne jako część holotypu. |
| − | Niekompletny szkielet opisany przez Taqueta w 1976 roku także prawdopodobnie jest osobnikiem ''Nigersaurus''. | + | Niekompletny szkielet opisany przez Taqueta w [[1976]] roku także prawdopodobnie jest osobnikiem ''Nigersaurus''. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | ''Nigersaurus'' znaczy "jaszczur z Nigru". Epitet gatunkowy nadano na cześć Philippe'a Taqueta, francuskiego paleontologa, którego ekspedycje w latach 1965-1972 zainicjowały eksplorację | + | ''Nigersaurus'' znaczy "jaszczur z Nigru". Epitet gatunkowy nadano na cześć Philippe'a Taqueta, francuskiego paleontologa, którego ekspedycje w latach [[1965]]-[[1972]] zainicjowały eksplorację paleontologiczną Nigru na dużą skalę. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Nigersaurus'' | ! ''Nigersaurus'' | ||
| − | | [[Sereno]], [[Beck]], [[Dutheil]], [[Larsson]], | + | | {{Kpt|[[Paul Sereno|Sereno]]}}, {{Kpt|[[Allison Beck|Beck]]}}, {{Kpt|[[Didier Dutheil|Dutheil]]}}, {{Kpt|[[Hans Larsson|Larsson]]}}, {{Kpt|Lyon}}, {{Kpt|[[Bourahima Moussa|Moussa]]}}, {{Kpt|[[Rudyard Sadleir|Sadleir]]}}, {{Kpt|[[Christian Sidor|Sidor]]}}, {{Kpt|[[David Varricchio|Varricchio]]}}, {{Kpt|[[Gregory Wilson|Wilson]]}} i {{Kpt|[[Jeffrey Wilson|Wilson]]}}, [[1999]] |
|- | |- | ||
! ''N. taqueti'' | ! ''N. taqueti'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Sereno, Beck, Dutheil, Larsson, Lyon, Moussa, Sadleir, Sidor, Varricchio, Wilson}} i {{Kpt|Wilson}}, 1999 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Fernández-Baldor, T.F., Canudo, J.I., Huerta, P., Montero, D., Pereda Suberbiola, X. & Salgado, L. (2011) "Demandasaurus darwini, a new rebbachisaurid sauropod from the Early Cretaceous of the Iberian Peninsula. Acta Palaeontologica Polonica 56(X): xxx-xxx. doi:10.4202/app.2010.0003 | + | <small> |
| + | Carballido, J.L.; Salgado, L.; Pol, D.; Canudo, J.I.; Garrido, A. (2012). "A new basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the Early Cretaceous of the Neuquén Basin; evolution and biogeography of the group". Historical Biology: An International Journal of Paleobiology 24 (6): 631–654. [[doi:10.1080/08912963.2012.672416]] | ||
| + | |||
| + | Fernández-Baldor, T.F., Canudo, J.I., Huerta, P., Montero, D., Pereda Suberbiola, X. & Salgado, L. (2011) "Demandasaurus darwini, a new rebbachisaurid sauropod from the Early Cretaceous of the Iberian Peninsula. Acta Palaeontologica Polonica 56(X): xxx-xxx. [[doi:10.4202/app.2010.0003]] | ||
Sereno, P.C., Beck, A.L., Dutheil, D.B., Larsson, H.C.E., Lyon, G.H., Moussa, B., Sadleir, R.W., Sidor, C.A., Varricchio, D.J., Wilson, G. P. & Wilson, J.A. (1999) "Cretaceous Sauropods from the Sahara and the Uneven Rate of Skeletal Evolution Among Dinosaurs" Science, 286(5443), 1342-1347. | Sereno, P.C., Beck, A.L., Dutheil, D.B., Larsson, H.C.E., Lyon, G.H., Moussa, B., Sadleir, R.W., Sidor, C.A., Varricchio, D.J., Wilson, G. P. & Wilson, J.A. (1999) "Cretaceous Sauropods from the Sahara and the Uneven Rate of Skeletal Evolution Among Dinosaurs" Science, 286(5443), 1342-1347. | ||
| − | Sereno, P.C., Wilson, J.A., Witmer, L.M., Whitlock, J.A., Maga, A., Ide, O. & Rowe, T.A. (2007) Structural Extremes in a Cretaceous Dinosaur. PLoS ONE 2(11): e1230. doi:10.1371/journal.pone.0001230 | + | Sereno, P.C., Wilson, J.A., Witmer, L.M., Whitlock, J.A., Maga, A., Ide, O. & Rowe, T.A. (2007) Structural Extremes in a Cretaceous Dinosaur. PLoS ONE 2(11): e1230. [[doi:10.1371/journal.pone.0001230]] |
Wilson, J.A. & Sereno, P.C. (2005) "Structure and Evolution of a Sauropod Tooth Battery" [w:] Curry Rogers, K. & Wilson, J.A. (ed.) "The Sauropods: Evolution and Paleobiology" University of California Press, Berkeley, ISBN 0-520-24623-3. | Wilson, J.A. & Sereno, P.C. (2005) "Structure and Evolution of a Sauropod Tooth Battery" [w:] Curry Rogers, K. & Wilson, J.A. (ed.) "The Sauropods: Evolution and Paleobiology" University of California Press, Berkeley, ISBN 0-520-24623-3. | ||
| Linia 112: | Linia 96: | ||
[[Kategoria:Apt]] | [[Kategoria:Apt]] | ||
[[Kategoria:Alb]] | [[Kategoria:Alb]] | ||
| + | [[Kategoria:Do sprawdzenia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:59, 24 mar 2024
Do sprawdzenia.
| Autor: | Maciej Ziegler |
| Korekta: | Marcin Szermański, Tomasz Sokołowski |
| Nigersaurus (nigerzaur) | |
|---|---|
| Długość | 9 m |
| Masa | 5-8 t |
| Miejsce | Niger
formacja Elrhaz |
| Czas |
114-110 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Materiał kopalny i wybrane szczegóły budowy. Autor: Carol Abraczinskas, źródło: Sereno i in., 2007. | |
Wstęp
Nigersaurus był rebbachizaurydem występującym w Afryce w "środkowej" kredzie. Jest on ważnym odkryciem - jego niezwykła czaszka dostarczyła wielu informacji o odżywianiu się diplodokoidów. Okazało się, że posiadał on baterie zębowe, które znane są od dawna u przedstawicieli ceratopsów i ornitopodów. Jest jednym z najczęściej znajdowanych rodzajów w formacji Elrhaz. Nigersaurus był prawdopodobnie roślinożercą żerującym na niskiej roślinności.
Budowa
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Jak na zauropoda, nigerzaur był niewielki i lekko zbudowany. Czaszka była ekstremalnie lekko zbudowana, baterie zębowe skupione były na samym przodzie czaszki. Jego pysk był bocznie rozszerzony i skierowany dokładnie na płaszczyznę gruntu, pod kątem prawie 70 stopni w stosunku do szyi. Wiele cech czaszki tego rebbachizauryda jest zupełnie wyjątkowych wśród zauropodomorfów. Są to zamkniecie górnego okna skroniowego, pięć dodatkowych okien po bocznej stronie czaszki oraz baterie zębowe. Wiele otworów ma także dolna szczęka. Zewnętrzne otwory nosowe są duże, wydłużone i tylko częściowo cofnięte. Końce dolnej i górnej szczęki mają liczne odciśnięte nerwowo-naczyniowe rowki, sugerujące keratynowe pokrycie pyska. Mogły one również świadczyć o posiadaniu za życia wydatnych warg, pomocnych przy przytrzymywaniu obgryzanych liści. Odlew czaszki nigerzaura daje kompletny - na miarę możliwości, jakie daje badanie tego organu wyłącznie z kości - wgląd na budowę mózgu zauropodów. Zęby były wymieniane raz na miesiąc. Kształtem przypominały dłuto. Całkowita liczba używanych i tkwiących jeszcze wewnątrz czaszki zębów zastępczych szacowana jest na ponad 500.
Szyja była dość krótka (ok. 130% długości grzbietu) i składała się z 13 kręgów. Trzony przedkrzyżowych kręgów miały więcej pustej przestrzeni (worków powietrznych) niż samej kości.
Pozycja filogenetyczna i ewolucja diplodokoidów
Nigersaurus należy do jednej z grup diplodokoidów - Rebbachisauridae. W analizach kladystycznych najbliżej mu do Demandasaurus (np. wg Carballido i in., 2012) z Hiszpanii. Sereno i in. (2007) przypuszczają, że mniejsze rozmiary ciała, stosunkowo krótka szyja i przystosowanie do żywienia się nisko rosnącą roślinnością są wyjściową cechą powstałej w środkowej jurze grupy Diplodocoidea. Sereno i Wilson (2005) przekonują, że baterie zębowe wyewoluowały wcześniej w kredzie, bowiem zęby bardzo podobne do znanych u Nigersaurus znaleziono w datowanych na barrem (130-125 Ma) osadach w Wielkiej Brytanii - na wyspie Wight.
Materiał kopalny
Znaleziono wiele osobników, lecz żadnego kompletnego. Holotyp (MNN GDF512) to częściowo rozbita czaszka i częściowo artykułowana szyja. Sereno i in. (1999) uznają także łopatkę, kończyny przednie i tylne jako część holotypu.
Niekompletny szkielet opisany przez Taqueta w 1976 roku także prawdopodobnie jest osobnikiem Nigersaurus.
Etymologia
Nigersaurus znaczy "jaszczur z Nigru". Epitet gatunkowy nadano na cześć Philippe'a Taqueta, francuskiego paleontologa, którego ekspedycje w latach 1965-1972 zainicjowały eksplorację paleontologiczną Nigru na dużą skalę.
Spis gatunków
| Nigersaurus | Sereno, Beck, Dutheil, Larsson, Lyon, Moussa, Sadleir, Sidor, Varricchio, Wilson i Wilson, 1999 |
|---|---|
| N. taqueti | Sereno, Beck, Dutheil, Larsson, Lyon, Moussa, Sadleir, Sidor, Varricchio, Wilson i Wilson, 1999 |
Bibliografia
Carballido, J.L.; Salgado, L.; Pol, D.; Canudo, J.I.; Garrido, A. (2012). "A new basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the Early Cretaceous of the Neuquén Basin; evolution and biogeography of the group". Historical Biology: An International Journal of Paleobiology 24 (6): 631–654. doi:10.1080/08912963.2012.672416
Fernández-Baldor, T.F., Canudo, J.I., Huerta, P., Montero, D., Pereda Suberbiola, X. & Salgado, L. (2011) "Demandasaurus darwini, a new rebbachisaurid sauropod from the Early Cretaceous of the Iberian Peninsula. Acta Palaeontologica Polonica 56(X): xxx-xxx. doi:10.4202/app.2010.0003
Sereno, P.C., Beck, A.L., Dutheil, D.B., Larsson, H.C.E., Lyon, G.H., Moussa, B., Sadleir, R.W., Sidor, C.A., Varricchio, D.J., Wilson, G. P. & Wilson, J.A. (1999) "Cretaceous Sauropods from the Sahara and the Uneven Rate of Skeletal Evolution Among Dinosaurs" Science, 286(5443), 1342-1347.
Sereno, P.C., Wilson, J.A., Witmer, L.M., Whitlock, J.A., Maga, A., Ide, O. & Rowe, T.A. (2007) Structural Extremes in a Cretaceous Dinosaur. PLoS ONE 2(11): e1230. doi:10.1371/journal.pone.0001230
Wilson, J.A. & Sereno, P.C. (2005) "Structure and Evolution of a Sauropod Tooth Battery" [w:] Curry Rogers, K. & Wilson, J.A. (ed.) "The Sauropods: Evolution and Paleobiology" University of California Press, Berkeley, ISBN 0-520-24623-3.
