Santanaraptor: Różnice pomiędzy wersjami
m (Delcourt i in., 2025) |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Maciej Ziegler]] | |Autor = [[Maciej Ziegler]] | ||
| − | |Korekta = [[Tomasz Skawiński]], [[Kamil Kamiński]], [[Michał Siedlecki]] | + | |Korekta = [[Tomasz Skawiński]], [[Kamil Kamiński]], [[Michał Siedlecki]], [[Paweł Konarzewski]] |
|nazwa = ''Santanaraptor'' (santanaraptor) | |nazwa = ''Santanaraptor'' (santanaraptor) | ||
| − | |długość = | + | |długość = 1,7 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> |
| − | |wysokość = | + | |wysokość = 50 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | |masa = > | + | |masa = ok. 10 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
|miejsce = [[Brazylia]] - Ceará | |miejsce = [[Brazylia]] - Ceará | ||
<small>([[formacja]] [[Romualdo]])</small> | <small>([[formacja]] [[Romualdo]])</small> | ||
|czas = {{Występowanie|111|108}} | |czas = {{Występowanie|111|108}} | ||
| − | ok. 111-108 [[Ma]] | + | ok. 111-108 [[Ma]]<br> |
| − | <small>wczesna kreda (wczesny [[alb]])</small> | + | <small>[[wczesna kreda]] (wczesny [[alb]])</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| − | |||
| − | |||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| Linia 25: | Linia 23: | ||
[[Coelurosauria]] | [[Coelurosauria]] | ||
| − | + | ? [[Maniraptoriformes]] / ? [[Tyrannosauroidea]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | ?? [[Maniraptora]]/[[Compsognathidae]]? | + | ?? [[Maniraptora]] /? [[Compsognathidae]] /? [[Megaraptora]] |
| − | |grafika = Santanaraptor. | + | |grafika = Mirischia and Santanaraptor.jpg |
| − | |podpis = | + | |podpis = Hipotetyczna rekonstrukcja ''[[Mirischia]]'' (po lewej) oraz ''Santanaraptor'' (po prawej) rywalizujących o jaszczurkę. Autor: Guilherme Gehr. Autor: Delcourt i in., 2025 [https://anatomypubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ar.70085] |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 39: | Linia 35: | ||
</display_points> | </display_points> | ||
}} | }} | ||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Santanaraptor'' to rodzaj niewielkiego celurozaura żyjącego na terenie obecnej Brazylii pod koniec epoki wczesnej kredy. Jego pozycja filogenetyczna jest dość enigmatyczna, i może jeszcze ulec zmianom. | ''Santanaraptor'' to rodzaj niewielkiego celurozaura żyjącego na terenie obecnej Brazylii pod koniec epoki wczesnej kredy. Jego pozycja filogenetyczna jest dość enigmatyczna, i może jeszcze ulec zmianom. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | ''Santanaraptor placidus'' znaczy "rabuś Placido z Santany". Santana to nazwa formacji w której odnaleziono szczątki, Placido | + | Pełna nazwa gatunkowa ''Santanaraptor placidus'' znaczy "rabuś Placido z Santany". Santana to nazwa formacji w której odnaleziono szczątki, Placido honoruje Placido Cidade Nuvensa, założyciela Muzeum w wiosce Santana do Cariri. |
==Materiał kopalny i budowa== | ==Materiał kopalny i budowa== | ||
| Linia 52: | Linia 47: | ||
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | Autor opisu santanaraptora - [[Kellner]] - uznał, że jest on [[celurozaur]]em i to prawdopodobnie [[maniraptorokształtny]]m. [[Holtz]] ([[2004]]) uznał, że może chodzić o [[tyranozauroid]]a, na co wskazuje kombinacja kilku cech a [[Agnolin]] i in. ([[2004]]/niepublikowane), że o [[noazauryd]]a. [[Analiza filogenetyczna]] [[Coelurosauria#Dal_Sasso_i_Maganuco.2C_2011|Dal Sasso i Maganuco (2011]]) wykazała, że to [[bazalny]] [[maniraptor]]. Najnowsze badania wskazują jednak na to, że santanaraptor był tyranozauroidem. Takie wyniki uzyskiwano zarówno w badaniach obejmujących szeroki zakres teropodów, jak i skupionych na tyranozauroidach (Delcourt i Grillo, 2018). Inne propozycje umiejscowienia santanaraptora na drzewie filogenetycznym teropodów to bycie bazalnym [[Tyrannoraptora|tyranoraptorem]] (Novas i in, 2012), członkiem [[Megaraptora]] (Novas i in., 2013) oraz przedstawicielem [[Compsognathidae|kompsognatidów]], choć klad ten jest najprawdopodobniej polifiletyczny (Mortimer, online; Hartman i in., 2019). | + | Autor opisu santanaraptora - [[Kellner]] - uznał, że jest on [[celurozaur]]em i to prawdopodobnie [[maniraptorokształtny]]m. [[Holtz]] ([[2004]]) uznał, że może chodzić o [[tyranozauroid]]a, na co wskazuje kombinacja kilku cech a [[Agnolin]] i in. ([[2004]]/niepublikowane), że o [[noazauryd]]a. [[Analiza filogenetyczna]] [[Coelurosauria#Dal_Sasso_i_Maganuco.2C_2011|Dal Sasso i Maganuco (2011]]) wykazała, że to [[bazalny]] [[maniraptor]]. Najnowsze badania wskazują jednak na to, że santanaraptor był tyranozauroidem. Takie wyniki uzyskiwano zarówno w badaniach obejmujących szeroki zakres teropodów, jak i skupionych na tyranozauroidach (Delcourt i Grillo, 2018). Inne propozycje umiejscowienia santanaraptora na drzewie filogenetycznym teropodów to bycie bazalnym [[Tyrannoraptora|tyranoraptorem]] (Novas i in, 2012), członkiem [[Megaraptora]] (Novas i in., 2013) oraz przedstawicielem [[Compsognathidae|kompsognatidów]], choć klad ten jest najprawdopodobniej polifiletyczny (Mortimer, online; Hartman i in., 2019). Według Delcourta i współpracowników (2025) santanaraptor może być [[Megaraptora|megarapotrem]] plasującym się w obrębie [[Tyrannosauroidea]] lub wczesnym przedstawicielem [[Maniraptoromorpha]] blisko spokrewnionym z ''[[Tanycolagreus]]'', ''[[Mirischia]]'' oraz ''[[Juratyrant]]''. |
| + | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| Linia 59: | Linia 55: | ||
|- | |- | ||
|{{V|''S. placidus''}} | |{{V|''S. placidus''}} | ||
| − | | {{Kpt|Kellner}}, 1999 | + | | {{Kpt|[[Kellner]]}}, [[1999]] |
|} | |} | ||
| Linia 66: | Linia 62: | ||
Agnolin, Apesteguia, and Chiarelli, 2004. The end of a myth: The mysterious ungual claw of Noasaurus leali. Journal of Vertebrate Paleontology. 24(3), 301A. | Agnolin, Apesteguia, and Chiarelli, 2004. The end of a myth: The mysterious ungual claw of Noasaurus leali. Journal of Vertebrate Paleontology. 24(3), 301A. | ||
| − | Dal Sasso | + | Dal Sasso C., & Maganuco, S. (2011). "''Scipionyx samniticus'' (Theropoda: Compsognathidae) from the Lower Cretaceous of Italy: Osteology, ontogenetic assessment, phylogeny, soft tissue anatomy, taphonomy, and palaeobiology". Memorie della Societá Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano. 281 pp. |
| − | Delcourt | + | Delcourt, R., & Grillo, O. N. (2018). "Tyrannosauroids from the Southern Hemisphere: implications for biogeography, evolution, and taxonomy". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 511, 379-387. [[doi:10.1016/j.palaeo.2018.09.003]] |
| − | + | Delcourt, R., Grillo, O. N., Hendrickx, C., Kellermann, M., & Langer, M. C. (2025). "The coelurosaur theropods of the Romualdo formation, Early Cretaceous (Aptian) of Brazil: ''Santanaraptor placidus'' meets ''Mirischia asymmetrica''". The Anatomical Record. 1-38 [[doi:10.1002/ar.70085]] | |
| − | + | Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W. R., Lomax, D. R., Lippincott, J., & Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ, 7, e7247. [[doi:10.7717/peerj.7247]] | |
| − | Kellner, 1996. "Fossilized theropod soft tissue". Nature | + | Holtz, T. (2004). "Tyrannosauroidea".[W]: Weishampel, Dodson and Osmolska (red.). "The Dinosauria" Second Edition. University of California Press. 111-136. |
| + | |||
| + | Kellner, A. W. A. (1996). "Fossilized theropod soft tissue". Nature, 379(6560), 32. | ||
Kellner, A. W. A. (1999). "Short Note on a new dinosaur (Theropoda, Coelurosauria) from the Santana Formation (Romualdo Member, Albian), northeastern Brazil". Boletim do Museu Nacional (Serie Geologia). 49: 1–8. | Kellner, A. W. A. (1999). "Short Note on a new dinosaur (Theropoda, Coelurosauria) from the Santana Formation (Romualdo Member, Albian), northeastern Brazil". Boletim do Museu Nacional (Serie Geologia). 49: 1–8. | ||
| − | + | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.github.io/Coelurosauria.htm#Santanaraptorplacidus] | |
| − | |||
| − | |||
| − | Novas, Ezcurra, | + | Novas, F. E., Agnolín, F. L., Ezcurra, M. D., Porfiri, J., & Canale, J. I. (2013). 'Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: the evidence from Patagonia". Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]] |
| − | + | Novas, F. E., Ezcurra, M. D., Agnolin, F. L., Pol, D., & Ortiz, R. (2012). "New Patagonian Cretaceous theropod sheds light about the early radiation of Coelurosauria". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 14(1), 57-81. | |
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 15:03, 9 gru 2025
| Autor: | Maciej Ziegler |
| Korekta: | Tomasz Skawiński, Kamil Kamiński, Michał Siedlecki, Paweł Konarzewski |
| Santanaraptor (santanaraptor) | |
|---|---|
| Długość | 1,7 m [1] |
| Wysokość | 50 cm (w biodrach) [1] |
| Masa | ok. 10 kg [1] |
| Miejsce | Brazylia - Ceará |
| Czas |
ok. 111-108 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
? Maniraptoriformes / ? Tyrannosauroidea ?? Maniraptora /? Compsognathidae /? Megaraptora |
 Hipotetyczna rekonstrukcja Mirischia (po lewej) oraz Santanaraptor (po prawej) rywalizujących o jaszczurkę. Autor: Guilherme Gehr. Autor: Delcourt i in., 2025 [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Santanaraptor to rodzaj niewielkiego celurozaura żyjącego na terenie obecnej Brazylii pod koniec epoki wczesnej kredy. Jego pozycja filogenetyczna jest dość enigmatyczna, i może jeszcze ulec zmianom.
Etymologia
Pełna nazwa gatunkowa Santanaraptor placidus znaczy "rabuś Placido z Santany". Santana to nazwa formacji w której odnaleziono szczątki, Placido honoruje Placido Cidade Nuvensa, założyciela Muzeum w wiosce Santana do Cariri.
Materiał kopalny i budowa
Dotychczas odnaleziono jedynie holotyp (MN 4802-V), czyli: trzy kręgi ogonowe, szewrony, kości kulszowe, udowe (13 cm), kość piszczelową i strzałkową, kości stopy oraz odciśnięte miękkie części ciała - mięśnie i naskórek. Okaz należał do młodocianego osobnika Nie zachowały się żadne odciski piór ani łusek. Naskórek był bardzo cienki (~0.04 mm) i ukształtowany w nieregularne czworokąty oddzielone głębokimi żłobieniami. Na kościach wciąż są widoczne kanały po naczyniach krwionośnych i komórki kostne. Dostrzec też można (w powiększeniu) struktury, które mogą być mineralizacjami wypełniającymi naczynia włośniczkowe kości lub zastępującymi naczynia krwionośne.
Okaz należał do osobnika młodocianego, któremu wiele brakowało do osiągnięcia dorosłości. Wstępnie opisany został w 1996 roku. Już wtedy zwrócono uwagę na zachowanie się tkanek miękkich tego teropoda.
Pozycja filogenetyczna
Autor opisu santanaraptora - Kellner - uznał, że jest on celurozaurem i to prawdopodobnie maniraptorokształtnym. Holtz (2004) uznał, że może chodzić o tyranozauroida, na co wskazuje kombinacja kilku cech a Agnolin i in. (2004/niepublikowane), że o noazauryda. Analiza filogenetyczna Dal Sasso i Maganuco (2011) wykazała, że to bazalny maniraptor. Najnowsze badania wskazują jednak na to, że santanaraptor był tyranozauroidem. Takie wyniki uzyskiwano zarówno w badaniach obejmujących szeroki zakres teropodów, jak i skupionych na tyranozauroidach (Delcourt i Grillo, 2018). Inne propozycje umiejscowienia santanaraptora na drzewie filogenetycznym teropodów to bycie bazalnym tyranoraptorem (Novas i in, 2012), członkiem Megaraptora (Novas i in., 2013) oraz przedstawicielem kompsognatidów, choć klad ten jest najprawdopodobniej polifiletyczny (Mortimer, online; Hartman i in., 2019). Według Delcourta i współpracowników (2025) santanaraptor może być megarapotrem plasującym się w obrębie Tyrannosauroidea lub wczesnym przedstawicielem Maniraptoromorpha blisko spokrewnionym z Tanycolagreus, Mirischia oraz Juratyrant.
Spis gatunków
| Santanaraptor | Kellner, 1999 |
| S. placidus | Kellner, 1999 |
Bibliografia
Agnolin, Apesteguia, and Chiarelli, 2004. The end of a myth: The mysterious ungual claw of Noasaurus leali. Journal of Vertebrate Paleontology. 24(3), 301A.
Dal Sasso C., & Maganuco, S. (2011). "Scipionyx samniticus (Theropoda: Compsognathidae) from the Lower Cretaceous of Italy: Osteology, ontogenetic assessment, phylogeny, soft tissue anatomy, taphonomy, and palaeobiology". Memorie della Societá Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano. 281 pp.
Delcourt, R., & Grillo, O. N. (2018). "Tyrannosauroids from the Southern Hemisphere: implications for biogeography, evolution, and taxonomy". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 511, 379-387. doi:10.1016/j.palaeo.2018.09.003
Delcourt, R., Grillo, O. N., Hendrickx, C., Kellermann, M., & Langer, M. C. (2025). "The coelurosaur theropods of the Romualdo formation, Early Cretaceous (Aptian) of Brazil: Santanaraptor placidus meets Mirischia asymmetrica". The Anatomical Record. 1-38 doi:10.1002/ar.70085
Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W. R., Lomax, D. R., Lippincott, J., & Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ, 7, e7247. doi:10.7717/peerj.7247
Holtz, T. (2004). "Tyrannosauroidea".[W]: Weishampel, Dodson and Osmolska (red.). "The Dinosauria" Second Edition. University of California Press. 111-136.
Kellner, A. W. A. (1996). "Fossilized theropod soft tissue". Nature, 379(6560), 32.
Kellner, A. W. A. (1999). "Short Note on a new dinosaur (Theropoda, Coelurosauria) from the Santana Formation (Romualdo Member, Albian), northeastern Brazil". Boletim do Museu Nacional (Serie Geologia). 49: 1–8.
Mortimer, M. (online) [2]
Novas, F. E., Agnolín, F. L., Ezcurra, M. D., Porfiri, J., & Canale, J. I. (2013). 'Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: the evidence from Patagonia". Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
Novas, F. E., Ezcurra, M. D., Agnolin, F. L., Pol, D., & Ortiz, R. (2012). "New Patagonian Cretaceous theropod sheds light about the early radiation of Coelurosauria". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 14(1), 57-81.
