Bonapartenykus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(Meso i in., 2025) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Bonapartenykus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Bonapartenykus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Dawid Mazurek]], [[Dawid Mika]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Bonapartenykus'' (bonapartenyk) | |
| − | + | |długość = 3,3 m | |
| − | + | |masa = | |
| − | [[Dawid Mika]] | + | |wysokość = 60 kg |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |dieta = mięsożerny |
| − | | | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Río Negro |
| − | + | <small>(górna część [[formacja|formacji]] [[Allen]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|73|69}} | |
| − | + | ok. 73-69 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]]-[[mastrycht]])</small> | |
| − | + | |systematyka = [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - Río Negro | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>(górna | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 48: | Linia 26: | ||
[[Alvarezsauridae]] | [[Alvarezsauridae]] | ||
| − | + | ||
| − | + | [[Patagonykinae]] | |
| − | + | |grafika = Bonapartenykus UDL.png | |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Bonapartenykus''. Autor: UnexpectedDinoLesson [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bonapartenykus_UDL.png] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | | | + | |mapa = |
| − | <display_points type="terrain" zoom= | + | <display_points type="terrain" zoom=4> |
| − | Luis Beltran, Argentina~formacja [[Allen]], prowincja Río Negro, [[Argentyna]]|<small>''[[Bonapartenykus]] ultimus'' - '''MPCA, 1290''' ([[holotyp]]); MGPIFD-GR 166 | + | Luis Beltran, Argentina~formacja [[Allen]], prowincja Río Negro, [[Argentyna]]|<small>''[[Bonapartenykus]] ultimus'' - '''MPCA, 1290''' ([[holotyp]]); MGPIFD-GR 166, MGPIFD-GR 177, MGPIFD-GR 184 i MPCN-PV 738.<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | Bonapartenyk (''Bonapartenykus'') | + | Bonapartenyk (''Bonapartenykus'') niewielki [[teropod]], który żył w [[późna kreda|późnej kredzie]] na obszarze Ameryki Południowej. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 67: | Linia 44: | ||
Materiał przypisany - MGPIFD-GR 166 i MGPIFD-GR 184 (prawdopodobnie pochodzące od tego samego osobnika) zawierają: niekompletny blade lewej łopatki, niekompletną lewą kość kruczą, tylną cześć kości łonowej, cztery kręgi szyjne oraz pojedynczy krąg ogonowy. Również odkryta w pobliżu prawa kość udowa (MGPIFD-GR 177) początkowo przypisana do [[Iguanodontia]], zdaje się przynależeć do bonapartenyka. | Materiał przypisany - MGPIFD-GR 166 i MGPIFD-GR 184 (prawdopodobnie pochodzące od tego samego osobnika) zawierają: niekompletny blade lewej łopatki, niekompletną lewą kość kruczą, tylną cześć kości łonowej, cztery kręgi szyjne oraz pojedynczy krąg ogonowy. Również odkryta w pobliżu prawa kość udowa (MGPIFD-GR 177) początkowo przypisana do [[Iguanodontia]], zdaje się przynależeć do bonapartenyka. | ||
| + | |||
| + | W pobliżu miejsca odkrycia szczątków bonapartenyka natknięto się na kości innego dużego plezjomorficznego [[alwarezzauryd]]a. Część z nich została później przypisana do ''B. ultimus'' (MGPIFD-GR 166, MGPIFD-GR 177 i MGPIFD-GR 184), inne jednak wyraźnie morfologicznie różnią się od niego. Sugeruje to, że w tym samym miejscu i czasie koegzystowały dwa alwarezzaurydy. W 2025 roku Meso i współpracownicy opisali pozostały materiał kopalny [[alwarezzauryd]]ów pochodzący ze stanowiska Salitral Ojo de Agual. Jest znanych co najmniej 70 okazów oznaczonych numerem katalogowym MPCN-PV 738. Badacze tymczasowo przypisali je do omawianego rodzaju ([[cf.]] ''Bonapartenykus ultimus''). | ||
| + | |||
| + | ==Budowa== | ||
| + | [[Plik:Bonapartenykus (life restoration).png|thumb|Rekonstrukcja ''Bonapartenykus''. Autor: Abel G. Montes. Źródło: Meso i in., 2025 [https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0308366]]] | ||
| + | ''Bonapartenykus'' był dużym przedstawicielem [[Alvarezsauridae]]. [[Holotyp|Okaz typowy]] mógł osiągać długość 3,1 m przy masie 44 kg. Z kolei największy okaz z MPCN-PV 738 (MPCN-PV 738.1) był większy od [[holotyp]]u ''Bonapartenykus'' (MPCA 1290). Na podstawie kości udowej mierzącej 304 mm (ok. 173 mm u MPCA 1290) długość ciała została oszacowana na 3,3 m, zaś masa 60 kg. Zachowany kręg grzbietowy ''Bonapartenykus'' był [[centrum|proceliczny]], a jego trzon pozbawiony otworów pneumatycznych. Cecha ta występowała również u innych [[alwarezzauryd]]ów. Podobnie jak u ''[[Ceratonykus]]'', łopatka oraz kość krucza tworzyły jednolitą kość łopatkowo-kruczą. Łopatka miała bardzo szerokie wcięcie na swoim tylnym brzegu. Kości biodrowe oraz łonowe były ze sobą zrośnięte (Agnolin i in., 2012; Meso i in., 2025). | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
Z tej samej okolicy, co ''Bonapartenykus'' znane są skamieniałości wielu różnych nieptasich dinozaurów, w tym innych [[teropod]]ów (''[[Austroraptor]]'', [[abelizauryd]]ów, bliżej nieokreślonych [[tetanur]]ów i prawdopodobnie [[celurozaur]]ów), a także [[Hadrosauridae|hadrozauryd]]ów, [[Ankylosauria|ankylozaur]]ów i [[Sauropoda|zauropod]]ów. | Z tej samej okolicy, co ''Bonapartenykus'' znane są skamieniałości wielu różnych nieptasich dinozaurów, w tym innych [[teropod]]ów (''[[Austroraptor]]'', [[abelizauryd]]ów, bliżej nieokreślonych [[tetanur]]ów i prawdopodobnie [[celurozaur]]ów), a także [[Hadrosauridae|hadrozauryd]]ów, [[Ankylosauria|ankylozaur]]ów i [[Sauropoda|zauropod]]ów. | ||
| − | + | ==Etymologia== | |
| + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Bonapartenykus'' honoruje paleontologa argentyńskiego, [[José Bonaparte]], łącząc jego nazwisko z łacińskim ''onykus'' (pazur). Epitet gatunkowy odnosi się do geologicznie wyjątkowo młodego wystąpienia alwarezaurydów w Ameryce Południowej. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Bonapartenykus''}} | |
| {{Kpt|[[Federico Agnolín|Agnolín]], [[Jaime Powell|Powell]], [[Fernando Novas|Novas]]}} i {{Kpt|[[Martin Kundrát|Kundrát]]}}, [[2012]] | | {{Kpt|[[Federico Agnolín|Agnolín]], [[Jaime Powell|Powell]], [[Fernando Novas|Novas]]}} i {{Kpt|[[Martin Kundrát|Kundrát]]}}, [[2012]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''B. ultimus''}} | |
| − | | {{Kpt|Agnolin, Powell, Novas}} i {{Kpt|Kundrát}}, 2012 | + | | {{Kpt|Agnolin, [[Powell]], [[Novas]]}} i {{Kpt|Kundrát}}, [[2012]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | + | Agnolin, F. L., Powell, J. E., Novas, F. E., & Kundrát, M. (2012). "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs". Cretaceous Research, 35, 33-56. [[doi:10.1016/j.cretres.2011.11.014]] | |
| − | </small> | + | |
| + | Meso, J. G., Choiniere, J. N., Baiano, M. A., Brusatte, S. L., Canale, J. I., Salgado, L., Pol, D., & Pittman, M. (2025). "New information on ''Bonapartenykus'' (Alvarezsauridae: Theropoda) from the Allen Formation (middle Campanian-lower Maastrichtian) of Río Negro Province, Patagonia, Argentina clarifies the Patagonykinae body plan". PloS ONE, 20(1), e0308366. [[doi:10.1371/journal.pone.0308366]] | ||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 98: | Linia 84: | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
| − | |||
Wersja z 11:15, 11 lut 2025
| Autor: | Dawid Mazurek, Dawid Mika |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski |
| Bonapartenykus (bonapartenyk) | |
|---|---|
| Długość | 3,3 m |
| Wysokość | 60 kg |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Río Negro |
| Czas |
ok. 73-69 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Bonapartenykus. Autor: UnexpectedDinoLesson [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Bonapartenyk (Bonapartenykus) niewielki teropod, który żył w późnej kredzie na obszarze Ameryki Południowej.
Materiał kopalny
Holotyp (MPCA 1290) – prawie artykułowany, lecz źle zachowany niekompletny szkielet zawierający: niekompletny kręg z środkowej części grzbietu, prawie kompletną lewą kość łopatkowo-kruczą, niekompletną prawą kość łopatkowo-kruczą, niekompletna prawą kość piszczelową i udową, lewą kość łonową artykulowaną z niekompletną łonową szypułą kości biodrowej i przednim blade lewej kości biodrowej. W odległości >20 cm od okazu znaleziono dwa niekompletne jajka, dla których utworzono ootakson oo. Arriagadoolithus patagoniensis (oznaczającą "skamieniałe jajo Beto Arriagada" – właściciela obszaru, na którym znaleziono skamieniałości – z Patagonii").
Materiał przypisany - MGPIFD-GR 166 i MGPIFD-GR 184 (prawdopodobnie pochodzące od tego samego osobnika) zawierają: niekompletny blade lewej łopatki, niekompletną lewą kość kruczą, tylną cześć kości łonowej, cztery kręgi szyjne oraz pojedynczy krąg ogonowy. Również odkryta w pobliżu prawa kość udowa (MGPIFD-GR 177) początkowo przypisana do Iguanodontia, zdaje się przynależeć do bonapartenyka.
W pobliżu miejsca odkrycia szczątków bonapartenyka natknięto się na kości innego dużego plezjomorficznego alwarezzauryda. Część z nich została później przypisana do B. ultimus (MGPIFD-GR 166, MGPIFD-GR 177 i MGPIFD-GR 184), inne jednak wyraźnie morfologicznie różnią się od niego. Sugeruje to, że w tym samym miejscu i czasie koegzystowały dwa alwarezzaurydy. W 2025 roku Meso i współpracownicy opisali pozostały materiał kopalny alwarezzaurydów pochodzący ze stanowiska Salitral Ojo de Agual. Jest znanych co najmniej 70 okazów oznaczonych numerem katalogowym MPCN-PV 738. Badacze tymczasowo przypisali je do omawianego rodzaju (cf. Bonapartenykus ultimus).
Budowa
.png)
Bonapartenykus był dużym przedstawicielem Alvarezsauridae. Okaz typowy mógł osiągać długość 3,1 m przy masie 44 kg. Z kolei największy okaz z MPCN-PV 738 (MPCN-PV 738.1) był większy od holotypu Bonapartenykus (MPCA 1290). Na podstawie kości udowej mierzącej 304 mm (ok. 173 mm u MPCA 1290) długość ciała została oszacowana na 3,3 m, zaś masa 60 kg. Zachowany kręg grzbietowy Bonapartenykus był proceliczny, a jego trzon pozbawiony otworów pneumatycznych. Cecha ta występowała również u innych alwarezzaurydów. Podobnie jak u Ceratonykus, łopatka oraz kość krucza tworzyły jednolitą kość łopatkowo-kruczą. Łopatka miała bardzo szerokie wcięcie na swoim tylnym brzegu. Kości biodrowe oraz łonowe były ze sobą zrośnięte (Agnolin i in., 2012; Meso i in., 2025).
Paleoekologia
Z tej samej okolicy, co Bonapartenykus znane są skamieniałości wielu różnych nieptasich dinozaurów, w tym innych teropodów (Austroraptor, abelizaurydów, bliżej nieokreślonych tetanurów i prawdopodobnie celurozaurów), a także hadrozaurydów, ankylozaurów i zauropodów.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Bonapartenykus honoruje paleontologa argentyńskiego, José Bonaparte, łącząc jego nazwisko z łacińskim onykus (pazur). Epitet gatunkowy odnosi się do geologicznie wyjątkowo młodego wystąpienia alwarezaurydów w Ameryce Południowej.
Spis gatunków
| Bonapartenykus | Agnolín, Powell, Novas i Kundrát, 2012 |
| B. ultimus | Agnolin, Powell, Novas i Kundrát, 2012 |
Bibliografia
Agnolin, F. L., Powell, J. E., Novas, F. E., & Kundrát, M. (2012). "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs". Cretaceous Research, 35, 33-56. doi:10.1016/j.cretres.2011.11.014
Meso, J. G., Choiniere, J. N., Baiano, M. A., Brusatte, S. L., Canale, J. I., Salgado, L., Pol, D., & Pittman, M. (2025). "New information on Bonapartenykus (Alvarezsauridae: Theropoda) from the Allen Formation (middle Campanian-lower Maastrichtian) of Río Negro Province, Patagonia, Argentina clarifies the Patagonykinae body plan". PloS ONE, 20(1), e0308366. doi:10.1371/journal.pone.0308366
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bonapartenykus_UDL.png){kind=link}