Tyrannotitan: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Materiał kopalny) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Do rozbudowania m.in. o Canale i in. (2014) i sprawdzenia (np. dokładny wiek) | ||
| + | |||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Tytannotitan''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 31: | Linia 34: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Argentyna]] | + | | [[Argentyna]] - Chubut |
| − | <small>([[formacja Cerro Barcino]], ogniwo | + | <small>([[formacja]] [[Cerro Barcino]], ogniwo Cerro Castaño)</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 121-112 Ma | + | | 121-112 [[Ma]] |
| − | <small> | + | <small>[[wczesna kreda]] ([[apt]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 55: | Linia 58: | ||
[[Carcharodontosauridae]] | [[Carcharodontosauridae]] | ||
| − | + | ?[[Carcharodontosaurinae]] | |
| − | + | ?? [[Giganotosaurinae]] (= Giganotosaurini) | |
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Dinosaurios_los_gigantes_argentinos_.jpg|400px|]] |
| − | <small> [http:// | + | <small>Zrekonstruowany szkielet tyranotytana. Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/Dinosaurios_los_gigantes_argentinos_.jpg]</small> |
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Tyrannotitan'' to rodzaj bardzo dużego i | + | ''Tyrannotitan'' to [[rodzaj]] bardzo dużego i prawdopodobnie najstarszego (Canale i in., [[2014]]) karcharodontozauryda. ''Tyrannotitan chubutensis'' został opisany w [[2005]] roku przez [[Fernando Novas|Fernando E. Novas]]a i jego współpracowników. Skamieniałości tego [[teropod]]a odkryto 28 km na północny-wschód od Paso de Indios w prowincji Chubut, w Argentynie. Datuje je się na czas od 125 do 112 mln lat temu. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]] oznaczony numerem MPEF-PV 1156 obejmuje niekompletne kości zębowe, zęby, liczne kręgi grzbietowe (3-8 i 11-14), kręg ogonowy, żebra, łuki hemalne, niekompletną kość łopatkowo-kruczą, ramienną, łokciową, fragmenty kości biodrowych i łonowych, kości kulszowe, kość udową, kości strzałkowe oraz II kość śródstopia. | [[Holotyp]] oznaczony numerem MPEF-PV 1156 obejmuje niekompletne kości zębowe, zęby, liczne kręgi grzbietowe (3-8 i 11-14), kręg ogonowy, żebra, łuki hemalne, niekompletną kość łopatkowo-kruczą, ramienną, łokciową, fragmenty kości biodrowych i łonowych, kości kulszowe, kość udową, kości strzałkowe oraz II kość śródstopia. | ||
| − | [[Paratyp]] (o oznaczeniu MPEF-PV 1157) obejmuje kości jarzmowe, kość zębową, zęby, pierwszy kręg szczytowy ([[atlas|dźwigacz]]), kręg szyjny, 3 kręgi grzbietowe, 5 trzonów kręgów krzyżowych, żebra, kręgi ogonowe, prawą kość udową, niekompletną II kość śródstopia oraz kilka paliczków w tym pazur ze stopy. [[Paratyp]] jest większy o ok. 7% od | + | [[Paratyp]] (o oznaczeniu MPEF-PV 1157) obejmuje kości jarzmowe, kość zębową, zęby, pierwszy kręg szczytowy ([[atlas|dźwigacz]]), kręg szyjny, 3 kręgi grzbietowe, 5 trzonów kręgów krzyżowych, żebra, kręgi ogonowe, prawą kość udową, niekompletną II kość śródstopia oraz kilka paliczków w tym pazur ze stopy. [[Paratyp]] jest większy o ok. 7% od [[holotyp]]u. |
==Pozycja systematyczna i budowa== | ==Pozycja systematyczna i budowa== | ||
| − | Mimo, iż odkryto sporo skamieniałości tego | + | Mimo, iż odkryto sporo skamieniałości tego [[teropod]]a, to wiemy o nim bardzo mało - brakuje np. czaszki. Niepewna pozostaje pozycja wewnątrz [[Carcharodontosauridae]] (zob. artykuły o [[Tetanurae]] i [[Carnosauria]]), ale np. Canale i in. ([[2014]]) uważają go za [[takson siostrzany]] względem ''[[Mapusaurus]]'' i ''[[Giganotosaurus]]'' w obrębie Giganotosaurini. |
| + | |||
| + | Od innych karcharodontozaurydów różni się budową zębów, żuchwy i kręgów grzbietowych. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Tyrannotitan chubutensis'' oznacza "olbrzymi tyran z | + | Nazwa tego mięsożernego dinozaura ''Tyrannotitan chubutensis'' oznacza "olbrzymi tyran z Chubut" (''tyrannus'' - tyran; ''titan''), prowincji Argentyny, gdzie odnaleziono jego skamieniałe szczątki. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Tyrannotitan'' | ! ''Tyrannotitan'' | ||
| − | | [[Novas]], [[de Valais]], [[Vickers-Rich]] i [[Rich]], [[2005]] | + | | {{Kpt|[[Fernando Novas|Novas]]}}, {{Kpt|[[Silvina de Valais|de Valais]]}}, {{Kpt|[[Pat Vickers-Rich|Vickers-Rich]]}} i {{Kpt|[[Tom Rich|Rich]]}}, [[2005]] |
|- | |- | ||
! ''T. chubutensis'' | ! ''T. chubutensis'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Novas, de Valais, Vickers-Rich}} i {{Kpt|Rich}}, 2005 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Novas, F.E., de Valais, S., Vickers-Rich, P. & Rich, T. (2005) "A large Cretaceous theropod from Patagonia, Argentina, and the evolution of carcharodontosaurids" Naturwissenschaften, 92(5), 226-230 | + | Canale, J.I., Novas, F.E. & Pol, D. (2014) Osteology and phylogenetic relationships of Tyrannotitan chubutensis Novas, de Valais, Vickers-Rich and Rich, 2005 (Theropoda: Carcharodontosauridae) from the Lower Cretaceous of Patagonia, Argentina.Historical Biology (advance online publication) [[doi:10.1080/08912963.2013.861830]] |
| + | |||
| + | Novas, F.E., de Valais, S., Vickers-Rich, P. & Rich, T. (2005) "A large Cretaceous theropod from Patagonia, Argentina, and the evolution of carcharodontosaurids" Naturwissenschaften, 92(5), 226-230 | ||
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University | ||
Wersja z 18:35, 8 sty 2014
Do rozbudowania m.in. o Canale i in. (2014) i sprawdzenia (np. dokładny wiek)
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Dawid Mazurek |
| Tyrannotitan (tyranotytan) | |
|---|---|
| Długość: | 11,5-13 m |
| Masa: | ok. 6 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Chubut
(formacja Cerro Barcino, ogniwo Cerro Castaño) |
| Czas występowania | 121-112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
?? Giganotosaurinae (= Giganotosaurini) |
Zrekonstruowany szkielet tyranotytana. Źródło: [1] | |
Wstęp
Tyrannotitan to rodzaj bardzo dużego i prawdopodobnie najstarszego (Canale i in., 2014) karcharodontozauryda. Tyrannotitan chubutensis został opisany w 2005 roku przez Fernando E. Novasa i jego współpracowników. Skamieniałości tego teropoda odkryto 28 km na północny-wschód od Paso de Indios w prowincji Chubut, w Argentynie. Datuje je się na czas od 125 do 112 mln lat temu.
Materiał kopalny
Holotyp oznaczony numerem MPEF-PV 1156 obejmuje niekompletne kości zębowe, zęby, liczne kręgi grzbietowe (3-8 i 11-14), kręg ogonowy, żebra, łuki hemalne, niekompletną kość łopatkowo-kruczą, ramienną, łokciową, fragmenty kości biodrowych i łonowych, kości kulszowe, kość udową, kości strzałkowe oraz II kość śródstopia.
Paratyp (o oznaczeniu MPEF-PV 1157) obejmuje kości jarzmowe, kość zębową, zęby, pierwszy kręg szczytowy (dźwigacz), kręg szyjny, 3 kręgi grzbietowe, 5 trzonów kręgów krzyżowych, żebra, kręgi ogonowe, prawą kość udową, niekompletną II kość śródstopia oraz kilka paliczków w tym pazur ze stopy. Paratyp jest większy o ok. 7% od holotypu.
Pozycja systematyczna i budowa
Mimo, iż odkryto sporo skamieniałości tego teropoda, to wiemy o nim bardzo mało - brakuje np. czaszki. Niepewna pozostaje pozycja wewnątrz Carcharodontosauridae (zob. artykuły o Tetanurae i Carnosauria), ale np. Canale i in. (2014) uważają go za takson siostrzany względem Mapusaurus i Giganotosaurus w obrębie Giganotosaurini.
Od innych karcharodontozaurydów różni się budową zębów, żuchwy i kręgów grzbietowych.
Etymologia
Nazwa tego mięsożernego dinozaura Tyrannotitan chubutensis oznacza "olbrzymi tyran z Chubut" (tyrannus - tyran; titan), prowincji Argentyny, gdzie odnaleziono jego skamieniałe szczątki.
Spis gatunków
| Tyrannotitan | Novas, de Valais, Vickers-Rich i Rich, 2005 |
|---|---|
| T. chubutensis | Novas, de Valais, Vickers-Rich i Rich, 2005 |
Bibliografia
Canale, J.I., Novas, F.E. & Pol, D. (2014) Osteology and phylogenetic relationships of Tyrannotitan chubutensis Novas, de Valais, Vickers-Rich and Rich, 2005 (Theropoda: Carcharodontosauridae) from the Lower Cretaceous of Patagonia, Argentina.Historical Biology (advance online publication) doi:10.1080/08912963.2013.861830
Novas, F.E., de Valais, S., Vickers-Rich, P. & Rich, T. (2005) "A large Cretaceous theropod from Patagonia, Argentina, and the evolution of carcharodontosaurids" Naturwissenschaften, 92(5), 226-230
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University (górna granica wymiarów)
![[1]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/Dinosaurios_los_gigantes_argentinos_.jpg){kind=link}