Huanghetitan: Różnice pomiędzy wersjami
m (usunięcie pozostałości krzaczków:
) |
(aktualizacja (Mannion i in. 2013), poprawki) |
||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Chiny]] | + | | [[Chiny]] - prowincja Gansu |
| + | |||
| + | <small>grupa [[Hekou]]</small> | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | [[apt]] |
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Macronaria]] | [[Macronaria]] | ||
| Linia 52: | Linia 48: | ||
[[Somphospondyli]] | [[Somphospondyli]] | ||
| + | |||
| + | ? [[Titanosauria]] | ||
| + | |||
| + | ? [[Andesauroidea]] | ||
|- | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Huanghetitan'' to [[rodzaj]] zauropoda żyjącego na terenach wschodniej Azji | + | ''Huanghetitan'' to [[rodzaj]] zauropoda żyjącego na terenach wschodniej Azji. |
| − | + | W tych samych osadach, co ''H. liujiaxiaensis'', odnaleziono też innego olbrzymiego zauropoda - ''[[Daxiatitan]]'', iguanodonta ''[[Lanzhousaurus]]'' oraz wiele innych dinozaurów, ryb i żółwi. | |
| − | |||
| − | + | Typowym [[gatunek|gatunkiem]] jest ''H. liujiaxiaensis'', drugi nazwany gatunek - [[#H._ruyangensis|"''H.''" ''ruyangensis'']] - nie należy do tego [[rodzaj]]u i zasługuje na uwagę zwłaszcza z powodu olbrzymich rozmiarów. | |
| − | '' | ||
| − | + | ==Filogeneza i taksonomia== | |
| + | Nazwano dwa gatunki - ''H. liujiaxiaensis'' i [[#H._ruyangensis|"''H.''" ''ruyangensis'']]. [[Analiza filogenetyczna|Analizy filogenetyczne]], zawierające tylko jeden z tych gatunków, wskazywały, że ''Huanghetitan'' znajduje się u podstawy [[Somphospondyli]] (You i in., 2006; Lü i in., 2007; Hocknull i in., 2009); na przynależność do tego [[klad]]u wskazywał też D'Emic (2012). Analiza filogenetyczna Manniona i in. (2013) wykazała, że oba gatunki tworzą grupę parafiletyczną blisko podstawy [[Titanosauria]] albo należą do różnych grup tytanozaurów: [[Andesauroidea]] (''H. liujiaxiaensis'') i kladu do niego siostrzanego, zawierającego [[Lithostrotia]] ("''H.''" ''ruyangensis''). | ||
| − | + | W [[2007]] roku autorzy opisu ''H. ruyangensis'' utworzyli dla dwóch gatunków huanghetytana rodzinę Huanghetitanidae, choć sami uznali, że jest ona zbyteczna. | |
| − | |||
| − | == | + | ==Budowa== |
| − | + | ''Huanghetitan'' zapewne miał małą głowę, długą szyję i ogon oraz potężne, ciężkie ciało podtrzymywane przez cztery słupowate nogi. | |
| − | |||
| − | ''' | + | Cechą charakterystyczną ''H. liujiaxiaensis'' są bardzo niskie wyrostki kolczyste z wybitnie poprzecznie rozrośniętymi dalszymi końcami. |
| − | ''' | + | W przeciwieństwie do "''H.''" ''ruyangensis'', ''H. liujiaxiaensis'' raczej nie był duży - [[Gregory Paul|Paul]] ([[2010]]) ocenia go zaledwie na 12 metrów długości i 3 tony. |
| − | '' | + | ==Etymologia== |
| + | Huang He to nazwa rzeki (zwanej też Żółtą Rzeką), która płynie przez tereny basenu Lanzhou – miejsca, gdzie znaleziono szczątki tego dinozaura. Drugi człon nazwy - ''titan'' - to słowo często wykorzystywane do nadawania nazw zauropodom, symbolizujące wielkość. Pochodzi z języka greckiego. Nazwa gatunkowa pochodzi od wąwozu Liujia, przez który przepływa Huang He w basenie Lanzhou. Niedaleko znajduje się Narodowy Geopark Dinozaurów Liujiaxia (Liujiaxia National Dinosaur Geopark). | ||
| − | + | ==Materiał kopalny== | |
| + | [[Holotyp]] (GSLTZP 02-001) to niemal kompletna kość krzyżowa, bliższy [[kręg]] ogonowy, kręg ze środkowej części ogona, fragmenty żeber szyjnych, niekompletny szewron, lewa łopatka i kość krucza. Okaz typowy znajduje się w Centrum Badań i Eksploatacji Skamieniałości w Trzeciej Akademii Geologii i Eksploatacji Zasobów Mineralnych Prowincji Gansu w Lanzhou (Fossil Research and Development Center of the Third Geology and Mineral Resources Exploration Academy of Province Gansu). | ||
| − | + | ==''H.'' ''ruyangensis''== | |
| + | '''Lokalizacja''': [[Chiny]] - prowincja Henan ("formacja [[Magchuan]]") | ||
| + | '''Czas''': [[cenoman]]-[[santon]] (tj. ok. | ||
| − | + | '''Etymologia''': nazwa gatunkowa pochodzi od jednostki podziału administracyjnego (County) Ruyang, gdzie znaleziono szczątki. | |
| − | |||
| − | ''' | + | '''Materiał kopalny''': [[holotyp]] (Henan Geological Museum 41HIII-0001) to sześć [[kręg]]ów krzyżowych, 10 przednich ogonowych, łuki hermalne żebra i niekompletna kość kulszowej. |
| − | ''' | + | '''Budowa''': kręgi krzyżowe mają zrośnięte wyrostki kolczyste, które tworzą jakby platformę. Żebra osiągały długość przynajmniej 2,93 m. Wyrostki neuralne przednich kręgów przypominałe w kształcie grzyby. |
| − | ''' | + | '''Komentarz''': "''H.''" ''ruyangensis'' jest jednym z trzech opisanych w latach [[2007]]-[[2009]] azjatyckich gigantów, obok ''[[Daxiatitan]]'' i jeszcze większego ''[[Ruyangosaurus]]''. Osiągały one podobne rozmiary co argentyńskie ''[[Puertasaurus]]'' i ''[[Argentinosaurus]]'' oraz amerykański ''[[Alamosaurus]]'' (Lü i in., 2007; You i in., 2008; Lü i in., 2009; Fowler i Sullivan, 2011). |
| − | |||
| − | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 107: | Linia 101: | ||
| {{Kpt|You, Li, Zhou}} i {{Kpt|Ji}}, 2006 | | {{Kpt|You, Li, Zhou}} i {{Kpt|Ji}}, 2006 | ||
|- | |- | ||
| − | ! | + | ! "''H.''" ''ruyangensis'' |
| {{Kpt|Lü, Xu, Zhang, Hu, Wu, Jia}} i {{Kpt|Ji}}, [[2007]] | | {{Kpt|Lü, Xu, Zhang, Hu, Wu, Jia}} i {{Kpt|Ji}}, [[2007]] | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x]] |
| − | |||
| − | + | Fowler, D.W. & Sullivan, R.M. (2011) "The first giant titanosaurian sauropod from the Upper Cretaceous of North America" Acta Palaeontologica Polonica, 56(4), 685-690. [[doi:10.4202/app.2010.0105]] | |
| − | |||
| − | Fowler, D.W. & Sullivan, R.M. (2011) "The first giant titanosaurian sauropod from the Upper Cretaceous of North America" Acta Palaeontologica Polonica, 56(4), | ||
Hocknull, S.A., White, M.A., Tischler, T.R., Cook, A.G., Calleja, N.D., Sloan, T. & Elliott, D.A. (2009) "New mid-Cretaceous (latest Albian) dinosaurs from Winton, Queensland, Australia" PLoS ONE, 4 e6190. | Hocknull, S.A., White, M.A., Tischler, T.R., Cook, A.G., Calleja, N.D., Sloan, T. & Elliott, D.A. (2009) "New mid-Cretaceous (latest Albian) dinosaurs from Winton, Queensland, Australia" PLoS ONE, 4 e6190. | ||
| − | Lü J, Xu L, Jia S, Zhang X, Zhang J, Yang L, You H, | + | Lü, J., Xu, L., Jia, S., Zhang, X., Zhang, J., Yang, L., You, H. & Ji, Q. (2009) "A new gigantic sauropod dinosaur from the Cretaceous of Ruyang, Henan, China". Geological Bulletin of China 28(1), 1-10. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Mannion, P.D., Upchurch, P., Barnes, R.N. & Mateus, O. (2013) "Osteology of the Late Jurassic Portuguese sauropod dinosaur Lusotitan atalaiensis (Macronaria) and the evolutionary history of basal titanosauriforms" Zoological Journal of the Linnean Society, 168(1), 98–206. [[doi:10.1111/zoj.12029]] | |
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford. | Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford. | ||
| − | + | You, H.-L., Li, D.-Q., Zhou, L.-Q., & Ji, Q. (2008) "Daxiatitan binglingi: a giant sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of China" Gansu Geology, 17(4), 1-10.</small> | |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 148: | Linia 130: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Apt]] |
| + | [[Kategoria:Takson worek]] | ||
Wersja z 22:53, 17 lut 2014
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Huanghetitan (huanghetytan) | |
|---|---|
| Długość: | 12 m |
| Masa: | ok. 3-15 t |
| Miejsce występowania: | Chiny - prowincja Gansu
grupa Hekou |
| Czas występowania | apt |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Huanghetitan to rodzaj zauropoda żyjącego na terenach wschodniej Azji.
W tych samych osadach, co H. liujiaxiaensis, odnaleziono też innego olbrzymiego zauropoda - Daxiatitan, iguanodonta Lanzhousaurus oraz wiele innych dinozaurów, ryb i żółwi.
Typowym gatunkiem jest H. liujiaxiaensis, drugi nazwany gatunek - "H." ruyangensis - nie należy do tego rodzaju i zasługuje na uwagę zwłaszcza z powodu olbrzymich rozmiarów.
Filogeneza i taksonomia
Nazwano dwa gatunki - H. liujiaxiaensis i "H." ruyangensis. Analizy filogenetyczne, zawierające tylko jeden z tych gatunków, wskazywały, że Huanghetitan znajduje się u podstawy Somphospondyli (You i in., 2006; Lü i in., 2007; Hocknull i in., 2009); na przynależność do tego kladu wskazywał też D'Emic (2012). Analiza filogenetyczna Manniona i in. (2013) wykazała, że oba gatunki tworzą grupę parafiletyczną blisko podstawy Titanosauria albo należą do różnych grup tytanozaurów: Andesauroidea (H. liujiaxiaensis) i kladu do niego siostrzanego, zawierającego Lithostrotia ("H." ruyangensis).
W 2007 roku autorzy opisu H. ruyangensis utworzyli dla dwóch gatunków huanghetytana rodzinę Huanghetitanidae, choć sami uznali, że jest ona zbyteczna.
Budowa
Huanghetitan zapewne miał małą głowę, długą szyję i ogon oraz potężne, ciężkie ciało podtrzymywane przez cztery słupowate nogi.
Cechą charakterystyczną H. liujiaxiaensis są bardzo niskie wyrostki kolczyste z wybitnie poprzecznie rozrośniętymi dalszymi końcami.
W przeciwieństwie do "H." ruyangensis, H. liujiaxiaensis raczej nie był duży - Paul (2010) ocenia go zaledwie na 12 metrów długości i 3 tony.
Etymologia
Huang He to nazwa rzeki (zwanej też Żółtą Rzeką), która płynie przez tereny basenu Lanzhou – miejsca, gdzie znaleziono szczątki tego dinozaura. Drugi człon nazwy - titan - to słowo często wykorzystywane do nadawania nazw zauropodom, symbolizujące wielkość. Pochodzi z języka greckiego. Nazwa gatunkowa pochodzi od wąwozu Liujia, przez który przepływa Huang He w basenie Lanzhou. Niedaleko znajduje się Narodowy Geopark Dinozaurów Liujiaxia (Liujiaxia National Dinosaur Geopark).
Materiał kopalny
Holotyp (GSLTZP 02-001) to niemal kompletna kość krzyżowa, bliższy kręg ogonowy, kręg ze środkowej części ogona, fragmenty żeber szyjnych, niekompletny szewron, lewa łopatka i kość krucza. Okaz typowy znajduje się w Centrum Badań i Eksploatacji Skamieniałości w Trzeciej Akademii Geologii i Eksploatacji Zasobów Mineralnych Prowincji Gansu w Lanzhou (Fossil Research and Development Center of the Third Geology and Mineral Resources Exploration Academy of Province Gansu).
H. ruyangensis
Lokalizacja: Chiny - prowincja Henan ("formacja Magchuan")
Etymologia: nazwa gatunkowa pochodzi od jednostki podziału administracyjnego (County) Ruyang, gdzie znaleziono szczątki.
Materiał kopalny: holotyp (Henan Geological Museum 41HIII-0001) to sześć kręgów krzyżowych, 10 przednich ogonowych, łuki hermalne żebra i niekompletna kość kulszowej.
Budowa: kręgi krzyżowe mają zrośnięte wyrostki kolczyste, które tworzą jakby platformę. Żebra osiągały długość przynajmniej 2,93 m. Wyrostki neuralne przednich kręgów przypominałe w kształcie grzyby.
Komentarz: "H." ruyangensis jest jednym z trzech opisanych w latach 2007-2009 azjatyckich gigantów, obok Daxiatitan i jeszcze większego Ruyangosaurus. Osiągały one podobne rozmiary co argentyńskie Puertasaurus i Argentinosaurus oraz amerykański Alamosaurus (Lü i in., 2007; You i in., 2008; Lü i in., 2009; Fowler i Sullivan, 2011).
Spis gatunków
| Huanghetitan | You, Li, Zhou i Ji, 2006 |
|---|---|
| H. liujiaxiaensis | You, Li, Zhou i Ji, 2006 |
| "H." ruyangensis | Lü, Xu, Zhang, Hu, Wu, Jia i Ji, 2007 |
Bibliografia
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
Fowler, D.W. & Sullivan, R.M. (2011) "The first giant titanosaurian sauropod from the Upper Cretaceous of North America" Acta Palaeontologica Polonica, 56(4), 685-690. doi:10.4202/app.2010.0105
Hocknull, S.A., White, M.A., Tischler, T.R., Cook, A.G., Calleja, N.D., Sloan, T. & Elliott, D.A. (2009) "New mid-Cretaceous (latest Albian) dinosaurs from Winton, Queensland, Australia" PLoS ONE, 4 e6190.
Lü, J., Xu, L., Jia, S., Zhang, X., Zhang, J., Yang, L., You, H. & Ji, Q. (2009) "A new gigantic sauropod dinosaur from the Cretaceous of Ruyang, Henan, China". Geological Bulletin of China 28(1), 1-10.
Mannion, P.D., Upchurch, P., Barnes, R.N. & Mateus, O. (2013) "Osteology of the Late Jurassic Portuguese sauropod dinosaur Lusotitan atalaiensis (Macronaria) and the evolutionary history of basal titanosauriforms" Zoological Journal of the Linnean Society, 168(1), 98–206. doi:10.1111/zoj.12029
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
You, H.-L., Li, D.-Q., Zhou, L.-Q., & Ji, Q. (2008) "Daxiatitan binglingi: a giant sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of China" Gansu Geology, 17(4), 1-10.
