Eocursor

Autor:	Korekta:
Mateusz Tałanda Sebastian Oziemski	Marcin Szermański Maciej Ziegler Tomasz Sokołowski Dawid Mika

---

Eocursor (eokursor)
Długość:	ok. 1 m
Masa:	ok. 10 kg
Miejsce występowania:	RPA (niższa część formacji Elliot)
Czas występowania	216-204 Ma późny trias (noryk)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia
Rekonstrukcja zachowanego szkieletu Eocursor. Skala 10 cm. Autor: Scott Hartman (Butler i in., 2007).
Rekonstrukcja całego szkieletu Eocursor na podstawie jego szczątków i kości Lesothosaurus. Autor: Scott Hartman (Butler, 2010).
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Eocursor to opisany w 2007 roku rodzaj dinozaura, którego szczą…tki zostały odkryte w Republice Południowej Afryki (RPA) w 1993 roku.

"Odkrycie to pozwala nam wypełnić lukę w wiedzy o wczesnych przedstawicielach grupy Ornithischia. Wiemy o nich tylko tyle, że pojawiły się po raz pierwszy w triasie ok. 230 milionów lat temu. Są… to jednak nadal przypuszczenia, gdyż dinozaury ptasiomiedniczne są… znane z tego okresu z bardzo niewielu skamieniałości. Nie jest więc pewne kiedy rozpoczęła się ich linia rozwojowa. Eokursor bardzo pomaga nam w tym momencie" - mówi Richard Butler, brytyjski paleontolog.

Materiał kopalny Eocursor. A - żuchwa, B - łopatka, C - kość ramienna, D - fragment dłoni, E - kość biodrowa, F - wyrostek przedpanewkowy kości biodrowej, G - fragment kości łonowej, H - kości miednicy i kończyny tylnej, I - kość udowa, J - kości śródstopia. (Butler i in., 2007)

Etymologia

Naukowa nazwa tego zwierzęcia pochodzi od greckiego słowa eos (wczesny) oraz łacińskich pojęć: cursor (biegacz) i parvus (mały). Oznacza ona więc nic innego jak "wczesny, mały biegacz".

Materiał kopalny i budowa

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Holotyp Eocursor (SAM-PK-K8025) składa się na izolowane zęby, fragmenty czaszki i kręgów, łopatkę, miednicę oraz niekompletne kończyny. Budową przypominał Lesothosaurus i Scutellosaurus.

Cechami charakterystycznymi eokursora jest kość ramienna w tylnej części dwa razy węższa od bliższej części kości udowej, obturator (otwór) na kości łonowej zaokrąglony i powiększony. Eokursor wyróżnia się ponadto spośród innych dinozaurów ptasiomiednicznych unikalną kombinacją cech zaawansowanych i plezjomorficznych.

Mimo wczesnego wieku Eocursor ma już wiele cech typowych dla Ornithischia. Są to m. in. zwiększona liczba kręgów krzyżowych, wyraźny wyrostek przedpanekowy o charakterystycznym kształcie (na kości biodrowej), kość łonowa skierowana do tyłu (ptasi typ miednicy), wyraźny wyrostek przedłonowy, blaszkowaty krętarz przedni, wiszący w dół czwarty krętarz i tylnio rozszerzona piszczel. Anatomia Eocursor dowodzi, że te wszystkie cechy pojawiły się na samym początku ewolucji Ornithischia, jeszcze w triasie.

Pozycja filogenetyczna

Analizy filogenetyczne umieszczają Eocursor obok kladu Genasauria jako takson siostrzany do niego. Eokursor był zatem prymitywniejszy od Lesothosaurus, ale bardziej zaawansowany od Pisanosaurus i rodziny Heterodontosauridae. Jego chwytna, dobrze rozwinięta dłoń łączy go z heterodontozaurydami i prymitywnymi dinozaurami gadziomiednicznymi. Być może jest to cecha wspólna dla wszystkich prymitywnych dinozaurów. Bardziej zaawansowane Ornithischia w trakcie ewolucji tę cechę utraciły.

Brak zaawansowanych Ornithischia w triasie wskazuje, że radiacja tej grupy nastąpiła prawdopodobnie na przełomie triasu i jury. Z wczesnej jury znani są już m. in. przedstawiciele Thyreophora. Zapis triasowych Ornithischia jest rzadki i ogranicza się tylko do Gondwany. Prawdopodobnie pod koniec tego okresu rozprzestrzeniły się one na północne kontynenty, gdyż już z jury są znane na całym świecie.

Paleobiologia

Rekonstrukcja Eocursor. Autor: Jakub Kowalski.

Eocursor był niewielkim dinozaurem, osiągającym około metra długości i 30-40 centymetrów wysokości. Żywił się nisko rosnącą roślinnością, którą rozdrabniał przy pomocy swoich liściowatych zębów. Budowa żuchwy i zębów wskazuje, że nie był on raczej wyspecjalizowanym roślinożercą i mógł sobie urozmaicać dietę małymi zwierzętami. Chwytna dłoń mogła pomagać mu w zdobywaniu pokarmu. Poruszał się na dwóch długich tylnych kończynach. Jego główną obroną przed drapieżnikami była szybka ucieczka.

Spis gatunków

Eocursor	Butler, Smith i Norman, 2007
E. parvus	Butler, Smith i Norman, 2007

Bibliografia

Butler R.J., Smith R.M.H. i D.B. Norman. 2007. A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, t. 274, nr 1621, str. 2041-2046. doi:10.1098/rspb.2007.0367

Butler R.J. 2010. The anatomy of the basal ornithischian dinosaur Eocursor parvus from the lower Elliot Formation (Late Triassic) of South Africa. Zoological Journal of the Linnean Society, t. 160, str. 648–684.