Aurornis

Autor:	Korekta:
Mateusz Tałanda	Maciej Ziegler

Aurornis (aurornis)
Długość:	51 cm
Masa:	około 0,5 kg
Miejsce występowania:	Chiny - prowincja Liaoning (formacja Tiaojishan)
Czas występowania	około 160-155 Ma późna jura (oksford?)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Paraves Avialae / Troodontidae
Rekonstrukcja anchiornisa - podobnie mógł wyglądać aurornis. Autor: Matt Martyniuk [1].
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Aurornis xui to eumaniraptor. Został opisany w 2013 roku z prowincji Liaoning w Chinach. Jego nazwa rodzajowa oznacza "świt ptaków", a epitet gatunkowy honoruje Xu Xinga - jednego z głównych badaczy opierzonych dinozaurów.

Budowa

Rozmiary

Znany jest tylko jeden osobnik aurornisa. Na szczęście jest niemal kompletny. Mierzy 51 cm długości i mógł ważyć około pół kilograma. Zrośnięcie kości czołowych i trzonów kręgów do łuków neuralnych wskazują na jego dorosły wiek.

Porównanie z innymi gatunkami

Miał podobną budowę co i inne praptaki (Anchiornis, Xiaotingia i Archaeopteryx). Dziobiaste szczęki były wyposarzone w drobne, trójkątne, pozbawione serracji, zęby podobnie jak u anchiornisa, mei i byronozaura. Większość dachu czaszki zajmowały długie kości nosowe i czołowe. Kość jarzmowa jest delikatniejsza niż u anchiornisa. Oprócz dźwigacza i obrotnika, szyja składała się z siedmiu kręgów. Podobnie jak u archeopteryksa, żebra szyjne są dłuższe od kręgów. Odróżnia je to od żeber eosinopteryksa i troodona, które są krótsze. Długość tułowia w porównaniu do przednich skrzydeł była podobna do mei, ale proporcjonalnie krótsza niż u anchiornisa. Krzyż składał się z 5 kręgów, a ogon z około 30. Ten drugi był proporcjonalnie dłuższy niż u mei, archeopteryksa i eosinopteryksa. Widełki obojczykowe są raczej masywniejsze, przypominając archeopteryksa i konfuciusornisa. Kończyna przednia jest długa, ale nieco krótsza od tylnej. Dłoń aurornisa nie dorównuje jednak długością dłoni archeopteryksa czy anchiornisa. Na kości kulszowej aurornisa nie ma śladów wyrostka blisko-grzbietowego tak jak u skansoriopterygidów. Jest on obecny u unenlaginów, rahonawisa i prymitywnych ptaków, co może świadczyć o prymitywności aurornisa. Trzecia kość sródstopia jest poprzecznie spłaszczona, co może przemawiać za subarktometatarsalną budową stopy. Nie zachowały się ślady piór konturowych u aurornisa, choć jego cztery kończyny mogły być pokryte lotkami. Znaleziono jedynie ślady wiązek włókien, mogące być pozostałościami po piórach puchowych. Występują nad szyją, wzdłuż przedniej części ogona oraz wokół klatki piersiowej.

Diagnoza

Czaszka aurornisa i jej rysunek. Wybrane objaśnienia: lj i rj - kości jarzmowe, lfr i rfr - czołowe, lna i rna - nosowe, rpm - przedszczękowa. Źródło: Godefroit i in., 2013.

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni jest bardziej masywny niż kość promieniowa. Masywny wyrostek zapanewkowy nie jest wyraźnie obniżony brzusznie i ma poziomą górną krawędź. Dalszy koniec kości łonowej jest grzbietobrzusznie rozszerzony i formowany przez haczykowaty wyrostek brzuszny, ograniczający wyraźny tylny obturator notch i przez dłuższy grzbietowy wyrostek dalszy. Pierwsza kość śródręcza jest wysmukła i podłużna (około 30% długości trzeciej).

Paleobiologia

Rekonstrukcja mikroraptora - podobnie mógł wyglądać aurornis. Autor: Edyta Felcyn

Podobnie jak jego krewniacy, aurornis był prawdopodobnie nadrzewnym drapieżnikiem. Swoimi długimi pazurami chwytał się kory i wspinał po gałęziach. Jak przystało na wczesnego eumaniraptora, miał dwie pary pierzastych skrzydeł. Szybował na nich wśród koron drzew. Prawdopodobnie nie potrafił jeszcze trzepotać swymi przednimi skrzydłami. Drobne, ale ostre zęby służyły zapewne do polowania na małe zwierzęta, na przykład owady. Nie gardził być może także owocami. W okolicznych lasach oprócz aurornisa żyły także inne dinozaury - epidendrozaur, epideksipteryks, pedopenna, anchiornis i ksiaotingia.

Pozycja filogenetyczna

Analiza 992 cech (Godefroit i in., 2013) wskazała, że anchiornis, aurornis, archeopteryks i ksiaotingia są wczesnymi ptakami. Według niej wczesne ptaki były rozpowszechnione w Eurazji już pod koniec okresu jurajskiego. Spośród nich najprymitywniejszy miał być właśnie aurornis. Z pozostałymi ptakami ma go łączyć:

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

• ostry przedniobrzuszny róg kości przedszczękowej;
• brak zewnętrznego okna na żuchwie;
• trzony pierwotnych kręgów krzyżowych szersze od pozostałych trzonów kręgów krzyżowych;
• kość ramieniowa wydłużona w porównaniu do śródstopia;
• kość kulszowa proporcjonalnie szeroka, ze szczeliną widoczną w brzusznodalszej części;

O jego prymitywności względem pozostałych ptaków ma świadczyć delikatniejsza i krótsza od udowej kość ramieniowa i występowanie skróconych przedostatnich paliczków w palcach stóp. W tym samym badaniu eosinopteryks oraz skansoriopterygidy znalazły się jako najprymitywniejsi przedstawiciele Paraves (ewentualnie eosinopteryks jako najbliższy krewny aurornisa, oba w linii ptasiej). Wskazuje to, że zarówno ptaki jak i troodontydy oraz dromeozaurydy pochodzą od nadrzewnych, szybujących na czterech kończynach dinozaurów drapieżnych. Przy czym aktywny lot powstał tylko linii ewolucyjnej prowadzącej do ptaków. Dziwny w analizie się wydaje brak jurajskich troodontydów i dromeozaurydów. Trzeba jednak pamiętać, że pozycja filogenetyczna wszystkich wspomnianych tutaj form często ulega zmianie. W kolejnym badaniu aurornis znalazł się w obrębie troodontydów (Brusatte i in., 2014). Tak, czy inaczej nadrzewne Paraves były w późnej jurze już bardzo zróżnicowane.

Kontrowersje

Zachwyt nad wspaniale zachowanym aurornisem szybko przerodził się w wątpliwości. Odkrywcy "świtu ptaków" przemilczeli w swym artykule sposób w jaki zdobyli jedyny okaz tego gatunku. Jedynie w materiałach dodatkowych umieścili krótką informację, że holotyp został zakupiony od handlarza skamieniałości. To on przekazał im informację, że aurornis pochodzi z formacji Tiaojishan datowanej na około 155 milionów lat. Ale czy mówił prawdę? Okaz mógł równie dobrze pochodzić z formacji Yixian , która obfituje w ptaki, ale jest 30 milionów lat młodsza. Czy zatem aurornis jest najstarszym ze znanych na świecie ptaków? Nie wiadomo, gdyż zespół Godefroita nie dostarczył żadnych danych, by rozwiać te wątpliwości. Godefroit twierdził, że promieniowanie rentgenowskie i skanowanie CT (tomografia komputerowa) pokazało, że okaz nie jest sklejony z kilku różnych skamieniałości, ale nie umieścił tych danych w artykule. Dodał, że jego zespół robi dokładne badania paleobotaniczne i mineralogiczne, które mają zweryfikować dokładny wiek aurornisa. Zostaną jednak opublikowane później.

Przyparek aurornisa stał się przyczynkiem do ożywionej dyskusji wśród paleontologów i czasopism naukowych nad losem chińskiej paleontologii. W ciągu ostatnich 15 lat świat paleontologiczny był zalewany rewelacyjnie zachowanymi skamieniałościami z Chin, a zwłaszcza opierzonymi ptakami. Przyciągnęło to uwagę mediów, ale także kolekcjonerów. Przyczyniło się to do rozwoju czarnego rynku skamieniałościami, który istniał wcześniej głównie dzięki chińskiej medycynie, zainteresowanej "kościami smoków". Teraz paleontolodzy z całego świata, a także liczne chińskie muzea oraz rosnąca grupa kolekcjonerów są zainteresowani nowymi, świetnie zachowanymi "opierzonymi dinozaurami". Stało się to źródłem dodatkowych dochodów dla wielu rolników z różnych prowincji w Chinach. Są oni najmowani do poszukiwań zarówno przez naukowców, jak i handlarzy. Stanowiska paleontologiczne zamieniają się nie raz w kłębowisko szybów i sztolni. Prowadzi to czasem do niemal całkowitego "wyeksploatowania" niektórych miejsc. Traconych jest przy tym wiele informacji potrzebnych naukowcom. Większość skamieniałości nie trafia do naukowych kolekcji, lecz na czarny rynek. Na dodatek zbieracze wyrzucają mniej atrakcyjne znaleziska, często o dużej wartości naukowej. Ponieważ kompletne okazy osiągają większe ceny, wielu z nich zaczęło podrabiać znalezione skamieniałości. Nieraz w specjalnych warsztatach doklejają brakujące elementy z innych okazów, niszcząc ich wartość naukową. Tak było na przykład z archeoraptorem. Co gorsza, z roku na rok stają się w tym co raz lepsi, co utrudnia badaczom odróżnienie oryginału od podróbki.

Wielu naukowców uważa, że przed opublikowaniem odkrywcy powinni upewnić się skąd pochodzą ich okazy i podawać dokładną ich lokalizację. Kryteriów tych niestety wiele chińskich skamieniałości nie spełnia. Kolejną kwestią przez nich poruszaną jest ograniczenie nielegalnego handlu skamieniałościami. Nie wiadomo jednak, czy takie głosy naukowców znajdą posłuch w Chinach.

Spis gatunków

Aurornis	Godefroit, Cau, Dong-Yu, Escuillié, Wenhao i Dyke, 2013	??= Anchiornis
A. xui	Godefroit, Cau, Dong-Yu, Escuillié, Wenhao i Dyke, 2013	??= Anchiornis huxleyi

Literatura

Balter M. 2013. Authenticity of China's fabulous fossils gets new scrutiny. Science, t. 340, str. 1153-1154.

Brusatte, S.L., Lloyd, G.T., Wang, S.C., Norell, M.A. 2014. Gradual assembly of avian body plan culminated in rapid rates of evolution across the dinosaur-bird transition. Current Biology, t. 24, str. 1-7. doi:10.1016/j.cub.2014.08.034

Godefroit P., Cau A., Dong-Yu H., Escuillié F., Wenhao W. i G. Dyke. 2013. A Jurassic avialan dinosaur from China resolves the early phylogenetic history of birds. Nature, t. 498, nr 7454, str. 359-62. doi: 10.1038/nature12168

Sullivan C., Wang Y., Hone D.W.E., Wang Y., Xu X. i F. Zhang. 2014. The vertebrates of the Jurassic Daohugou Biota of northeastern China. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 2, str. 243-280. DOI:10.1080/02724634.2013.787316

Wang X. 2013. Mortgaging the future of chinese paleontology. Nature, t. 110, nr 9, str. 3201.