Magnapaulia: Różnice pomiędzy wersjami
(→Wstęp) |
m |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Marcin Szermański]] | |Autor = [[Marcin Szermański]] | ||
| − | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]] | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]], [[Łukasz Czepiński]] |
|nazwa = ''Magnapaulia'' (magnapaulia) | |nazwa = ''Magnapaulia'' (magnapaulia) | ||
|długość = 12,5 (?do 14,3-16,3) m | |długość = 12,5 (?do 14,3-16,3) m | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
Dinozaur ten został pierwotnie opisany przez [[William Morris|Williama Morrisa]] w [[1981]] roku jako kolejny [[gatunek]] ''[[Lambeosaurus]]'' - ''Lambeosaurus laticaudus''. Różnił się od pozostałych gatunków lambeozaura przede wszystkim ogromnymi rozmiarami. | Dinozaur ten został pierwotnie opisany przez [[William Morris|Williama Morrisa]] w [[1981]] roku jako kolejny [[gatunek]] ''[[Lambeosaurus]]'' - ''Lambeosaurus laticaudus''. Różnił się od pozostałych gatunków lambeozaura przede wszystkim ogromnymi rozmiarami. | ||
| − | W [[2007]] roku autorzy pracy opisującej ''[[Velafrons]]'' nazwali go "lambeozaurynem z Baja" i uznali za ''[[nomen dubium]]'' ([[gatunek]] wątpliwy). Przypuszczali wówczas, że może być to wyrośnięty ''[[Hypacrosaurus]]'', ponieważ on także | + | W [[2007]] roku autorzy pracy opisującej ''[[Velafrons]]'' nazwali go "lambeozaurynem z Baja" i uznali za ''[[nomen dubium]]'' ([[gatunek]] wątpliwy). Przypuszczali wówczas, że może być to wyrośnięty ''[[Hypacrosaurus]]'', ponieważ on także miał wydłużone wyrostki na kręgach. |
Po dokładniejszych badaniach w [[2012]] roku [[Albert Prieto-Márquez]] i in. utworzyli dla niego nowy [[rodzaj]] - magnapaulia. | Po dokładniejszych badaniach w [[2012]] roku [[Albert Prieto-Márquez]] i in. utworzyli dla niego nowy [[rodzaj]] - magnapaulia. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | Na podstawie | + | Na podstawie liczby kości strzałkowych można uznać, że dysponujemy szczątkami co najmniej 4-5 osobników magnapaulii. Są to: |
| − | [[Holotyp]] (LACM 17715) | + | [[Holotyp]] (LACM 17715) - lewa k. przedszczękowa i lewa szczękowa, lewa k. jarzmowa, częściowy [[kręg]] szczytowy ([[atlas]]), 3 częściowe i 2 prawie kompletne kręgi szyjne (od czaszkowych do środkowych), 1 prawie kompletny kręg ogonowy, 2 wyrostki postzygapofyzalne kręgów szyjnych, 2 prawie kompletne przednie kręgi grzbietowe, 2 łuki neuralne kręgów grzbietowych, 2 częściowe kręgi grzbietowe, 3 trzony kręgów grzbietowych, 1 fragment łuku neuralnego, 2 fragmenty kręgów grzbietowych (środkowych do ogonowych/tylnych), 2 łuki neuralne, 1 [[trzon]] kręgu grzbietowego, częściowa k. krzyżowa zlana z 4 kręgami (3 łuki neuralne z wyrostkami neuralnymi i 1 trzon), 2 pary zlanych trzonów krzyżowych, 1 kręg krzyżowy bez trzonu, 1 trzon kręgu, 1 wyrostek neuralny k. krzyżowego, 6 fragmentarycznych żeber krzyżowych, 2 łuki neuralne kręgów ogonowych, część prawego mostka, lewa k. krucza, prawa łopatka, prawa k. ramienna, lewa k. kulszowa, kompletna lewa k. udowa i fragmenty k. udowej, bliższy koniec lewej k. piszczelowej i prawie kompletna lewa k. śródstopia III. |
[[Plik: Magnapaulia_laticaudus.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: Dmitry Bogdanov [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Magnapaulia_laticaudus.jpg].]] | [[Plik: Magnapaulia_laticaudus.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: Dmitry Bogdanov [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Magnapaulia_laticaudus.jpg].]] | ||
| Linia 57: | Linia 57: | ||
==Rozmiary== | ==Rozmiary== | ||
| − | ''Magnapaulia'' jest największym przedstawicielem [[Lambeosaurinae]] i jednym z największych znanych [[ornitopod]]ów i | + | ''Magnapaulia'' jest największym przedstawicielem [[Lambeosaurinae]] i jednym z największych znanych [[ornitopod]]ów i zarazem [[Ornithischia|dinozaurów ptasiomiednicznych]]. [[William Morris|Morris]] opisujący jej szczątki pod nazwą ''[[Lambeosaurus]] laticaudus'' określił jej wymiary na 14-15 metrów (osobnik LACM 17712). Obecnie uważa się, że okaz ten za życia miał "tylko" 12,5 metra, co i tak czyni go olbrzymim hadrozaurydem. Istnieją jednak elementy należące prawdopodobnie do tego dinozaura (np. niekompletna kość ramienna LACM 26757), które pozwalają uważać, że ich właściciel mierzył około 15,3 metrów długości<ref>(+/- 1 m; obliczenie własne MZ na podstawie danych z Prieto-Márquez i in., 2012; posiłkując się wymiarami być może taksonu siostrzanego ''[[Hypacrosaurus]]'' podanymi przez Paula (2010) - 8 m i 3,4 t, który również miał długie wyrostki kolczyste, można oszacować masę LACM 17712 na ok. 13 t a masę LACM 26757 na ok. 24 t)</ref>. Ze wszystkich znanych ornitopodów ''Magnapaulia'' ustępowała pod względem rozmiarów jedynie ''[[Shantungosaurus]] giganteus'' (i jego potencjalnym [[młodszy synonim|młodszym synonimom]]) oraz ''[[Edmontosaurus]]'' (okaz MOR 1142 - Horner i in., 2011). |
[[Plik: Magnapaulia_tail_vertebrae.tif|300px|thumb|right|Kręgi ogonowe. Źródło: Prieto-Márquez i in., 2012.]] | [[Plik: Magnapaulia_tail_vertebrae.tif|300px|thumb|right|Kręgi ogonowe. Źródło: Prieto-Márquez i in., 2012.]] | ||
==Odciski skóry== | ==Odciski skóry== | ||
| − | ''Magnapaulia'' jest jednym z wielu hadrozaurydów, u których zachowały się odciski skóry. Sześciokątne lub owalne łuski mierzyły zazwyczaj 2,5-10 mm i były ciasno ułożone. Pośród nich znajdowały się większe struktury o szerokości 35-40 mm, mogące reprezentować osteodermy | + | ''Magnapaulia'' jest jednym z wielu hadrozaurydów, u których zachowały się odciski skóry. Sześciokątne lub owalne łuski mierzyły zazwyczaj 2,5-10 mm i były ciasno ułożone. Pośród nich znajdowały się większe struktury o szerokości 35-40 mm, mogące reprezentować osteodermy tkwiące w skórze (Prieto-Márquez i in., 2012). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Magnapaulia'' to zbitek dwóch słów: łac. ''magna'' (duży) i ''paulia'', co honoruje człowieka o nazwisku Paul Haaga za ogromne wsparcie dla badań naukowych i publicznych programów Muzeum Historii Naturalnej w Los Angeles i jego Instytutu | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Magnapaulia'' to zbitek dwóch słów: łac. ''magna'' (duży) i ''paulia'', co honoruje człowieka o nazwisku Paul Haaga za ogromne wsparcie dla badań naukowych i publicznych programów Muzeum Historii Naturalnej w Los Angeles i jego Instytutu Dinozaurów. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 87: | Linia 87: | ||
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford</small> | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford</small> | ||
| − | + | ==Przypisy== | |
| + | <small><references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Ornithischia]] | [[Kategoria:Ornithischia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 08:03, 21 mar 2020
| Autor: | Marcin Szermański |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Kamil Kamiński, Łukasz Czepiński |
| Magnapaulia (magnapaulia) | |
|---|---|
| Długość | 12,5 (?do 14,3-16,3) m |
| Masa | ok. 13 (?do ok. 24) t |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Meksyk |
| Czas |
ok. 73,6-73 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Materiał kopalny (brakujące elementy na szaro, grzebień, kończyny przednie i stopy uzupełnione na podstawie Corythosaurus casuarius - osobniki AMNH 5240 i 5338); B: porównanie rozmiarów holotypu i LACM 17712. Źródło: Prieto-Márquez i in., 2012. | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Magnapaulia to bardzo duży lambeozauryn z późnej kredy Meksyku. Żył na terenie tego kraju 73,6-73 milionów lat temu. Jest jednym z największych znanych ornitopodów. Miał nadzwyczajnie długie wyrostki na kręgach, zwłaszcza ogonowych, i szewrony.
Taksonomia
Dinozaur ten został pierwotnie opisany przez Williama Morrisa w 1981 roku jako kolejny gatunek Lambeosaurus - Lambeosaurus laticaudus. Różnił się od pozostałych gatunków lambeozaura przede wszystkim ogromnymi rozmiarami.
W 2007 roku autorzy pracy opisującej Velafrons nazwali go "lambeozaurynem z Baja" i uznali za nomen dubium (gatunek wątpliwy). Przypuszczali wówczas, że może być to wyrośnięty Hypacrosaurus, ponieważ on także miał wydłużone wyrostki na kręgach.
Po dokładniejszych badaniach w 2012 roku Albert Prieto-Márquez i in. utworzyli dla niego nowy rodzaj - magnapaulia.
Materiał kopalny
Na podstawie liczby kości strzałkowych można uznać, że dysponujemy szczątkami co najmniej 4-5 osobników magnapaulii. Są to:
Holotyp (LACM 17715) - lewa k. przedszczękowa i lewa szczękowa, lewa k. jarzmowa, częściowy kręg szczytowy (atlas), 3 częściowe i 2 prawie kompletne kręgi szyjne (od czaszkowych do środkowych), 1 prawie kompletny kręg ogonowy, 2 wyrostki postzygapofyzalne kręgów szyjnych, 2 prawie kompletne przednie kręgi grzbietowe, 2 łuki neuralne kręgów grzbietowych, 2 częściowe kręgi grzbietowe, 3 trzony kręgów grzbietowych, 1 fragment łuku neuralnego, 2 fragmenty kręgów grzbietowych (środkowych do ogonowych/tylnych), 2 łuki neuralne, 1 trzon kręgu grzbietowego, częściowa k. krzyżowa zlana z 4 kręgami (3 łuki neuralne z wyrostkami neuralnymi i 1 trzon), 2 pary zlanych trzonów krzyżowych, 1 kręg krzyżowy bez trzonu, 1 trzon kręgu, 1 wyrostek neuralny k. krzyżowego, 6 fragmentarycznych żeber krzyżowych, 2 łuki neuralne kręgów ogonowych, część prawego mostka, lewa k. krucza, prawa łopatka, prawa k. ramienna, lewa k. kulszowa, kompletna lewa k. udowa i fragmenty k. udowej, bliższy koniec lewej k. piszczelowej i prawie kompletna lewa k. śródstopia III.
Materiał przypisany:
LACM 17698 (kręg szyjny), 17699 (ząb), 17700 (ząb), 17702 (fragmenty żeber szyjnych i grzbietowych, 1 proksymalny i 1 dystalny kręg ogonowy, trzon i łuk neuralny proksymalnego kręgu ogonowego i 8 fragmentów wyrostków neuralnych), 17703 (lewa k. kulszowa), 17704 (k. piszczelowa i fragment k. udowej), 17705 (artykulowana seria 11 proksymalnych kręgów ogonowych), 17706 (lewa k. piszczelowa), 17707 (częściowa prawa k. ramienna), 17708 (k. kulszowa), 17709 (kręg grzbietowy), 17710 (proksymalna część żebra grzbietowego), 17711 (lewa k. piszczelowa), 17712 (kręg grzbietowy i liczne odciski), 17713 (fragment k. zębowej), 17716 (prawa k. ramienna i fragment kolejnej k. ramiennej), 17717 (częściowa lewa k. strzałkowa), 20873 (artykulowana seria 21 kręgów ogonowych od proksymalnych do środkowych), 20874 (częściowa lewa k. zębowa, prawie kompletny kręg grzbietowy, 3 trzony kręgów, 12 fragmentów wyrostków neuralnych kręgów grzbietowych, 1 trzon kręgu ogonowego, prawie kompletna prawa k. biodrowa, proksymalna część i fragment trzonku lewej k. kulszowej, lewa k. łonowa, dystalne wyrostki lewej i prawej k. kulszowej), (20875 (dystalne wyrostki lewej i prawej k. kulszowej), 20876 (lewa k. piszczelowa), 20883 (wiele fragmentów kręgów), 20884 (fragmenty k. zębowej i łonowej) i 20885 (częściowa lewa k. strzałkowa).
Rozmiary
Magnapaulia jest największym przedstawicielem Lambeosaurinae i jednym z największych znanych ornitopodów i zarazem dinozaurów ptasiomiednicznych. Morris opisujący jej szczątki pod nazwą Lambeosaurus laticaudus określił jej wymiary na 14-15 metrów (osobnik LACM 17712). Obecnie uważa się, że okaz ten za życia miał "tylko" 12,5 metra, co i tak czyni go olbrzymim hadrozaurydem. Istnieją jednak elementy należące prawdopodobnie do tego dinozaura (np. niekompletna kość ramienna LACM 26757), które pozwalają uważać, że ich właściciel mierzył około 15,3 metrów długości[1]. Ze wszystkich znanych ornitopodów Magnapaulia ustępowała pod względem rozmiarów jedynie Shantungosaurus giganteus (i jego potencjalnym młodszym synonimom) oraz Edmontosaurus (okaz MOR 1142 - Horner i in., 2011).
Odciski skóry
Magnapaulia jest jednym z wielu hadrozaurydów, u których zachowały się odciski skóry. Sześciokątne lub owalne łuski mierzyły zazwyczaj 2,5-10 mm i były ciasno ułożone. Pośród nich znajdowały się większe struktury o szerokości 35-40 mm, mogące reprezentować osteodermy tkwiące w skórze (Prieto-Márquez i in., 2012).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Magnapaulia to zbitek dwóch słów: łac. magna (duży) i paulia, co honoruje człowieka o nazwisku Paul Haaga za ogromne wsparcie dla badań naukowych i publicznych programów Muzeum Historii Naturalnej w Los Angeles i jego Instytutu Dinozaurów.
Spis gatunków
| Magnapaulia | Prieto-Márquez, Chiappe i Joshi, 2012 |
| M. laticaudus | (Morris, 1981) Prieto-Márquez, Chiappe i Joshi, 2012 |
| ="Lambeosaurus" laticaudus | Morris, 1981 |
Bibliografia
Gates, Terry A.; Sampson, Scott D.; Delgado de Jesíşs, Carlos R.; Zanno, Lindsay E.; Eberth, David; Hernandez-Rivera, René; Aguillón Martínez, Martha C.; and Kirkland, James I. (2007). "Velafrons coahuilensis, a new lambeosaurine hadrosaurid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Late Campanian Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology 27 (4): 917–930
Horner, J.R., Goodwin, M.B., Myhrvold, N. (2011) "Dinosaur Census Reveals Abundant Tyrannosaurus and Rare Ontogenetic Stages in the Upper Cretaceous Hell Creek Formation (Maastrichtian), Montana, USA" PLoS ONE 6(2), e16574. doi:10.1371/journal.pone.0016574
Prieto-Márquez, Albert; Chiappe, Luis M. & Joshi, Shantanu H. (2012). The Lambeosaurine Dinosaur Magnapaulia laticaudus from the Late Cretaceous of Baja California, Northwestern Mexico. PLoS ONE 7(6): e38207. doi:10.1371/journal.pone.0038207
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Przypisy
- ↑ (+/- 1 m; obliczenie własne MZ na podstawie danych z Prieto-Márquez i in., 2012; posiłkując się wymiarami być może taksonu siostrzanego Hypacrosaurus podanymi przez Paula (2010) - 8 m i 3,4 t, który również miał długie wyrostki kolczyste, można oszacować masę LACM 17712 na ok. 13 t a masę LACM 26757 na ok. 24 t)
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Magnapaulia_laticaudus.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Magnapaulia_skin_impression.jpeg){kind=link}