Diabloceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (Drobne zmiany) |
(szlify) |
||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | [[Plik:Diabloceratops Scale.svg|300px|thumb|right| | + | [[Plik:Diabloceratops Scale.svg|300px|thumb|right| Porównanie wielkości człowieka z ''Diabloceratops'' [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabloceratops_Scale.svg]]] |
| − | ''Diabloceratops'' to jeden z najwcześniejszych i najbardziej [[bazalny]]ch centrozaurynów, żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych | + | ''Diabloceratops'' to jeden z najwcześniejszych i najbardziej [[bazalny]]ch centrozaurynów, żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w późnej kredzie. Jego szczątki zostały odkryte w osadach formacji Wahweap na południu stanu Utah. [[Rodzaj]] ten został nazwany i opisany w [[2010]] roku przez [[James Kirkland|Kirklanda]] i [[Donald DeBlieux|DeBlieuxa]]. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Plik:Diabloceratops skull.jpg|200px|thumb|right| Zrekonstruowana czaszka diabloceratopsa. Autor zdjęcia: Perry Quan [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabloceratops_skull.jpg]]] | [[Plik:Diabloceratops skull.jpg|200px|thumb|right| Zrekonstruowana czaszka diabloceratopsa. Autor zdjęcia: Perry Quan [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabloceratops_skull.jpg]]] | ||
| − | [[Holotyp]] odnaleziony w | + | [[Holotyp]] odnaleziony w Last Chance o numerze UMNH VP 16699 zawiera całą lewą część czaszki oraz elementy prawej strony. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | Czaszka diabloceratopsa ozdobiona była czterema rogami, czyniąc jego wygląd niepowtarzalnym, wręcz demonicznym (z czego zresztą wzięła się jego nazwa [[rodzaj]]owa). Para dłuższych (ok. 50 cm) rogów wyrastała z końca kryzy, natomiast rogi nadoczne były około dwukrotnie krótsze. Rogi nadoczne były niemalże prosto skierowane ku górze, natomiast rogi na kryzie były zwrócone na zewnątrz, gdy u jego kuzyna ''[[Machairoceratops]]'' były wygięte do środka kryzy. Całkowitą długość czaszki (od dzioba po koniec kryzy) ocenia się na około 1 m, natomiast jej długość od dzioba do kłykcia potylicznego wynosi 62 cm. | + | Czaszka diabloceratopsa ozdobiona była czterema rogami, czyniąc jego wygląd niepowtarzalnym, wręcz demonicznym (z czego zresztą wzięła się jego nazwa [[rodzaj]]owa). Para dłuższych (ok. 50 cm) rogów wyrastała z końca kryzy, natomiast rogi nadoczne były około dwukrotnie krótsze. Rogi nadoczne były niemalże prosto skierowane ku górze, natomiast rogi na kryzie były zwrócone na zewnątrz, gdy u jego kuzyna ''[[Machairoceratops]]'' były wygięte do środka kryzy. Całkowitą długość czaszki (od dzioba po koniec kryzy) ocenia się na około 1 m, natomiast jej długość od dzioba do kłykcia potylicznego wynosi ok. 62 cm (Kirkland i DeBlieux, 2010). |
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
[[Plik:Diabloceratops in environment.jpg|300px|thumb|right| ''Diabloceratops'' w środowisku naturalnym. Autor: Abelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Diabloceratops-514870045]]] | [[Plik:Diabloceratops in environment.jpg|300px|thumb|right| ''Diabloceratops'' w środowisku naturalnym. Autor: Abelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Diabloceratops-514870045]]] | ||
| − | W środowisku odtworzonym na podstawie znalezisk z formacji Wahweap znajdowały się głównie tereny wilgotne z dominacją rzek, ale sezonowo występowały susze (Jinnah i Roberts, 2011). W starszych osadach odnaleziono dużo | + | W środowisku odtworzonym na podstawie znalezisk z formacji Wahweap znajdowały się głównie tereny wilgotne z dominacją rzek, ale sezonowo występowały susze (Jinnah i Roberts, 2011). W starszych osadach odnaleziono dużo [[hadrozauryd]]ów, [[centrozauryn]]y, [[pachycefalozauryd]]a, [[nodozauryd]]a, krokodyle oraz żółwie. Znanymi dinozaurami z tej formacji są: ''[[Lythronax]], [[Acristavus]], [[Machairoceratops]]'' i ''[[Adelolophus]]'' (Holroyd i Hutchison, 2016). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 77: | Linia 77: | ||
! ''D. eatoni'' | ! ''D. eatoni'' | ||
| {{Kpt|Kirkland}} i {{Kpt|DeBlieux}}, 2010 | | {{Kpt|Kirkland}} i {{Kpt|DeBlieux}}, 2010 | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
| Linia 86: | Linia 83: | ||
Jinnah, Z. A., & Roberts, E. M. (2011). Facies associations, paleoenvironment, and base-level changes in the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA. Journal of Sedimentary Research, 81(4), 266-283. [[doi:10.2110/jsr.2011.22]] | Jinnah, Z. A., & Roberts, E. M. (2011). Facies associations, paleoenvironment, and base-level changes in the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA. Journal of Sedimentary Research, 81(4), 266-283. [[doi:10.2110/jsr.2011.22]] | ||
| − | + | Holroyd, P.A.; Hutchison, H.J. (2016). "Fauna and setting of the Adelolophus hutchisoni type locality in the Upper Cretaceous (Campanian) Wahweap Formation of Utah". PaleoBios. 33. [[doi:10.5070/P9331031196]] | |
| − | |||
| − | |||
Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140. | Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140. | ||
Wersja z 10:30, 17 cze 2022
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański, Paweł Konarzewski | Maciej Ziegler |
| Diabloceratops (diabloceratops) | |
|---|---|
| Długość: | 4,5 m |
| Masa: | 1,5 t |
| Miejsce występowania: | USA - Utah
(formacja Wahweap - ogniwo Reynolds Point) |
| Czas występowania | ok. 81,3 Ma [1] |
| Systematyka | Dinosauria |
![Diabloceratops NT]](/wiki/Plik:Diabloceratops_NT.jpg)
Rekonstrukcja Diabloceratops eatoni. Autor: Nobu Tamura [4] | |
Wstęp
Diabloceratops to jeden z najwcześniejszych i najbardziej bazalnych centrozaurynów, żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w późnej kredzie. Jego szczątki zostały odkryte w osadach formacji Wahweap na południu stanu Utah. Rodzaj ten został nazwany i opisany w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa.
Materiał kopalny
Holotyp odnaleziony w Last Chance o numerze UMNH VP 16699 zawiera całą lewą część czaszki oraz elementy prawej strony.
Budowa
Czaszka diabloceratopsa ozdobiona była czterema rogami, czyniąc jego wygląd niepowtarzalnym, wręcz demonicznym (z czego zresztą wzięła się jego nazwa rodzajowa). Para dłuższych (ok. 50 cm) rogów wyrastała z końca kryzy, natomiast rogi nadoczne były około dwukrotnie krótsze. Rogi nadoczne były niemalże prosto skierowane ku górze, natomiast rogi na kryzie były zwrócone na zewnątrz, gdy u jego kuzyna Machairoceratops były wygięte do środka kryzy. Całkowitą długość czaszki (od dzioba po koniec kryzy) ocenia się na około 1 m, natomiast jej długość od dzioba do kłykcia potylicznego wynosi ok. 62 cm (Kirkland i DeBlieux, 2010).
Paleoekologia
W środowisku odtworzonym na podstawie znalezisk z formacji Wahweap znajdowały się głównie tereny wilgotne z dominacją rzek, ale sezonowo występowały susze (Jinnah i Roberts, 2011). W starszych osadach odnaleziono dużo hadrozaurydów, centrozauryny, pachycefalozauryda, nodozauryda, krokodyle oraz żółwie. Znanymi dinozaurami z tej formacji są: Lythronax, Acristavus, Machairoceratops i Adelolophus (Holroyd i Hutchison, 2016).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Diabloceratops składa się z hiszpańskiego diablo (znaczącego diabeł) oraz greckiego ceratops (rogate oblicze). W wolnym tłumaczeniu nazwę te można przetłumaczyć jako "diabelskie, rogate oblicze", która wzięła się z okazałych i złowieszczo wyglądających kolców występujących po parze nad oczami i na kryzie. Natomiast epitet gatunkowy eatoni honoruje paleontologa Jeffery’ego Eatona, który badał kredowe kręgowce na terenie południowego Utah.
Spis gatunków
| Diabloceratops | Kirkland i DeBlieux, 2010 |
|---|---|
| D. eatoni | Kirkland i DeBlieux, 2010 |
Bibliografia
Jinnah, Z. A., & Roberts, E. M. (2011). Facies associations, paleoenvironment, and base-level changes in the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA. Journal of Sedimentary Research, 81(4), 266-283. doi:10.2110/jsr.2011.22
Holroyd, P.A.; Hutchison, H.J. (2016). "Fauna and setting of the Adelolophus hutchisoni type locality in the Upper Cretaceous (Campanian) Wahweap Formation of Utah". PaleoBios. 33. doi:10.5070/P9331031196
Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140.
McDonald A. T., (2011) A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation. PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710
Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.
- ↑ Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabloceratops_NT.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabloceratops_Scale.svg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Diabloceratops_skull.jpg){kind=link}