Utahceratops

Autor:	Korekta:
Jakub Starzyński	Marcin Szermański Maciej Ziegler Paweł Konarzewski

---

Utahceratops (utahceratops)
Długość:	ok. 5-7 m
Masa:	3-4 t
Miejsce występowania:	USA - Utah (formacja Kaiparowits)
Czas występowania	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 76-75,5 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Chasmosaurinae
Rekonstrukcja przyżyciowa Utahceratops. Autor: Nobu Tamura [5]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EGrand Staircase-Escalante National Monument, formacja \u003Ca href=\"/wiki/Kaiparowits\" title=\"Kaiparowits\"\u003EKaiparowits\u003C/a\u003E, USA, \u003Ca href=\"/wiki/USA\" class=\"mw-redirect\" title=\"USA\"\u003EUSA\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EU. gettyi\u003C/i\u003E - \u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003EHolotyp\u003C/a\u003E (UMNH VP 16784) i materia\u0142 przypisany.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Grand Staircase-Escalante National Monument, formacja Kaiparowits, USA, USA|U. gettyi - Holotyp (UMNH VP 16784) i materia\u0142 przypisany.\n","link":"","lat":37.50882130000000103109414339996874332427978515625,"lon":-111.501425003929995227736071683466434478759765625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Utahceratops to rodzaj chasmozauryna żyjącego w późnej kredzie na terenach USA. Jego szczątki znaleziono na południu stanu Utah. Jak każdy dinozaur rogaty był roślinożercą.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Utahceratops. Na pomarańczowo odnalezione elementy. Źródło: Sampson i in., 2010 [3]

Utahceratops znany jest ze skamieniałości należących do sześciu osobników, w tym dwóch niekompletnych czaszek (łącznie zachowało się 96% czaszki) i 70% szkieletu pozaczaszkowego (patrz obrazek po prawej).

Holotyp UMNH VP 16784 znany jest z niekompletnej czaszki.

Materiał przypisany to UMNH VP 12198 (fragmentaryczna, ale najbardziej kompletna czaszka o długości ok. 2,3 m razem ze szkieletem pozaczaszkowym), UMNH VP 12225 (fragmentaryczna czaszka osobnika młodocianego zawierająca częściową k. zaoczodołową z najbardziej kompletnym rogiem oczodołowym (na k. supraorbital)), UMNH VP 16404 (częściowa k. zaoczodołowa z prawie kompletnym rogiem oczodołowym), UMNH VP 13913 (mała, niekompletna k. zaoczodołowa z kompletnym rogiem oczodołowym należąca do osobnika młodocianego), kilka elementów ze złoża 942 zawierającego co najmniej 2 osobniki utahceratopsa, w tym UMNH VP 16675 (rostrum), UMNH VP 16672 (k. przedszczękowa), UMNH VP 16676 (fragment k. nosowej), UMNH VP 16673 (k. jarzmowa), UNMH VP 16674 (k. łuskowa) i UMNH VP 16671 (k. ciemieniowa). Najmniejszy osobnik to UMNH VP 20444 (niekompletna czaszka i kompletny, artykułowany szkielet pozaczaszkowy).

Budowa i paleośrodowisko

Utahceratops środowisku naturalnym. Znajduje się po lewej stronie. Autor: Abelov2014. [4]

Utahceratops był większy od Kosmoceratops i Nasutoceratops. Charakteryzował się występowaniem niskich wyrostków na środkowej części zewnętrznej krawędzi kryzy o wydłużonej podstawie (u niektórych >10 cm). Przyśrodkowa część poprzecznej "belki" kości ciemieniowej była zakrzywiona ku przodowi. Posiadał dwa krótkie, masywne, spłaszczone i tępe rogi nadoczne skierowane na boki. Róg nosowy znajdował się blisko oczodołów, prawie w całości za nozdrzami. Opis paleośrodowiska zobacz: Nasutoceratops#Paleośrodowisko (Sampson i in., 2010).

Systematyka

Wg przeprowadzonej przez autorów analizy kladystycznej był taksonem siostrzanym wobec pentaceratopsa. Wraz z Pentaceratops tworzył klad siostrzany do kladu obejmującego wszystkich pozostałych przedstawicieli Chasmosaurinae (w tym Kosmoceratops), oprócz bazalnych jego przedstawicieli: Agujaceratops, Mojoceratops i Chasmosaurus. Analizy przeprowadzone przez Fowlera i Freedman Fowler, (2020) oraz Dalmana i in., (2022) potwierdziły jego pokrewieństwo z Pentaceratops.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Utahceratops pochodzi od połączenia słowa Utah (stan, w którym został znaleziony jego materiał kopalny) z gr. ceratops. Całą nazwę można przetłumaczyć na "rogata twarz z Utah". Epitet gatunkowy gettyi honoruje odkrywcę utahceratopsa - Mike'a Getty'ego.

Spis gatunków

Utahceratops	Sampson, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith i Titus, 2010
U. gettyi	Sampson, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith i Titus, 2010

Bibliografia

Dalman, S. G., Lucas, S. G., Jasinski, S. E., & Longrich, N. R. (2022). Sierraceratops turneri, a new chasmosaurine ceratopsid from the Hall Lake Formation (Upper Cretaceous) of south-central New Mexico. Cretaceous Research, 130, 105034. doi:10.1016/j.cretres.2021.105034

Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Fowler, D.W.; Freedman Fowler, E.A. (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ. 8: e9251. doi:10.7717/peerj.9251

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [6]

Loewen, M. A., Farke, A. A., Sampson, S. D., Getty, M. A., Lund, E. K., & O’Connor, P. M. (2013). Ceratopsid dinosaurs from the Grand Staircase of southern Utah. At the Top of the Grand Staircase: the Late Cretaceous of, 488-503.

Scott D. Sampson, Mark A. Loewen, Andrew A. Farke, Eric M. Roberts, Catherine A. Forster, Joshua A. Smith, Alan L. Titus (2010). "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5 (9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292

Galeria

• 

  Zrekonstruowana czaszka. Źródło: [1]

• 

  Zrekonstruowany szkielet Utahceratops. Źródło: [2]