Elopteryx

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Elopteryx (elopteryks)
Długość:	? m
Masa:	? kg
Miejsce występowania:	Rumunia – Transylwania (formacja Sanpetru)
Czas występowania	ok. 70-66 Ma późna kreda (późny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Maniraptora
Rekonstrukcja Jinfengopteryx. Być może Elopteryx był podobny. Autorka: Edyta Felcyn.

Wstęp

Elopteryx to rodzaj niewielkiego, słabo poznanego teropoda z późnej kredy Rumunii. Może być on synonimem opisanego z tej samej formacji skalnej Bradycneme. Jednak materiał kopalny obu dinozaurów nie pokrywa się, dlatego nie można mieć w tym przypadku pewności. Ze względu na ubogość szczątków, może on być uznany za nomen dubium

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od greckich słów helos („bagno”) i pteryx („ pióro”, „skrzydło”) i oznacza bagienne skrzydło” lub „bagienne pióro. Tymczasem epitet naukowy honoruje Franza Nopsca von Felső-Szilvása – węgierskiego paleontologa.

Materiał kopalny

Holotyp (BMNH A1234) to bliższa część kości udowej o długości ok. 150 mm.

Paratyp (BMNH A1234) to również bliższa część kości udowej o rozmiarach zbliżonych do holotypu.

Do Elopteryx przypisywano również inne kości (głównie tylnych kończyn), ale nie sposób udowodnić, że na pewno należały do tego rodzaju (zob. dalej).

Historia taksonu

Holotyp elopteryksa. Autor: C.W. Andrews [1].

Jedyne z całą pewnością należące do elopteryksa skamieliny zostały odkryte w datowanych na mastrycht osadach basenu Hateg. W 1913 r. Andrews nadał im naukową nazwę Elopteryx, umieszczając to zwierzę wśród ptaków z grupy Pelecaniformes. Do powstałego taksonu przypisywano też kolejne szczątki z Rumunii i Francji, ponieważ jednak nie można ich porównać z holotypem, taka identyfikacja pozostaje niepewna. Później wydzielono spośród nich dwa kolejne rodzaje - Heptasteornis i Bradycneme (zob. też Bradycneme#Historia taksonu). Następnie uznano je za nieptasie dinozaury i sugerowano, że Elopteryx mógł być m.in. dromeozaurydem lub troodontydem, lecz niezwykle skąpy materiał kopalny utrudnia precyzyjną identyfikację. Naish (2004) zaliczył rodzaje Elopteryx, Bradycneme i Heptasteornis do alwarezzaurydów - grupy enigmatycznych teropodów o niepewnej pozycji systematycznej. Jednak w innej swojej pracy wydanej przy współpracy z Dyke (2004) uznał elopteryksa za troodontyda lub przedstawiciela kladu Pygostylia w obrębie Avialae. Kessler i in. (2005) ponownie dokonali synonimizacji z Bradycneme i Heptasteornis, a także przypisali do Elopteryx nieopisany wcześniej fragment kości udowej. Uznali oni elopteryksa za prawdopodobnego alwarezzauryda. Mortimer (online) uważa jednak, ze szczątki elopteryksa różnią się od przedstawicieli Alvarezsauridae, w związku z czy klasyfikuje on tego dinozaura jako eumaniraptora incerte sedis. Mortimer nie uznaje również synonimiki z Bradycneme i Heptasteornis. Do tego ostatniego przypisuje on również wspomniany wyżej fragment kości udowej.

Środowisko

Zob. Bradycneme#Środowisko.

Spis gatunków

Elopteryx	Andrews, 1913	nomen dubium?
E. nopcsai	Andrews, 1913	nomen dubium?

Bibliografia

Harrison, C.J.O., Walker, C.A. (1975) “The Bradycnemidae, a new family of owls from the Upper Cretaceous of Romania. Palaeontology 18 (3): 563-570.

Kessler, E., Grigorescu, D., Csiki, Z. (2005). Elopteryx revisited - a new bird-like specimen from the Maastrichtian of the Hateg Basin. Acta Palaeontologica Romaniae. 5, 249-258.

Mortimer, M (online 2004) [2]

Naish, D., Dyke, G.J. (2004) “Heptasteornis was no ornithomimid, troodontid, dromaeosaurid or owl: the first alvarezsaurid (Dinosauria: Theropoda) from Europe. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Monatshefte 7: 385-401.