Euhelopus

Autor:	Korekta:
"pepo13" Maciej Ziegler	Daniel Madzia Karol Sabath Krzysztof Lichota Kamil Kamiński

---

Euhelopus (euhelop)
Długość:	11-15 m
Masa:	3,4-6,2 t
Miejsce występowania:	Chiny - Szantung (formacja Meng-Yin)
Czas występowania	145-133 Ma wczesna kreda (berrias - walanżyn)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda ?Neosauropoda ?Macronaria ?Camarasauromorpha ? Titanosauriformes ? Somphospondylii Euhelopodidae
Autor: DiBgd [5].

Wstęp

Euhelop to niezbyt duży zauropod opisany w 1929 roku przez szwedzkiego paleozoologa - Carla Wimana. Żył na terenie dzisiejszej Azji (Chiny), prawdopodobnie jakieś 145-133 milionów lat temu.

Materiał kopalny

Holotyp (PMU 24705; dawniej PMU R 233) to "egzemplarz a" i "egzemplarz c". Przypisany osobnik to "egzemplarz b" (PMU R 234) (zob. rysunek). Holotyp obejmuje większość czaszki z żuchwą, 28 kręgów przedkrzyżowych, lewą łopatkę i kość kruczą, a także lewe k. ramienną i udową. Materiał przypisany to kręgi grzbietowe, krzyżowe, dwa zebra, miednica i większość lewej kończyny tylnej (Wilson i Upchurch, 2009).

Odlew czaszki holotypu. Autor zdjęcia: Kumiko [1].

Budowa i paleobiologia

Czaszka euhelopa przypominała czaszkę kamarazaura i była znacząco odmienna niż u diplodokidów. Była stosunkowo krótka i wysoka, zwężając się w kierunku pyska, z dużymi, umieszczonymi na szczycie nozdrzami. W szczękach znajdowały się masywne, wolno wymienialne zęby (Poropat i Kear, 2013).

Rekonstrukcja głowy. Autor: Tomas Wigren. Źródło: Poropat i Kear, 2013 [2].

Odcinek szyjny kręgosłupa euhelopa składał się prawdopodobnie z 17 kręgów. Jego długą szyję równoważył zapewne krótki, ale masywny ogon. Całkiem możliwe, że przednie kończyny miał dłuższe od tylnych (podobnie jak Giraffatitan), o czym świadczy porównywalna długość kości ramiennej i udowej. W połączeniu z niezwykle długą, giętką szyją i masywną budową zębów wskazuje to, że Euhelopus żywił się twardą i wysoko rosnącą roślinnością (Poropat i Kear, 2013).

Etymologia i taksonomia

Nazwa oznacza "właściwą bagnistą stopę". Na początku Wiman opisał go jako Helopus ("bagnista stopa", co odnosi się do trugors - typu obuwia używanego na północy Szwecji przez ludzi i konie dla chodzenia po śniegu i bagnach). Nazwa Helopus musiała zostać zmieniona, ponieważ wcześniej tak nazwano rodzaj ptaka (Wagler, 1832).

Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Poropat i Kear, 2013 [3].

Pozycja systematyczna

Obecnie rozważa się trzy hipotezy: najczęściej uważa się do za somfospoldyla bliskiego Erketu i tytanozaurom (tak np. Wilson, 2002, Ksepka i Norell, 2006, González Riga i in., 2008, You i in., 2008, Wilson i Upchurch, 2009, [Michael D'Emic|D'Emic]], 2012)), czasem za znacznie prymitywniejszego euzauropoda (np. Upchurch i in., 2004) lub za bazalnego kamarazaurokształtnego neozauropoda (np. Canudo i in., 2008) - co jest bliskie pierwotnemu zaklasyfikowaniu do Camarasauridae (której obecnie jedynym pewnym przedstawicielem jest Camarasaurus). Analizy filogenetyczne przeprowadzone przez Moore’a i współpracowników (2020) wykazały, że Euhelopus mógł być stosunkowo prymitywnym euzauropodem i być może nie należał do Macronaria.

Szkielet zrekonstruowany z muzeum w Japonii. Autor zdjęcia: Kumiko [4].

Spis gatunków

Euhelopus	Romer, 1956
E. zdanskyi	(Wiman, 1929) Romer, 1956
= "Helopus" zdanskyi	Wiman, 1929
= Tienshanosaurus zdanskyi	(Wiman, 1929) Molnar, 1991

Wybrana bibliografia

Canudo, José I.; Royo-Torres, Rafael; and Cuenca-Bescós, Gloria (2008). "A new sauropod: Tastavinsaurus sanzi gen. et sp. nov. from the Early Cretaceous (Aptian) of Spain". Journal of Vertebrate Paleontology 28 (3): 712-731

D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x

González Riga, Bernardo J.; Previtera, Elena; and Pirrone, Cecilia A. (2008). "Malarguesaurus florenciae gen. et sp. nov., a new titanosauriform (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Mendoza, Argentina". Cretaceous Research (online preprint): 135. doi:10.1016/j.cretres.2008.06.006

Ksepka, D.T. & M.A. Norell, 2006. Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia). American Museum Novitates 3508: 1-16.

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" wyd. Princeton University Press.

Moore, A.J., Upchurch, P., Barrett, P.M., Clark, J.M. & Xu, X. (2020): Osteology of Klamelisaurus gobiensis (Dinosauria, Eusauropoda) and the evolutionary history of Middle–Late Jurassic Chinese sauropods, Journal of Systematic Palaeontology, DOI:10.1080/14772019.2020.1759706.

Paul G. S., (2010) "The Princeton Field Guide To Dinosaurs".

Poropat, S.F. & Kear, B.P. (2013). "Photographic Atlas and Three-Dimensional Reconstruction of the Holotype Skull of Euhelopus zdanskyi with Description of Additional Cranial Elements". PLOS ONE. 8 (11): e79932. doi:10.1371/journal.pone.0079932.

Upchurch P., Barrett P.M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

You, H.-L.; Li, D.-Q.; Zhou, L.-Q.; and Ji, Q (2008). "Daxiatitan binglingi: a giant sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of China". Gansu Geology 17 (4): 1-10.

Wilson, J.A. & Upchurch, P. (2009) "Redescription and reassessment of the phylogenetic affinities of Euhelopus zdanskyi (Dinosauria: Sauropoda) from the Early Cretaceous of China" Journal of Systematic Palaeontology, 7(2), 199–239. doi:10.1017/S1477201908002691