Dyskusja użytkownika:Dino: Różnice pomiędzy wersjami
m (Utworzył nową stronę „BRUDNOPIS =Lista ootaksonów dinozaurów= #''Ageroolithus'' #''Apheloolithus'' #''Boletuoolithus'' #''Cairanoolithus'' #''Continuoolithus'' #''[[De...”) |
m (→Saurolophus beta: nowa sekcja) |
||
Linia 241: | Linia 241: | ||
# '''''[[Zhengichnus]]''''' | # '''''[[Zhengichnus]]''''' | ||
# <small>''[[Zizhongpus]]'' = ''[[Kayentapus]]'''''</small> | # <small>''[[Zizhongpus]]'' = ''[[Kayentapus]]'''''</small> | ||
+ | |||
+ | == Saurolophus beta == | ||
+ | |||
+ | {{DISPLAYTITLE:''Saurolophus''}} | ||
+ | To jest wstępna wersja artykułu. | ||
+ | <small> | ||
+ | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
+ | | Autor: | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Łukasz Czepiński]] | ||
+ | |} | ||
+ | </small> | ||
+ | |||
+ | ---- | ||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | ||
+ | ! colspan=2 | ''Saurolophus'' (zaurolof) | ||
+ | |- | ||
+ | ! '''Długość''': | ||
+ | | do 12 m | ||
+ | |- | ||
+ | ! '''Masa''': | ||
+ | | 3 t | ||
+ | |- | ||
+ | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
+ | | [[Kanada]] | ||
+ | <small>(formacja [[Horseshoe Canyon]]; Alberta)</small> <br> | ||
+ | [[Mongolia]]<br> | ||
+ | <small>(formacja [[Nemegt]]; prowincja [[Omnogov]])</small> <br> | ||
+ | [[USA]]<br> | ||
+ | <small>(formacja [[Kirtland]]; stan [[Nowy Meksyk]])</small><br> | ||
+ | [[Chiny]]<br> | ||
+ | <small>(Beiliyie Kruchi; Heilungchiang)</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]''' | ||
+ | | 83,5-65,5 [[Ma]] | ||
+ | |||
+ | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]]-[[mastrycht]])</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! '''Systematyka''' | ||
+ | | [[Dinosauria]] | ||
+ | |||
+ | [[Ornithischia]] | ||
+ | |||
+ | [[Ornithopoda]] | ||
+ | |||
+ | [[Iguanodontia]] | ||
+ | |||
+ | [[Hadrosauridae]] | ||
+ | |||
+ | [[Saurolophinae]] | ||
+ | |- | ||
+ | | colspan=2 |[[Plik:Saurolophus.png|400px]] | ||
+ | <small>Ryc. 1. Rekonstrukcje przyżyciowe ''S. osborni'' (A) i ''S. angustirostris'' (B), <br>w oparciu o badania anatomii tkanek okrywających tych zwierząt z 2012 roku.<br> | ||
+ | © L. Xing & Y. Liu, 2012 [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0031295].</small> | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
+ | |- | ||
+ | | colspan=2 | | ||
+ | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
+ | 51.8° N, 113.0° W|[[Red Deer River]], [[Edmonton]], [[Kanada]]|<small>''[[Saurolophus]] osborni'' - '''AMNH 5220''' ([[holotyp]]) i AMNH 5221 z 1911 r.<br> | ||
+ | </display_points> | ||
+ | <small>Mapa 1. Występowanie ''Saurolophus osborni''.</small><hr> | ||
+ | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
+ | 43.5° N, 101.3° E|formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]] angustirostris'' - '''PIN 551-8''' - [[holotyp]] z 1948-1949 r.<br> ''[[Saurolophus]] angustirostris'' - 12 okazów z 1964-1970 r.</small> | ||
+ | 43.6° N, 100.5° E|[[Altan Ula]] III-IV, formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]] angustirostris'' - 1 okaz z 1970-1971 r.</small> | ||
+ | 44° N, 120° E|Beilyie Kruchi, Heilungchiang|<small>''[[Saurolophus]] kryschtofovici ([[nomen dubium]])'' - fragment kości kulszowej.</small> | ||
+ | </display_points> | ||
+ | <small>Mapa 2. Występowanie ''Saurolophus angustirostris'' i ''S. kryschtofovici''.</small><hr> | ||
+ | <display_points type="terrain" zoom=1> | ||
+ | 43.9° N, 100.1° E|[[Gurlin Tsav]], formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - ok. 300 tropów</small> | ||
+ | 43.8° N, 100.0° E|[[Bugin Tsav]], formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - 1 okaz z 1993-1995 r.; 10 tropów</small> | ||
+ | 36.2° N, 107.9° W|[[San Juan]], formacja [[Kritland]]|<small>''? [[Saurolophus]]'' sp. - z 1916 r.</small> | ||
+ | 41.9° N, 109.1° W|[[Sweetwater]], formacja [[Almond]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - z 1937 r.</small> | ||
+ | 53.4° N, 113.5° W|formacja [[Horseshoe Canyon]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp.</small> | ||
+ | </display_points><small>Mapa 3. Występowanie ''Saurolophus'' [[sp.]]</small> | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Wstęp== | ||
+ | |||
+ | ==''Saurolophus osborni''== | ||
+ | |||
+ | ===Historia odkrycia=== | ||
+ | 1911 - Amerykańskie Muzeum historii naturalnej z Horseshoe Canyon Formation, wówczas znane jako formacja Edmonton. | ||
+ | 1912 - Barnum Brown opisuje holotyp i czasszkę; szkielet zostaje wypreparowany i wystawiony w amerykańskim muzeum historii naturalnej | ||
+ | 1913 - Barnum Brown opisuje Saurolophus osborni. <ref name="Glut97"></ref> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | ===Materiał kopalny=== | ||
+ | Saurolophus osborni was named by Brown (1912). Its type specimen is AMNH 5220, a skeleton, and it is a 3D fossil preserving soft parts. Its type locality is Tolman Ferry, Red Deer River (AMNH), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in Canada.<ref name="pdb_so">The Paleobiology Database. ''Saurolophus osborni''. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=53386</ref> | ||
+ | |||
+ | Holotyp: AMNH 5220, niemal kompletny szkielet z odcisiem skóry. | ||
+ | |||
+ | Paratyp: AMNH 5221 - nieartykułowana czaszka. | ||
+ | |||
+ | Plezjotyp: AMNH 5225 - kompletna k. kulszowa. | ||
+ | |||
+ | ===Diagnoza=== | ||
+ | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
+ | |||
+ | S. osborni (Brown 1912b) | ||
+ | czaszka z długim, tylnim kostnym grzebieniem tworzonym przez wydlużenie kosci czołowej i nosowej; | ||
+ | k. lzowa bardzo długa, wyższy wyroste k. przedszczękowej wznosi się do tylnej granicy nozdrzy | ||
+ | promieniowa i barkowa podobnej długości | ||
+ | 8 kręgów krzyżowych | ||
+ | kulszowa kończy się wznosząca "stopa" | ||
+ | łonowa z któtkim wznoszącym się przednio ostrzem | ||
+ | biodrowa silnie łukowata, przedni wyrostek zakrzywiony w dół, cienki płat | ||
+ | czwarty krętarz k. udowej poniżej połowy trzony | ||
+ | palce II i IV krótie <ref name="Brown1912"></ref> | ||
+ | |||
+ | Pierścień sklerotyczny z holotypowej czaszki wykazuje, że oko było znacznie mniejsze niż oczodół. Ruszeel 1940a wykazal, że płyty pierścienia sklerotycznego nie są szeregowe w jednym kierunku, ale raczej mają jeden lub więcej segmentów w których płytki nachodzą na siebie w odwrotnym kierunu niż w innym segmencie/segmentach<ref name="Russell40">Russell, L.S., 1940. "The sclerotic ring in the Hadrosauridae". Royal Ontario Museum, Toronto, Canada. 11 pp.</ref>. | ||
+ | |||
+ | ===Rekonstrukcja zwierzęcia=== | ||
+ | |||
+ | Saurolophus to duzy hadrozaur = holotypowysz szkielet mierzył ok. 8,4 m; ponad 2 tony <ref name="Glut97"></ref> | ||
+ | |||
+ | Najbardziej wyróżniającą się cechą zaurolofa był kostny grzebień, który wznosi się ponad kąt czaszki niczym kolec. Brown 1912b,1913a porównywał grzebień do tego, ubecnego u kameleona, sugerując, że służył on do jako miejsce przyczepu silnych mięśni.<ref name="Brown1912"></ref><ref name="Brown1913">Brown, B. 1913. The skeleton of ''Saurolophus'', a crested duck-billed dinosaur from the Edmonton Cretaceous. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''32'''(19):387-393.</ref>. | ||
+ | |||
+ | Dodson 1975 - sugeruje, że grzebienie mogły mieć znaczenie w identyfikacji płciowej<ref name="Dodson75">Dodson, P., 1975. Taxonomic implications of relative frowth in lambeosaurine hadrosaurs. ''Systematic Zoology'' '''24''': 37-54.</ref>. | ||
+ | |||
+ | ===Pokrewieństwo=== | ||
+ | |||
+ | |||
+ | w 1914 roku Brown utworzył podrodzinę Saurolophinae, zawierającą hadrozaurydy noszące szczątkowy grzebień<ref name="Brown14">Brown, B. 1914. ''Corythosaurus casuarius'', a new crested dinosaur from the Belly River Cretaceous, with provisional classification of the family Trachodontidae. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''33'''(35):559-564</ref>. | ||
+ | |||
+ | Brett-Surman zauważył, że wszystkie hadrozaurydy mogą byc przyporządkowane do jednej z dwóch podrodzin - Hadrosaurinae lub Lambeosaurinae, gdzie Saurolophinae zawierajacym się w Hadrozaurynach<ref name="b-s79>Brett-Surman, M.K. 1979. Phylogeny and paleobiogeography of hadrosaurian dinosaurs. ''Nature'' '''277'''(5697): 560-562.</ref>. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ===Etymologia=== | ||
+ | |||
+ | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Saurolophus'' oznacza "grzebieniasty jaszczur" (z greckiego ''sauros'' - jaszczur i ''lophus'' - grzebień)<ref name="Brown1912">Brown, B. 1912. A crested dinosaur from the Edmonton Cretaceous. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''31''' (14): 131–136.</ref>. Epitet [[gatunek|gatunkowy]] - ''osborni'' - honoruje zasłużonego amerykańskiego paleontologa - [[Henry Fairfield Osborn|Henry'ego Fairfielda Osborna]]. | ||
+ | |||
+ | ==''S. angustirostris''== | ||
+ | |||
+ | ===Historia odkryć=== | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Duży okaz z Mongolii został wydobyty z formacji nemegt podczas Polsko-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych. Przez Ryszarda Gradińskiego, Józefa Kazmierczaka i Jerzego Lefelda. Mierzył 12 metrów długości. S. angus to najbardziej obfity azjatycki hadrozaur, znany zarówno z Ałtan Uła jak i Tsagan hushu, i wydaje się być dominującym roślinożercą w formacji Nemegt. (K-J, polowanie na dinozaury; rpzygody w skamienialym swiecie; PP). | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ===Materiał kopalny=== | ||
+ | Saurolophus angustirostris was named by Rozhdestvensky (1952). Its type specimen is PIN 551-8, a skeleton, and it is a 3D body fossil. Its type locality is Nemegtu Mountain (SMPE), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in the Nemegt Formation of Mongolia.<ref name="pdb_sa">The Paleobiology Database. ''Saurolophus angustirostris''. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=64295</ref> | ||
+ | |||
+ | ===Diagnoza=== | ||
+ | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
+ | |||
+ | -węzsza czaszka i dłuższy grzebień (Rozhdestevensky 1957) | ||
+ | Maryańska & Osmólska 1981a: | ||
+ | -krósze nozdrza | ||
+ | -krótsza i głębsza k. łzowa | ||
+ | -przednia część żuchwy wydłużona w długi wyrostek, wchodzący klinem między k. szczękową i łzową <ref name="Roz52"></ref> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Bazując na badaniach czaszi młodego osobnik s.angu m&o 1979 stwierdziły, że jak u innych ptasiomiednicsznych - dwie kości ponadoczodołwe są inkorporowane w górną granicę oczodołu czaszki. M&o 1979 zasugerowały rówmnjież, że utrata ponadoczodołowych jest obecna zarówno u prymitywncyh lambeozaurynow jak i hadrozaurynów, podczas gdy u bardziej zaawansowanych lambezoaurynów ponadoczodołwe mogły być początkowo częścią obręczy oczodołowej, ulegając fuzji z przedczołową i zaoczodołową w czasie ontogenezy. | ||
+ | Wykazały również 1981, że wysotek k. nosowej jest prawdopodobnie wydrążony, a lity jedynie w szczytowym końcu. Zasugerowały, że grzebien służył do zwiększenia powierzchni oddechowej otworu nosowego, mając tym samym funkcję regulacji termicznej. Również do pewnego stopnia utrata u hadrozaurynów stawów pomiędzy częściami czaszki, zwłaszcza pomiędzy dolną gałęzią . przedszczękwoej i szczekową, służyła jako coś w rodzaju amortyzator wstrząsów, chroniacy delikatną struktruę nozdrzy przed uszkodzeniem w trakcie żucia.(Maryanska, Osmolska, 79, 81) | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ===Porównanie z ''S. osborni''=== | ||
+ | |||
+ | ===Tropy=== | ||
+ | |||
+ | w 1999 Ishigaki doniósł o odryciu ponad 600 dużych (25-155 cm długości), trójpalczastych tropów z późnej kredy w Bugeen Tsav i Gurilin Tsav w zachodniej części postyni Gobi. | ||
+ | Zostały odryte w latach 1995-1998 przez Hayshsibara Museum of Natural Science-Mongolian Paleontological Center Joint Paleoncological Expedicion Team, zostały przypisane do zaurolofa, bazując na obfitości kościu należących do tego rodzaju na tym samym terenie w tym samym czasie. | ||
+ | Jak twierdzi Ishigakio, ponad 15 000 tropów dinozaurów z 11 różnych lokacji na Gobi zopstały znalezionych podczas tej ekspedycji - również ankylozaurydów i teropodów. <ref name>Ishigaki,S., 1999. Abundant Dinosaur Footprints from Upper Cretaceous of Gobi Desert, Mongolia. ''Journal of Vertebrate Paleontology'' '''19''', Supplement to Number 3, 54A.</ref> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ===Etymologia=== | ||
+ | |||
+ | Jak podaje [[Anatoly Konstantinovich Rozhdestvensky]] w oryginalnej, rosyjskiej publikacji z 1952 roku, ''S. angustirostris'' oznacza "зауролоф узкомордый", czyli "zaurolof o wąskim pysku"<ref name="Roz52">Рождественский, A.K. 1952. Новый представитель утконосых динозавров из Верхнемеловых отложений монголии. ''Доклады Академии Наук СССР'' '''86''': 405-408. <br>[Rozhdestvensky, A.K. 1952. A new representative of the duck-billed dinosaurs from the Upper Cretaceous deposits of Mongolia. ''Doklady Akademii Nauk S.S.S.R.'' '''86''': 405–408.]</ref>. | ||
+ | |||
+ | ==''S. morrisi''== | ||
+ | |||
+ | ===Historia odkrycia=== | ||
+ | |||
+ | ===Materiał kopalny=== | ||
+ | |||
+ | ===Diagnoza=== | ||
+ | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
+ | |||
+ | ===Etymologia=== | ||
+ | ''S. morrisi'' honoruje paleontologa [[William J. Morris|Williama J. Morrisa]], który wsławił się badaniami nad morfologią funkcjonalną i historią ewolucyjną hadrozaurydów z wybrzeża Pacyfiku i Środkowego Zachodu Ameryki Północnej<ref name="PM12">Prieto-Márquez, A., Wagner, J.R. 2012. ''Saurolophus morrisi'', a new species of hadrosaurid dinosaur from the Late Cretaceous of the Pacific coast of North America. ''[[Acta Palaeontologica Polonica]] (w druku)''</ref>. | ||
+ | |||
+ | [[Plik:Saurolophus kryschtofovici.jpg|150px|thumb|right| Ryc. XX. Okaz holotypowy ''S. kryschtofovici'' {{Kpt|Riabinin, 1930}} - fragment kości kulszowej. | ||
+ | <br><br> | ||
+ | © Riabinin, 1930]] | ||
+ | ==''S. kryschtofovici''== | ||
+ | |||
+ | |||
+ | W 1930 roku rosyjski paleontolog, [[Anatoly Nikolaevich Riabinin]] opisał fragment lewej kości kulszowej (dokładnie jej bliższy koniec; ryc. XX) jako nowy gatunek zaurolofa - ''S. kryschtofovici'' (najprawdopodobniej na cześć kogoś o nazwisku Kryschtofovic). Skamieniałość została znaleziona w Beilyie Kruchi, na północy Heilungchiang w [[Chiny|Chinach]]<ref name="Ria30">Riabinin, A.N. 1930. On the age and fauna of the dinosaur beds on the Amur River. ''Mémoir, Société Mineral Russia'' '''59''': 41–51.</ref>. Obecnie gatunek ten jest uznawany za ''[[nomen dubium]]'' i zazwyczaj jest łączony z ''S. angustitornis'', m.in. ze względu na bliskość ich występowania (patrz: Mapa 2)<ref name="Glut97">Glut, D.F. 1997. ''Saurolophus''. (w:) "Dinosaurs: The Encyclopedia". McFarland & Co. pp. 788–789.</ref>. | ||
+ | |||
+ | ==Spis gatunków== | ||
+ | {| class="wikitable" | ||
+ | ! ''Saurolophus'' | ||
+ | | {{Kpt|[[Brown]]}}, [[1912]] | ||
+ | |- | ||
+ | ! ''S. osborni'' | ||
+ | | {{Kpt|[[Brown]]}}, [[1912]] | ||
+ | |- | ||
+ | ! ''S. angustirostris'' | ||
+ | | {{Kpt|[[Rozhdestvensky]]}}, [[1952]] | ||
+ | |- | ||
+ | ! ''S. morrisi'' | ||
+ | | {{Kpt|[[Prieto-Márquez]]}} i {{Kpt|[[Wagner]]}}, [[2012]] | ||
+ | |- | ||
+ | | ''S. kryschtofovici'' | ||
+ | | {{Kpt|[[Riabinin]]}}, [[1930]] | ||
+ | | ''[[nomen dubium]]'' | ||
+ | | ?= ''S. angustirostris'' | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | ==Bibliografia== | ||
+ | <small><references/></small> | ||
+ | |||
+ | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
+ | [[Kategoria:Ornithischia]] | ||
+ | [[Kategoria:Ornithopoda]] | ||
+ | [[Kategoria:Iguanodontia]] | ||
+ | [[Kategoria:Hadrosauridae]] | ||
+ | [[Kategoria:Azja]] | ||
+ | [[Kategoria:Mongolia]] | ||
+ | [[Kategoria:Chiny]] | ||
+ | [[Kategoria:Ameryka Północna]] | ||
+ | [[Kategoria:USA]] | ||
+ | [[Kategoria:Kanada]] | ||
+ | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
+ | [[Kategoria:Kreda]] | ||
+ | [[Kategoria:Kampan]] | ||
+ | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
+ | <includeonly> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | </includeonly> |
Wersja z 21:21, 29 kwi 2012
BRUDNOPIS
Lista ootaksonów dinozaurów
- Ageroolithus
- Apheloolithus
- Boletuoolithus
- Cairanoolithus
- Continuoolithus
- Dendroolithus
- Dictyoolithus
- Dispersituberoolithus
- Dughioolithus
- Ellipsoolithus
- Elongatoolithus
- Faveoolithus
- Heishanoolithus
- Laevisoolithus
- Macroolithus
- Macroelongatoolithus
- Megaloolithus
- Nanshiungoolithus
- Oblongoolithus
- Ovaloolithus
- Paraspheroolithus
- Phaceloolithus
- Placoolithus
- Porituberoolithus
- Preprismatoolithus
- Prismatoolithus
- Protoceratopsidovum
- Pseudogeckoolithus
- Shixingoolithus
- Sphaerovum
- Spheroolithus
- Spheruprismatoolithus
- Spongioolithus
- Stromatoolithus
- Subtiliolithus
- Tacumarembovum
- Trachoolithus
- Tristraguloolithus
- Youngoolithus
Lista ichnotaksonów dinozaurów
- Aethyopus = Sauropus
- Aetonychopus'''
- Agialopus=? Grallator
- Agrestipus'''
- Amblonyx = Sauropus
- Amblydactylus'''
- Anatopus'''
- Anatrisauropus'''
- Anchisauripus=? Grallator
- Anomoepus'''
- Anticheiropus'''
- Apatichnus = Anomoepus
- Argoides'''
- Argozoum = Argoides
- Artiodactylus'''
- Atreipus = Grallator
- Banisterobates
- Bellona = Grallator
- Berninasauropus
- Bosiutrisauropus
- Breviparopus
- Brontopodus
- Brontozoum
- Bückeburgichnus
- Calopus = Platypterna
- Camptosaurichnus
- Caririchnium
- Carmelopodus
- Ceratopsipes
- Changpeipus
- Chimaera = Sauropus
- Chimaerichnus = Sauropus
- Chonglongpus
- Chongqingpus = Grallator
- Chuannchengpus = Grallator
- Chuxiongpus = Brontopus
- Coelurosaurichnus
- Columbosauripus
- Corvipes
- Dakotasaurus
- Deana = Anomoepus
- Delatorrhinchus
- Deltapodus
- Deuterotrisauropus = Grallator
- Dilophosauripus =? Grallator
- Dinehichnus
- Dinosaurichnium = Parachirotherium
- "Dinosauropodes" (nomen nudum)
- Elephantopoides
- Eubrontes
- Eutynichnium
- Exallopus = Saurexallopus
- Fulicopus = Sauropus
- Gigandipus
- Gigantosauropus
- Gigantotherium = Gigandipus
- Goseongosauripus
- Grallator
- Gregaripus
- Gypsichnites
- Gyrotrisauropus
- Hadrosaurichnus
- Hamanosauripus
- Hispanosauropus
- Hitchcockia = Anomoepus
- Hopiichnus
- Huanglongpus
- Hunanpus
- Hyphepus = Grallator
- Ichnites
- Iguanodon
- Iguanodonichnus
- Iguanodontipus
- Iranosauripus
- Irenesauripus
- Irenichnites
- Jeholosauripus
- Jialingpus
- Jinlijingpus = Eubrontes
- Kainomoyensisauropus = Anomoepus
- Kainotrisauropus = Grallator
- Kalasauropus = Otozoum
- Kayentapus
- Kleitotrisauropus
- Komlosaurus
- Koreanosauropus
- Koseongosauripus
- Kuwajimasauropus = Hadrosaurichnus
- Lapparentichnus
- Leptonyx = Stenonyx
- Ligabueichnium
- Macropodosaurus
- Mafatrisauropus
- Magnoavipes
- Malutitrisauropus
- Masitisauropezus = Anomoepus
- Masitisauropodiscus
- Masitisisauropodiscus
- Masitisauropus
- Megaichnites = Kayentapus
- Megalosauripus
- Megalosauropus
- Mehliella
- Metatetrapous
- Micrichnus
- Minisauripus
- Moraesichnium
- Moyenisauropezus
- Moyenisauropodiscus
- Moyenisauropus = Anomoepus
- Navahopus
- Neosauropus
- Neotripodiscus
- Neotrisauropus
- Orcauichnites
- Ornithichnites
- Ornithoidichnites = Sauropus
- Ornithomimipus
- Ornithopodichnites
- Ornithopus = Sauropus
- Otozoum
- Parabrontopodus
- Parachirotherium
- Paracoelurosaurichnus
- Paragrallator
- Parasauropodopus
- Paratetrasauropus
- Paratrisauropus
- Pelarganax = Sillimanius
- Pelargides = Steropoides
- Pengxianpus
- Plastisauropus
- Platypterna
- Platysauropus
- Platytrisauropus
- Plesiornis
- Plesiothornipos
- Prototrisauropodiscus
- Prototrisauropus = Grallator
- Pseudotetrasauropus
- Pseudotrisauropus
- Psilotrisauropus
- Qemetrisauropus = Grallator
- Qomoqomosauropus
- "Ralikhompus" (nomen nudum)
- Rotundichnus
- Saltopoides
- Sarmientichnus
- Satapliasaurus
- Saurexallopus
- Saurichnium
- Sauroidichnites
- Sauropodichnus
- Sauropus
- Schizograllator
- Seakatrisauropus
- Selenichnus
- Senquitrisauropus
- Shensipus
- Shiraminesauropus
- Sillimanius
- Sinoichnites
- Skartopus
- Sousaichnium
- Staurichnium
- Stenonyx
- Steropezoum = Steropoides
- Steropoides
- Struthopus
- Swinnertonichnus
- Talmontopus
- Taupezia
- Tetrapodium
- Tetrapodosaurus
- Tetrasauropus
- Thecodontichnus
- Therangospodus
- Tridentipes = Steropoides
- Trihamus
- Trisauropodiscus
- Tritotrisauropus
- Tuojiangpus = Eubrontes
- Tyrannosauripus
- Tyrannosauropus
- Ultrasauripus
- Velociraptorichnus
- Waltheria = Mehliella
- Wealdenichnites
- Weiaunpus = Eubrontes
- Wildeichnus
- Wintonopus
- Xiangxipus
- Yangtzepus
- Youngichnus
- Yunnanpus
- Zhengichnus
- Zizhongpus = Kayentapus
Saurolophus beta
To jest wstępna wersja artykułu.
Autor: |
Łukasz Czepiński |
Saurolophus (zaurolof) | |
---|---|
Długość: | do 12 m |
Masa: | 3 t |
Miejsce występowania: | Kanada
(formacja Horseshoe Canyon; Alberta) |
Czas występowania | 83,5-65,5 Ma |
Systematyka | Dinosauria |
Ryc. 1. Rekonstrukcje przyżyciowe S. osborni (A) i S. angustirostris (B), | |
Mapa znalezisk: | |
Wczytywanie mapy…
Mapa 1. Występowanie Saurolophus osborni.Wczytywanie mapy…
Mapa 2. Występowanie Saurolophus angustirostris i S. kryschtofovici.Wczytywanie mapy… Mapa 3. Występowanie Saurolophus sp.
|
Wstęp
Saurolophus osborni
Historia odkrycia
1911 - Amerykańskie Muzeum historii naturalnej z Horseshoe Canyon Formation, wówczas znane jako formacja Edmonton. 1912 - Barnum Brown opisuje holotyp i czasszkę; szkielet zostaje wypreparowany i wystawiony w amerykańskim muzeum historii naturalnej 1913 - Barnum Brown opisuje Saurolophus osborni. [1]
Materiał kopalny
Saurolophus osborni was named by Brown (1912). Its type specimen is AMNH 5220, a skeleton, and it is a 3D fossil preserving soft parts. Its type locality is Tolman Ferry, Red Deer River (AMNH), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in Canada.[2]
Holotyp: AMNH 5220, niemal kompletny szkielet z odcisiem skóry.
Paratyp: AMNH 5221 - nieartykułowana czaszka.
Plezjotyp: AMNH 5225 - kompletna k. kulszowa.
Diagnoza
Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
S. osborni (Brown 1912b) czaszka z długim, tylnim kostnym grzebieniem tworzonym przez wydlużenie kosci czołowej i nosowej; k. lzowa bardzo długa, wyższy wyroste k. przedszczękowej wznosi się do tylnej granicy nozdrzy promieniowa i barkowa podobnej długości 8 kręgów krzyżowych kulszowa kończy się wznosząca "stopa" łonowa z któtkim wznoszącym się przednio ostrzem biodrowa silnie łukowata, przedni wyrostek zakrzywiony w dół, cienki płat czwarty krętarz k. udowej poniżej połowy trzony palce II i IV krótie [3]
Pierścień sklerotyczny z holotypowej czaszki wykazuje, że oko było znacznie mniejsze niż oczodół. Ruszeel 1940a wykazal, że płyty pierścienia sklerotycznego nie są szeregowe w jednym kierunku, ale raczej mają jeden lub więcej segmentów w których płytki nachodzą na siebie w odwrotnym kierunu niż w innym segmencie/segmentach[4].
Rekonstrukcja zwierzęcia
Saurolophus to duzy hadrozaur = holotypowysz szkielet mierzył ok. 8,4 m; ponad 2 tony [1]
Najbardziej wyróżniającą się cechą zaurolofa był kostny grzebień, który wznosi się ponad kąt czaszki niczym kolec. Brown 1912b,1913a porównywał grzebień do tego, ubecnego u kameleona, sugerując, że służył on do jako miejsce przyczepu silnych mięśni.[3][5].
Dodson 1975 - sugeruje, że grzebienie mogły mieć znaczenie w identyfikacji płciowej[6].
Pokrewieństwo
w 1914 roku Brown utworzył podrodzinę Saurolophinae, zawierającą hadrozaurydy noszące szczątkowy grzebień[7].
Brett-Surman zauważył, że wszystkie hadrozaurydy mogą byc przyporządkowane do jednej z dwóch podrodzin - Hadrosaurinae lub Lambeosaurinae, gdzie Saurolophinae zawierajacym się w Hadrozaurynach[8].
Etymologia
Nazwa rodzajowa Saurolophus oznacza "grzebieniasty jaszczur" (z greckiego sauros - jaszczur i lophus - grzebień)[3]. Epitet gatunkowy - osborni - honoruje zasłużonego amerykańskiego paleontologa - Henry'ego Fairfielda Osborna.
S. angustirostris
Historia odkryć
Duży okaz z Mongolii został wydobyty z formacji nemegt podczas Polsko-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych. Przez Ryszarda Gradińskiego, Józefa Kazmierczaka i Jerzego Lefelda. Mierzył 12 metrów długości. S. angus to najbardziej obfity azjatycki hadrozaur, znany zarówno z Ałtan Uła jak i Tsagan hushu, i wydaje się być dominującym roślinożercą w formacji Nemegt. (K-J, polowanie na dinozaury; rpzygody w skamienialym swiecie; PP).
Materiał kopalny
Saurolophus angustirostris was named by Rozhdestvensky (1952). Its type specimen is PIN 551-8, a skeleton, and it is a 3D body fossil. Its type locality is Nemegtu Mountain (SMPE), which is in a Campanian/Maastrichtian terrestrial horizon in the Nemegt Formation of Mongolia.[9]
Diagnoza
Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
-węzsza czaszka i dłuższy grzebień (Rozhdestevensky 1957) Maryańska & Osmólska 1981a: -krósze nozdrza -krótsza i głębsza k. łzowa -przednia część żuchwy wydłużona w długi wyrostek, wchodzący klinem między k. szczękową i łzową [10]
Bazując na badaniach czaszi młodego osobnik s.angu m&o 1979 stwierdziły, że jak u innych ptasiomiednicsznych - dwie kości ponadoczodołwe są inkorporowane w górną granicę oczodołu czaszki. M&o 1979 zasugerowały rówmnjież, że utrata ponadoczodołowych jest obecna zarówno u prymitywncyh lambeozaurynow jak i hadrozaurynów, podczas gdy u bardziej zaawansowanych lambezoaurynów ponadoczodołwe mogły być początkowo częścią obręczy oczodołowej, ulegając fuzji z przedczołową i zaoczodołową w czasie ontogenezy.
Wykazały również 1981, że wysotek k. nosowej jest prawdopodobnie wydrążony, a lity jedynie w szczytowym końcu. Zasugerowały, że grzebien służył do zwiększenia powierzchni oddechowej otworu nosowego, mając tym samym funkcję regulacji termicznej. Również do pewnego stopnia utrata u hadrozaurynów stawów pomiędzy częściami czaszki, zwłaszcza pomiędzy dolną gałęzią . przedszczękwoej i szczekową, służyła jako coś w rodzaju amortyzator wstrząsów, chroniacy delikatną struktruę nozdrzy przed uszkodzeniem w trakcie żucia.(Maryanska, Osmolska, 79, 81)
Porównanie z S. osborni
Tropy
w 1999 Ishigaki doniósł o odryciu ponad 600 dużych (25-155 cm długości), trójpalczastych tropów z późnej kredy w Bugeen Tsav i Gurilin Tsav w zachodniej części postyni Gobi. Zostały odryte w latach 1995-1998 przez Hayshsibara Museum of Natural Science-Mongolian Paleontological Center Joint Paleoncological Expedicion Team, zostały przypisane do zaurolofa, bazując na obfitości kościu należących do tego rodzaju na tym samym terenie w tym samym czasie. Jak twierdzi Ishigakio, ponad 15 000 tropów dinozaurów z 11 różnych lokacji na Gobi zopstały znalezionych podczas tej ekspedycji - również ankylozaurydów i teropodów. [11]
Etymologia
Jak podaje Anatoly Konstantinovich Rozhdestvensky w oryginalnej, rosyjskiej publikacji z 1952 roku, S. angustirostris oznacza "зауролоф узкомордый", czyli "zaurolof o wąskim pysku"[10].
S. morrisi
Historia odkrycia
Materiał kopalny
Diagnoza
Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Etymologia
S. morrisi honoruje paleontologa Williama J. Morrisa, który wsławił się badaniami nad morfologią funkcjonalną i historią ewolucyjną hadrozaurydów z wybrzeża Pacyfiku i Środkowego Zachodu Ameryki Północnej[12].
S. kryschtofovici
W 1930 roku rosyjski paleontolog, Anatoly Nikolaevich Riabinin opisał fragment lewej kości kulszowej (dokładnie jej bliższy koniec; ryc. XX) jako nowy gatunek zaurolofa - S. kryschtofovici (najprawdopodobniej na cześć kogoś o nazwisku Kryschtofovic). Skamieniałość została znaleziona w Beilyie Kruchi, na północy Heilungchiang w Chinach[13]. Obecnie gatunek ten jest uznawany za nomen dubium i zazwyczaj jest łączony z S. angustitornis, m.in. ze względu na bliskość ich występowania (patrz: Mapa 2)[1].
Spis gatunków
Saurolophus | Brown, 1912 | ||
---|---|---|---|
S. osborni | Brown, 1912 | ||
S. angustirostris | Rozhdestvensky, 1952 | ||
S. morrisi | Prieto-Márquez i Wagner, 2012 | ||
S. kryschtofovici | Riabinin, 1930 | nomen dubium | ?= S. angustirostris |
Bibliografia
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Glut, D.F. 1997. Saurolophus. (w:) "Dinosaurs: The Encyclopedia". McFarland & Co. pp. 788–789.
- ↑ The Paleobiology Database. Saurolophus osborni. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=53386
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Brown, B. 1912. A crested dinosaur from the Edmonton Cretaceous. Bulletin of the American Museum of Natural History 31 (14): 131–136.
- ↑ Russell, L.S., 1940. "The sclerotic ring in the Hadrosauridae". Royal Ontario Museum, Toronto, Canada. 11 pp.
- ↑ Brown, B. 1913. The skeleton of Saurolophus, a crested duck-billed dinosaur from the Edmonton Cretaceous. Bulletin of the American Museum of Natural History 32(19):387-393.
- ↑ Dodson, P., 1975. Taxonomic implications of relative frowth in lambeosaurine hadrosaurs. Systematic Zoology 24: 37-54.
- ↑ Brown, B. 1914. Corythosaurus casuarius, a new crested dinosaur from the Belly River Cretaceous, with provisional classification of the family Trachodontidae. Bulletin of the American Museum of Natural History 33(35):559-564
- ↑ Brett-Surman, M.K. 1979. Phylogeny and paleobiogeography of hadrosaurian dinosaurs. Nature 277(5697): 560-562.
- ↑ The Paleobiology Database. Saurolophus angustirostris. http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=checkTaxonInfo&taxon_no=64295
- ↑ 10,0 10,1 Рождественский, A.K. 1952. Новый представитель утконосых динозавров из Верхнемеловых отложений монголии. Доклады Академии Наук СССР 86: 405-408.
[Rozhdestvensky, A.K. 1952. A new representative of the duck-billed dinosaurs from the Upper Cretaceous deposits of Mongolia. Doklady Akademii Nauk S.S.S.R. 86: 405–408.] - ↑ Ishigaki,S., 1999. Abundant Dinosaur Footprints from Upper Cretaceous of Gobi Desert, Mongolia. Journal of Vertebrate Paleontology 19, Supplement to Number 3, 54A.
- ↑ Prieto-Márquez, A., Wagner, J.R. 2012. Saurolophus morrisi, a new species of hadrosaurid dinosaur from the Late Cretaceous of the Pacific coast of North America. Acta Palaeontologica Polonica (w druku)
- ↑ Riabinin, A.N. 1930. On the age and fauna of the dinosaur beds on the Amur River. Mémoir, Société Mineral Russia 59: 41–51.