Jainosaurus
| Autorzy: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Jainosaurus (dżajnozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 18-21,5 m |
| Masa: | 15-18 t |
| Miejsce występowania: | Indie - stany Madhya Pradesh
i Himachal Pradesh (formacja Lameta) Pakistan, Beludżystan |
| Czas występowania | 71-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja szkieletu rapetozaura. Dżajnozaur mógł wyglądać podobnie. | |
| Mapa znalezisk | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Dżajnozaur był dość dużym zauropodem, żyjącym na terenie obecnych Indii i Pakistanu pod koniec kredy. Szacuje się, że dinozaur ten osiągał około 20 metrów długości oraz 6 wysokości, choć dane te nie są pewne z powodu fragmentarycznego szkieletu. Został pierwotnie opisany jako Antarctosaurus septentrionalis w 1933 roku. Należał do zaawansowanych tytanozaurów - grupy ostatnich zauropodów. Jainosaurus współwystępował z innym tytanozaurem, dziwacznym Isisaurus.
Lokalizacja odkryć
Pierwsze szczątki zostały odnalezione w "złożu zauropodów" mieszczącego się w niższej części "Mottled Nodular Limestone" (cętkowany wapień gruzłowy) formacji Lameta w Bara Simla, stan Madhya Pradesh (Indie). Formacja Lameta jest pokryta warstwą bazaltu pochodzącą z trapu dekańskiego. Jest datowana na mastrycht bazując na obecności takich skamieniałości przewodnich, jak kokolity (Salis i Sexena, 1998), magnetostratygrafii (Hansen i in., 2005) i na radiometrycznym datowaniu trapu dekańskiego (Courtillot i in., 1996; Allegre i in., 1999).
Wilson i in. (2011) donoszą też o szkielecie z Chhota Simla (stan Himachal Pradesh), wcześniej znany pod roboczą nazwą "Titanosaurus" sp.
W 2004 roku pojawiło się doniesienie o nowych zauropodach z Pakistanu (Beludżystan, formacja Pab), które zostały formalnie opisane dwa lata później. Część tamtych kości została opisana pod nazwami Khetranisaurus, Sulaimanisaurus i Pakisaurus w nowej rodzinie Pakisauridae. Zespół pod kierunkiem Wilsona podejrzewa, że to też są kości Jainosaurus. W tym czasie Indie i Pakistan tworzyły jeden ląd (Dekan) i Jainosaurus prawdopodobnie występował na całym tym obszarze.
Materiał kopalny
Tak samo jak jego oryginalnie wyglądający kuzyn, Isisaurus, dżajnozaur znany jest zarówno z materiałów czaszkowych, jak i pozaczaszkowych. Są to:
Lektotyp (GSI K27/497): częściowa mózgoczaszka, sklepienie czaszki i kość gnykowa (zaginiona).
Materiał przypisany: kręg szyjny (K20/317), 2 szewrony (GSI K24/494 i GSI K27/492), kość łuskowa, częściowa mózgoczaszka (ISI R162), fragmenty (28) trzonu żebra (GSI K20/326 i K27/425; obecnie zaginione), "płytka mostkowa" (GSI K20/647), obie łopatki (bez numeru katalogowego), prawa kość ramienna (bez numeru), kość promieniowa (GSI K27/490; obecnie zaginiona) i kość łokciowa (GSI K27/491; obecnie zaginiona) oraz osobnik z Chhota Simla.
Przypisana fragmentaryczna kość udowa (GSI K22/754) i druga kość ramienna (GSI bez numeru) zostały wyłączone z Jainosaurus, gdyż nie wykazywały jego cech (Wilson, 2009).
Pod nazwą Sulaimanisaurus gingerichi opisano kości ze stanowiska Kinwa Kali Kakor (Pakistan) i składające się na siedem fragmentarycznych kręgów ogonowych. Całość tworzyła jedno nagromadzenie i mogła pochodzić od jednego osobnika. Oprócz nich, sulaimanizaurowi przypisywano kości ze stanowisk Shalghara Kali Kakor i Mari Bohri. Malkani zidentyfikował te kości jako częściowo zachowane kręgi ogonowe, w tym trzy znalezione razem. Malkani nie wykluczał, że znalezione w tym regionie osteodermy również mogły do niego należeć.
Etymologia
Nazwa rodzajowa oznacza "jaszczur Jaina". Honoruje tym samym hinduskiego paleontologa Sohana Lal Jaina.
Spis gatunków
| Jainosaurus | Hunt, Lockley, Lucas i Meyer, 1995 |
| = "Sulaimanisaurus" | Malkani, 2004 |
| = Sulaimanisaurus | Malkani, 2006 |
| J. septentrionalis | (von Huene i Matley, 1933) Hunt, Lockley, Lucas i Meyer, 1995 |
| = "Antarctosaurus" septentrionalis | von Huene i Matley, 1933 |
| = "Sulaimanisaurus gingerichi" | Malkani, 2004 |
| = Sulaimanisaurus gingerichi | Malkani, 2006 |
Bibliografia
Holtz, T.R. Jr. 2012. Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages. [2]
Malkani, M.S. 2006. Biodiversity of saurischian dinosaurs from the latest Cretaceous Park of Pakistan. Journal of Applied and Emerging Sciences, t. 1, nr 3, str. 108-140.
Malkani, M.S. 2010. Osteoderms of Pakisauridae and Balochisauridae (Titanosauria, Sauropoda, Dinosauria) in Pakistan. Journal of Earth Science, t. 21, nr 1, str. 198-203.
Paul, G.S. 2010. The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
Upchurch, P., Barrett, P.M., Dodson, P. 2004. Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
Wilson, J.A. 2002. Sauropod dinosaur phylogeny: critique and cladistic analysis. Zoological Journal of the Linnean Society, t. 136, str. 217–276.
Wilson, J.A., Upchurch, P. 2003. A revision of Titanosaurus (Dinosauria – Sauropoda), the first ‘Gondwanan’ dinosaur genus. Journal of Systematic Palaeontology, t. 1, str. 125–160.
Wilson, J.A. 2005. Redescription of the Mongolia Sauropod Nemegtosaurus mongoliensis, Nowinski (Dinosauria: Saurischia) and comments on Late Cretaceous Sauropod diversity. Journal of Systematic Palaeontology, t. 3, nr 3, str. 283–318. doi:10.1017/S1477201905001628
Wilson, J.A., D'Emic, M.D., Curry Rogers, K.A., Mohabey, D.M., Sen, S. 2009. Reassessment of Sauropod Dinosaur Jainosaurus (="Antarctosaurus") septentrionalis from the Upper Cretaceous of India. Contributions from the Museum of Paleontology, University of Michigan, t. 32, nr 2, str. 17-40. [3]
Wilson, J.A., Barrett, P.M., Carrano, M.T. 2011. An associated partial skeleton of Jainosaurus cf. septentrionalis (Dinosauria: Sauropoda) from the Late Cretaceous of Chhota Simla, central India. Palaeontology, t. 54, nr 5, str. 981-998.
