Shaochilong

Autor:	Korekta:
Kamil Kamiński

---

Shaochilong (szaoczilong)
Długość:	5-6 m
Masa:	ok. 500 kg
Miejsce występowania:	Chiny - Mongolia Wewnętrzna (formacja Ulansuhai)
Czas występowania	ok. 92 Ma późna kreda (turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Carnosauria Carcharodontosauridae
Rekonstrukcja głowy Shaochilong. Autorka: Edyta Felcyn.

Wstęp

Shaochilong to rodzaj stosunkowo niedużego karcharodontozauryda z początku późnej kredy Azji. Znany jest z bardzo nielicznych i niekompletnych szczątków. Początkowo opisano go jako kolejny gatunek innego rodzaju teropoda - Chilantaisaurus. Dopiero w 2009 r. został przeniesiony do osobnego rodzaju. Jest on pierwszym znanym karcharodontozaurydem z terenów obecnej Azji, a jednocześnie najpóźniejszym i jednym z najmniejszych przedstawicieli tej rodziny teropodów.

Etymologia

Nazwa Shaochilong pochodzi od chińskich słów shaochi („ząb rekina”) oraz long, czyli „smok” (Brusatte i in., 2009). Pierwszy człon nawiązuje do Carcharodontosaurus, od którego pochodzi nazwa całej rodziny Carcharodontosauridae, tłumaczonej jako „rekinozębne jaszczury”. Z kolei słowo long wyjątkowo często występuje w nazwach dinozaurów znalezionych na terenie Chin.

Materiał kopalny

Lektotypy (IVPP V2885.1) to niekompletna, ale bardzo dobrze zachowana puszka mózgowa. Drugi okaz (IVPP V2885.2) obejmuje kości czołowe, ciemieniowe oraz niekompletne k. nosowe. Prawdopodobnie wszystkie te szczątki te należą do jednego osobnika, który w momencie śmierci był dorosły lub bliski osiągnięcia dorosłości (Brusatte i in., 2010).

Paralektotypy zawierają kości kwadratowe, szczękowe (jedną kompletną a drugą fragmentaryczną, oraz niekompletny kręg obrotowy – axis. Do Shaochilong może też należeć kilka kręgów ogonowych (Mortimer, 2016 online).

Odkrycie i opis

Szczątki Shaochilong zostały po raz pierwszy opisane w 1964 r. przez chińskiego paleontologa Hu Show-Yung. Zaklasyfikował je on jako nowy gatunek z rodzaju Chilantaisaurus – C. maortuensis, opierając się na podobieństwie w budowie zębów i kręgów ogonowych. Później jednak podważano taką interpretację, głównie z powodu braku pokrywających się elementów między C. maortuensis a gatunkiem typowym rodzaju Chilantaisaurus – C. tashuikouensis. W przypadku tego pierwszego znane były dalsze kręgi ogonowe, w dodatku o niepewnej identyfikacji, a w przypadku drugiego – jedynie bliższe. Również identyfikacja zębów czilantajzaura budzi wątpliwości, a co za tym idzie, porównanie uzębienia obu gatunków jest mało przydatne dla ustalenia ich pokrewieństwa (Rauhut, 2003). Ponadto między tymi gatunkami istniała bardzo duża różnica wielkości [masa C. tashuikouensis mogła być nawet 10 razy większa (Brusatte i in., 2010)]. W 1998 r. Chure rozdzielił obydwa taksony, a później utworzył dla C. maortuensis osobny rodzaj - "Alshansaurus". Zrobił to jednak w niepublikowanej pracy, stąd nazwa ta nie mogła stać się nazwą oficjalną. W 2009 r. Stephen Brusatte i współpracownicy ostatecznie utworzyli dla tego teropoda nowy rodzaj - Shaochilong. Rok później ukazał się wyczerpujący opis odnalezionych szczątków.

Filogeneza

Początkowo Shaochilong umieszczany był w rodzinie Megalosauridae. Później klasyfikowano go w różnych grupach teropodów, m.in. jako allozauryda, tyranozauroida lub maniraptora. W 2009 r. Stephen Brusatte i współpracownicy umieścili go w rodzinie Carcharodontosauridae. Wykonali oni dwie analizy filogenetyczne, wskazujące na takie przyporządkowanie omawianego teropoda. Pierwsza z nich bazowała na danych pochodzących z pracy Smitha i in. (2007), i zawierała reprezentantów wszystkich grup teropodów, w których wcześniej umieszczano Shaochilong. Druga skupiała się na allozauroidach i wykorzystywała dane z pracy Brusatte i Sereno (2007). Uzyskane wyniki wskazywały, że Shaochilong był bardziej zaawansowany niż Eocarcharia i Acrocanthosaurus, i stanowił on takson siostrzany dla Tyrannotitan oraz kladu obejmującego Carcharodontosaurus, Giganotosaurus i Mapusaurus.

Rodzina Carcharodontosauridae obejmowała przeważnie ogromne teropody z wczesnej i początku późnej kredy Afryki i Ameryki Południowej. Umieszczenie w niej Shaochilong wskazuje, że miała ona znacznie szerszy zasięg występowania niż wcześniej sądzono, a allozauroidy przetrwały dłużej jako wielkie drapieżniki (Brusatte i in., 2009)

Rekonstrukcja Shaochilong pożywiającego się niewielką zdobyczą. Autor: FunkMonk (Michael B. H.) [1].

Budowa

Podobnie jak inne karcharodontozaurydy, Shaochilong był zapewne dwunożnym drapieżnikiem z ostrymi zębami i pazurami. Ustępował większości swoich krewniaków rozmiarami, mierząc 5-6 m długości i ważąc prawdopodobnie ok. 500 kg [dokładne oszacowanie jest mocno utrudnione przez ubogość szczątków, zwłaszcza brak kości długich, takich jak kość udowa (Brusatte i in., 2010)].

Kość szczękowa zawierała dwanaście zębów, wyjątkowo mało jak na bazalnego tetanura. Jej boczna powierzchnia była stosunkowo gładka, w przeciwieństwie do chropowatej i pomarszczonej, spotykanej u zaawansowanych karcharodontozaurydów. Jedyny zachowany ząb przypomina uzębienie eokarcharii, jest stosunkowo gruby i różni się od sztyletowatych, wąskich zębów karcharodontozaura czy giganotozaura. Wyjątkową cechą Shaochilong jest obecność grzebienia strzałkowego na kości czołowej, znanego jedynie u niektórych celurozaurów, natomiast niewystępującego u niecelurozaurowych tetanurów. W odróżnieniu od innych przedstawicieli Carcharodontosauridae kość kwadratowa jest apneumatyczna (nie zawiera jam powietrznych) (Brusatte i in., 2009).

Inne cechy zbliżają jednak omawianego teropoda do reszty karcharodontozaurydów. Jedną z nich jest zrośnięcie kości czołowych ze sobą oraz kośćmi ciemieniowymi. Bardzo dobrze zachowana puszka mózgowa jest krótka, głęboka i silnie spneumatyzowana, tak jak u jego krewniaków. Przypomina ona puszki mózgowe Carcharodontosaurus, Giganotosaurus i Acrocanthosaurus.

Kręg obrotowy (axis) jest skrócony, a jego trzon ma taką samą długość co wysokość, podobnie jak u zaawansowanych karcharodontozaurydów. Cechuje się on ponadto jajowatą tylną powierzchnią stawową, co jest rzadkością wśród allozauroidów (Brusatte i in., 2010).

Shaochilong koegzystował ze znacznie większym, prawdopodobnym neowenatorydem Chilantaisaurus, ankylozaurem Gobisaurus, ornitomimidem Sinornithomimus oraz nierozpoznanym iguanodonem.

Spis gatunków

Shaochilong	(Hu, 1964) i Xu, 2009
S. maortuensis	(Hu, 1964) i Xu, 2009

Bibliografia

Brusatte, S.L., Chure, D., J., Benson, R., B., J., Xu, X., Sullivan, C., Hone, D., W., E. (2009). "The first definitive carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from Asia and the delayed ascent of tyrannosaurids". „Naturwissenschaften”. 96 (9), s. 1051–1058. DOI: 10.1007/s00114-009-0565-2

Brusatte, S.L., Chure, D., J., Benson, R., B., J., Xu, X. (2010) "The osteology of Shaochilong maortuensis, a carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Asia." „Zootaxa”. 2334, s. 1–46 [2]

Mortimer, M. (2016) [3].

Hu S.-Y. (1964) "Carnosaurian remains from Alashan, Inner Mongolia." „Vertebrata PalAsiatica”. 8, s. 42–63 [4].