Puertasaurus

Autor:	Krzysztof Stuchlik, Maciej Ziegler, Dawid Mazurek, Marcin Szermański
Korekta:	Krzysztof Lichota, Kamil Kamiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński, Paweł Konarzewski

---

Puertasaurus (puertazaur)
Długość	28 m
Wysokość	6 m (w ramionach)
Masa	50 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Santa Cruz (formacja Cerro Fortaleza)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 76-70 Ma późna kreda (kampan - mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Somphospondyli Titanosauria Lithostrotia Colossosauria ?? Longkosauria
Rekonstrukcja Puertasaurus. Autor: Slate Weasel [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Ewzg\u00f3rze Los Hornos (Los Hornos Hill, =Cerro Los Hornos), Santa Cruz, \u003Ca href=\"/wiki/Argentyna\" class=\"mw-redirect\" title=\"Argentyna\"\u003EArgentyna\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E (Novas i in., 2005; por. Novas i in. 2008, ryc. 1).\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"wzg\u00f3rze Los Hornos (Los Hornos Hill, =Cerro Los Hornos), Santa Cruz, Argentyna|holotyp (Novas i in., 2005; por. Novas i in. 2008, ryc. 1).\n","link":"","lat":-49.84421300000000343288775184191763401031494140625,"lon":-72.10939500000000634827301837503910064697265625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Puertasaurus to rodzaj ogromnego zauropoda żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów.

Etymologia

Odkrywcami i preparatorami typowego okazu byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę rodzajową i epitet gatunkowy.

Wiek geologiczny

Dawniej uważano, że gigant ten pochodził z formacji Pari Aike lub Mata Amarilla. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od cenomanu do mastrychtu (zob. szerzej w Talenkauen#Wiek geologiczny). Jednakże Santucci i Filippi (2022) oraz Calvo (2024) podają, że szczątki Puertasaurus pochodzą z formacji Cerro Fortaleza znaną wcześniej jako Pari Aike, a jej osady są datowane na kampan oraz mastrycht.

Materiał kopalny

Znane elementy szkieletu (kręgi ogonowe nie są oparte na materiale kopalnym). Autor: Scott Hartman [1].

Holotyp (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy - najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i (Novas i in. 2005) długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm (Paul 2019) i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane (Novas i in. 2005).

Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-PV-39) o długości 222 cm i obwodzie trzonu 99 cm (Lacovara i in. 2004), przypisana jako cf. Puertasaurus reuili (Sassani & Bivens 2017).

Klasyfikacja

Kręg grzbietowy puertazaura. Autor zdjęcia: Hectonichus [2].

Puertasaurus był łączony z Colossosauria (np. Calvo i in. 2008; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych. Santucci i Filippi (2022) podają, że pozycja opisywanego zauropoda w kladzie Longkosauria jest niestabilna.

Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje Puertasaurus (podano taksony niższe od Somphospondyli):

Colossosauria: Lognkosauria

Titanosauria: Colossosauria: Lognkosauria

Titanosauria: Rinconsauria (politomia ze specyfikatorami Lognkosauria i Colossosauria)

Titanosauria: Rinconsauria: Lithostrotia: Lognkosauria: Colossosauria

Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria

Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria: Lognkosauria

Rozmiary i budowa

Rekonstrukcja szyi puertazaura (drugi od góry) i innych zauropodów. Źródło: Taylor i Wedel (2013).

Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. Był on powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. W 2020 roku Molina-Pérez i Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton, długość na 28 metrów oraz wysokosć w ramionach dochodzącą do 6 m. Zdaniem Calvo omawiamy zauropod był największym znanym dinozaurem, jednak skąpy materiał kopalny uniemożliwia go porównanie z Argentinosaurus. Uznał on, że Puertasaurus mógł mieć nawet długość dochodzącą do 40 m oraz masę 80 t.

Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokim wyrostkiem kolczystym oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi (Novas i in. 2005). Kręg piersiowy Puertasaurus jest wyjątkowo krótki (Novas i in. 2005).

Paleoekologia

Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: Orkoraptor i Talenkauen (zob. więcej w jego opisie).

Spis gatunków

Puertasaurus	Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005
P. reuili	Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005

Bibliografia

Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556

Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008) "Anatomy of Futalognkosaurus dukei Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 511-526.

Lacovara, K.J., Harris, J.D, Lamanna, M.C., Novas, F.E., Martinez, R. & Ambrosio, A. (2004) "An enormous sauropod from the Maastrichtian Pari Aike formation of southernmost Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24(Supplement 003), Abstracts of Papers Sixty-Fourth Annual Meeting Society of Vertebrate Paleontology Adams Mark Hotel Denver, Colorado November 3-6, 2004, 180-181.

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press.

Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011) "Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina" Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14.

Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia" Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s., 7 (1), 37-41.

Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480.

Paul, G.S. (2019) "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358. doi:10.2992/007.085.0403

Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017) "The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution" PeerJ Preprints, 5, e2988v1 doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1

Santucci R.M & Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs From the Campanian–Maastrichtian Age". [w]: Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red) "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-95959-3_9

Taylor, M.P. & Wedel, M.J. (2013) "Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks" PeerJ. 1, e36 doi:10.7717/peerj.36