Sarcolestes

Autor:	Tomasz Sokołowski, Eryk Sroka
Korekta:	Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Michał Siedlecki

---

Sarcolestes (sarkolest)
Długość	ok. 3 m
Masa	ok. 250-500 kg (??)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Wielka Brytania - Cambridgeshire (formacja Oxford Clay - ogniwo Peterborough)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 165-164 Ma środkowa jura (wczesny kelowej)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria
Holotyp Sarcolestes leedsi (nr 1 i 2) z zębem Priodontognathus phillipsi (nr 3). Autor: Richard Lydekker. [[1]] 3 m Porównanie wielkości Sarcolestes i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org

Wstęp

Sarcolestes to słabo poznany rodzaj wczesnego ankylozaura żyjącego na terenie obecnej Wielkiej Brytanii pod koniec epoki środkowej jury.

Etymologia

Jego nazwa rodzajowa znaczy "mięsny rabuś" i wzięła się z tego, iż początkowo fragment jego żuchwy został sklasyfikowany jako należący do teropoda. Drugi człon nazwy leedsi honoruje najprawdopodobniej Alfreda Leedsa, który przeprowadzał dużo wykopalisk pod koniec XIX wieku.

Materiał kopalny

Holotyp (BMNH R2682) to częściowa lewa kość żuchwowa z jednym zębem i 2 czubkami koron zębów. Materiał przypisany (SMC J.46884) to izolowana osteoderma. Oba okazy pochodzą z dolnych warstw formacji Oxford Clay.

Do sarkolesta może należeć również izolowana niekompletna osteoderma również znaleziona w formacji Oxford Clay. Ma wprawdzie odmienną budowę od osteodermy SMC J.46884 (jej półprostokątny kształt, wklęsłość od strony brzusznej oraz niski, zaokrąglony kil na stronie grzbietowej), zbliżającą ją do osteoderm tułowiowych kredowych ankylozaurów (np. borealopelty), lecz może być nieznanym morfotypem osteodermy u sarkolesta (Bestwick i in., 2024).

Historia i ważność taksonu

Sarkolestes został opisany w 1893 roku przez angielskiego paleontologa Richarda Lyddekera, który uznał do za przedstawiciela teropodów należącego do rodziny tekodontozaurydów razem z tekodontozaurem (pod koniec XIX wieku tekodontozaur i inne "prozauropody", np. plateozaur były uznawane za protoplastów jurajskich i kredowych teropodów, obecnie oczywiście są zaklasyfikowane jako wczesne odgałęzienie linii zauropodomorfów nie tworzące naturalnej grupy). Zauważył również podobieństwo zęba tego dinozaura do zębów priodontognata (obecnie uważanego za słabo poznany rodzaj wczesnego Thyreophora, zapewne też ankylozaura) i stwierdził, że mogą albo być spokrewnione ze scelidozaurydami, bądź tworzyć odrębną podgrupę w obrębie teropodów. 8 lat później, węgierski paleobiolog baron Franz Nopcsa uznał sarkolesta za zwierzę roślinożerne, będące członkiem grupy ankylozaurów. W latach osiemdziesiątych XX wieku, inny angielski paleontolog Peter Galton zauważył podobieństwo osteodermy sarkolesta do osteodermów zauropelty i uznał go za jednego z najstarszych nodozaurydów. W 2001 roku Carpenter nie doszukał się cech diagnostycznych w materiale kopalnym omawianego dinozaura i uznał go za takson wątpliwy (nie podał jednak szczegółów swojej decyzji). Nowsze publikacje uznają jednak jego ważność np: Naish i Martill (2008) uważają go za "tymczasowo" ważnego.

Systematyka

Na obecny stan wiedzy sarkolest jest bazalnym przedstawicielem ankylozaurów prawdopodobnie blisko spokrewnionym z tienczizaurem i spikomellusem (Maidment i in., 2021).

Spis gatunków

Sarcolestes	Lydekker, 1893	?nomen dubium
S. leedsi	Lydekker, 1893	?nomen dubium

Bibliografia

Źródła naukowe: Bestwick, J., Pond, S., Oliver, C.L., Nunn, M. & Smith, A.S. (2024). "A new ankylosaurian osteoderm from the Middle Jurassic Oxford Clay Formation, United Kingdom". Proceedings of the Yorkshire Geological Society. [2]

Blows, W.T. & Honeysett, K. (2013). "New nodosaurid teeth (Dinosauria, Ankylosauria) from the Lower Cretaceous of Southern England". Acta Palaeontologica Polonica 59 (4):835-841. [3]

Carpenter, K. (2001). "Phylogenetic analysis of the Ankylosauria". [W]: Carpenter, K. (red.) "The Armored Dinosaurs". Indiana University Press, Bloomington, 455–483.

Galton, P.M. (1983). "Armored dinosaurs (Ornithischia: Ankylosauria) from the Middle and Upper Jurassic of Europe". Palaeontographica Abteilung A, 182.

Lydekker, R. (1893). "On the jaw of a new carnivorous dinosaur from the Oxford Clay of Peterborough". Quarterly Journal of the Geological Society 49: 284-287. [4] [abstrakt]

Maidment, S.C.R., Strachan, S.J., Ouarhache, D., Scheyer, T. M., Brown, E.E., Fernandez, V., Johanson, Z., Raven, T.J., Barrett, P.M. (2021). "Bizarre dermal armour suggests the first African ankylosaur". Nature Ecology & Evolution: 1–6 [5]

Naish, D. & Martill, D.M. (2008). "Dinosaurs of Great Britain and the role of the Geological Society of London in their discovery: Ornithischia". Journal of the Geological Society. 165 (3), s. 613–623. doi:10.1144/0016-76492007-154 [Supplementary information]

Norman, D.B., Butler, R.J. & Maidment, S.C.R. (2007) "Reconsidering the status and affinities of the ornithischian dinosaur Tatisaurus oehleri Simmons, 1965." Zoological Journal of the Linnean Society 150.4: 865-874.

Vickaryous, M.K., Maryańska, T. & Weishampel, D.B. (2004) "Ankylosauria" [W:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 363-392.

Weishampel, D.B. (1990) "Dinosaur Distribution" [W:] Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmólska, H. (red.) "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press.

Inne:

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information".[6]