Kirtland

Hasło w trakcie rozbudowy 

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Formacja Kirtland
Wiek	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 75-73,5 Ma późna kreda (kampan)
Miejsce	USA - Nowy Meksyk i Kolorado
Podjednostki	ogniwa Hunter Wash, Farmington and De-na-zin
Leży pod	formacja Ojo Alamo (niezgodnie)
Leży nad	formacja Fruitland
Miąższość	do 254 m
Litologia	łupki, iłowice, mułowce, piaskowce, zlepieńce i tufy
Odsłonięcia skał (profil typowy) formacji Kirtland w stanie Nowy Meksyk. Fot. Kent G. Budge [2]

Wstęp

Formacja Kirtland to późnokredowa jednostka litologiczna położona w Basenie San Juan na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych (stan Nowy Meksyk i Kolorady). Osady tej formacji powstały w kampanie.

Etymologia

Nazwa formacji wywodzi się od nazwy miasta Kirtland znajdującym się w stanie Nowy Meksyk.

Litologia

Odsłonięcia skał formacji Kirtland w pobliżu Coal Creek. Fot. Nick Longrich [1].

Formacja Kirtland w swojej najniższej części styka się z Fruitland. Tworzą ją iłowce, piaskowce, zlepieńce oraz tufy, które można spotkać miejscami. Ogniwa Farmington oraz De-na-zin są zbudowane piaskowców i iłowców układających się w formie soczewek. W północno-zachodniej części Basenu San Juan (rejonie rzeki La Plata) występują zlepieńce żwirowe zbudowane z kwarcu i jaspisu. Skały te są wypełnione drobnoziarnistym piaskiem i mułem. Przyjmują one barwy od czerwonych (różne odcienie) do żółtych. Z kolei w zachodniej i południowo-zachodniej części pojawiają się miejscowo zlepieńce i purpurowe iłowce. W rejonie Pinyon Mesa występują warstwy tufów o różnej miąższości oraz grubsze pokłady piaskowców z dużą zawartością materiału andezytowego. Piaskowce formacji są drobno- do średnioziarniste, z przewagą frakcji drobnoziarnistej. Wcześniej uważano, że ogniwo Naashoibito należy do omawianej formacji, jednak obecnie zaliczane jest do młodszej formacji Ojo Alamo, od której oddziela je wyraźna niezgodność stratygraficzna o czasie trwania ok. 3,5 Ma (Fassett i Hinds, 1971; Sullivan i Lucas, 2006; Fowler, 2017).

Paleofauna

Paleofauna z formacji Kirtland była typowa dla późnej kredy Ameryki Północnej. Głównymi roślinożernymi dinozaurami były ceratopsydy pachycefalozaurydy, hadrozaurydy oraz ankylozaury. Obok nich roślinami mogły się żywić również ornitomimozaury ora owiraptorozaury. Na szczycie łańcucha pokarmowego stały tyranozauroidy, zaś w ich cieniu żyły mniejsze dromeozaurydy oraz troodontydy. Zbiorniki wodne zamieszkały żółwie oraz krokodylomorfy, a w przestrzeni powietrznej panowały pterozaury.

Bibliografia

Fassett, J. E., & Hinds, J. S. (1971). "Geology and fuel resources of the Fruitland Formation and Kirtland Shale of the San Juan Basin, New Mexico and Colorado (Vol. 676)". US Government Printing Office

Fowler, D. W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America". PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426

Sullivan, R. M., & Lucas, S. G. (2006). "The Kirtlandian land-vertebrate “age”–faunal composition, temporal position and biostratigraphic correlation in the nonmarine Upper Cretaceous of Western North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 7-29.