Chinshakiangosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Mateusz Tałanda |
| Chinshakiangosaurus (czinszakiangozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 12-13 m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Chiny - prowincja Yunnan |
| Czas występowania | Około 199-183 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Model wulkanodonta z JuraParku w Solcu Kujawskim. Czinszakiangozaur miał | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Czinszakiangozaur (łac. Chinshakiangosaurus chunghoensis) to zauropod zamieszkujący tereny dzisiejszych Chin około 199-183 milionów lat temu.
Materiał kopalny
Znaleziono do tej pory jeden niekompletny szkielet tego dinozaura. Zawiera prawie całą lewą kość zębową, przynajmniej jeden kręg szyjny, kręgi grzbietowe, wiele kręgów ogonowych, obie łopatki, niekompletną miednicę i kończyny tylne.
Historia
W 1970 roku Zhao Xijin i jego koledzy natrafili na kości zauropodomorfów w dolnej części formacji Fengjiahe w chińskiej prowincji Yunnan. Warstwy te mają być odpowiednikiem dolnej formacji Lufeng, czyli wieku wczesnojurajskiego. Kości te należały do jednego lub więcej niekompletnych szkieletów dinozaurów, w tym do 12-13 metrowego zauropoda. Ye w 1975 roku zaproponował dla niego nazwę Chinshakiangosaurus chunghoensis. Drugą nazwę gatunkową, C. zhonghoensis, ukuł dla niego Zhao dziesięć lat później. Różnica w nazwach prawdopodobnie wynikała innego przeliterowania z chińskiego na angielski. Jednak żaden z tych dwóch autorów nie przedstawił diagnozy, opisu czy nawet ilustracji tego dinozaura. Dlatego obie nazwy były nieważne (nomina nuda). Następnie Dong w 1992 roku napisał krótki opis częściowej żuchwy, trzonu kręgu szyjnego i kości udowej tego dinozaura, a przede wszystkim zilustrował tę żuchwę pod nazwą Chinshakiangosaurus chunghoensis Ye. To spełniło wymagania ICZN dla nazywania nowych gatunków, przez co właściwe autorstwo tej nazwy to "Ye vide (patrz) Dong, 1992". Dong zauważył podobieństwa Chinshakiangosaurus do innych zauropodów, ale umieścił go w rodzinie Melanorosauridae, która należy do prozauropodów. Przez ponad 10 lat nikt się Chinshakiangosaurus nie zajmował. Dopiero w 2004 roku Upchurch ze współpracownikami wspomnieli o nim w swoim przeglądzie zauropodów. Uznali go za zauropoda, którego nie da się oznaczyć do gatunku (nomen dubium). Dopiero w 2007 roku Paul Upchurch, Paul Barrett, Xijin Zhao i Xu Xing dokonali rewizji Chinshakiangosaurus potwierdzając, że jest to ważny takson. Niestety byli w stanie zbadać tylko kość zębową, kręg szyjny i kość udową. Większość kości tego dinozaura jest w magazynie i nie doczekała się opracowania naukowego po dziś dzień.
Paleobiologia i ewolucja
Czinszakiangozaur jest dobrym ogniwem pośrednim między prozauropodami i zauropodami. U tych pierwszych pysk jest wąski i ostro zakończony. Jest to stan prymitywny, odziedziczony po mięsożernym przodku, umożliwiający precyzyjne chwytanie pokarmu. Natomiast jeśli spojrzymy na czinszakiangozaura od góry, to jego pysk przypominał trochę literę U, czyli był tępo zakończony. Pyski bardziej zaawansowanych zauropodów były jeszcze szersze z przodu. Umożliwiało im to chwytanie dużej ilości roślin za jednym ugryzieniem. Podobne przystosowanie pojawiło się później u ankylozaurów i zaawansowanych ornitopodów. Prawdopodobnie było to też związane z rosnącymi rozmiarami ciała, które domagało się większych porcji pokarmu. Zmiana kształtu pyska wyrażała się także w budowie spojenia między dwiema połówkami żuchwy. Ze względu na większe zaangażowanie przedniej części szczęk w zdobywaniu pokarmu, spojenie uległo powiększeniu, by wzmocnić żuchwę. Bardziej zaawansowane zauropody jeszcze bardziej to spojenie rozszerzyły. U czinszakiangozaura i innych zauropodów również zęby były wzmocnione przez blaszkę od zewnętrznej strony. Zabezpieczała je przed wypadnięciem gdy zwierzę zdzierało nimi liście z gałęzi drzew. Z tyłu żuchwy czinszakiangozaura, na bocznej jej stronie, biegł dodatkowy grzbiecik. Za życia przyczepiał się do niego mięsisty policzek. W przeciwieństwie do poprzednich, mięsisty policzek był cechą prymitywną u czinszakiangozaura. Odziedziczył on go po prozauropodach, które żuły roślinny pokarm przed połknięciem. Bardziej zaawansowane zauropody mięsisty policzek utraciły, gdyż połykały pokarm od razu.
Zęby czinszakiangozaura miały jeszcze prymitywny kształt. Były liściokształtne jak u prozauropodów, a nie łyżkowate jak u typowych zauropodów. Ich krawędzie były ząbkowane - pozostałość po mięsożernym przodku, ale "ząbki" były na nich większe i mniej liczne jak u prymitywnych dinozaurów roślinożernych. Później w ewolucji zauropodów one zupełnie zanikły. Natomiast szkliwo zębów czinszakiangozaura miało już budowę typową dla zauropodów. Korony zębów nie były znacznie rozszerzone względem korzeni. Zęby były co raz większe ku przodowi. Czinszakiangozaur miał ich w sumie 18 z każdej strony żuchwy, podobnie jak szunozaur. U bardziej zaawansowanych zauropodów było ich już mniej.
Krewniacy
Czinszakiangozaur był jednym z najprymitywniejszych zauropodów. Do tego grona należały takie dinozaury jak archeodontozaur, wulkanodont, isanozaur, kotazaur czy tazoudazaur.
Spis gatunków
| Chinshakiangosaurus | Ye vide Dong, 1992 | |
|---|---|---|
| C. chunghoensis | Ye vide Dong, 1992 | |
| = C. zhonghoensis | Zhao, 1985 | nomen nudum |
Bibliografia
Upchurch, P., Barrett, P.M., Xijin Z., Xing X. 2007. A re-evaluation of Chinshakiangosaurus chunghoensis Ye vide Dong 1992 (Dinosauria, Sauropodomorpha): implications for cranial evolution in basal sauropod dinosaurs. Geological Magazine, t. 144, nr 02, str. 247-262. [1]
