Tazoudasaurus

Do sprawdzenia.

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler Mateusz Tałanda	Tomasz Sokołowski Dawid Mazurek Adrian Tkocz

---

Tazoudasaurus (tazoudazaur)
Długość:	9,5-11 m
Masa:	ok. 3,5-8 t
Miejsce występowania:	Maroko - prowincja Warzazat (Ouarzazate) (serie kontynentalne Toundoute)
Czas występowania	183-175 Ma wczesna jura (toark)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Gravisauria
Rekonstrukcja głowy Tazoudasaurus. [1]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eserie kontynentalne Toundoute, lokalizacja Tazouda, prowincja Warzazat, \u003Ca href=\"/wiki/Maroko\" class=\"mw-redirect\" title=\"Maroko\"\u003EMaroko\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003ET. naimi\u003C/i\u003E - \u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E i(?) materia\u0142 przypisany.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"serie kontynentalne Toundoute, lokalizacja Tazouda, prowincja Warzazat, Maroko|T. naimi - holotyp i(?) materia\u0142 przypisany.\n","link":"","lat":31.28601175000000012005330063402652740478515625,"lon":-6.577659251613820146076250239275395870208740234375,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eprawdopodobnie bliski krewniak tazoudazaura z Grimmen\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"prawdopodobnie bliski krewniak tazoudazaura z Grimmen\n","link":"","lat":54.13153611111111018772135139442980289459228515625,"lon":13.058299999999999130295691429637372493743896484375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Tazoudasaurus to rodzaj wczesnojurajskiego zauropoda spokrewnionego z rodzajem Vulcanodon. Odnaleziono go w Górach Atlas w Maroku. Do rodzaju Tazoudasaurus należą niemal kompletne (brakuje niektórych elementów czaszki) i najlepiej zachowane szczątki wczesnojurajskiego zauropoda. Jak wszystkie zauropody, Tazoudasaurus był roślinożerny. Do opisania jego kompletnej osteologii słabo znany był wczesny etap rozwoju grupy Sauropoda. Naukowcy mogli tylko przypuszczać, jakie zmiany zachodziły między bazalnymi zauropodami, jak Antetonitrus, Gongxianosaurus i Isanosaurus a bardziej zaawansowanymi zauropodami. Kluczowe zmiany nastąpiły w budowie kręgów, czaszki oraz kończyn, szczególnie stóp. Artykułowane kompletne stopy tego zwierzęcia dostarczyły wielu informacji o ewolucji wczesnych zauropodów. Dotychczas znano jedynie w miarę dobrze budowę stóp u bazalnego Shunosaurus i bardziej zaawansowanego Omeisaurus.

Budowa

Długi na ok. 10 metrów tazoudazaur miał wiele prymitywnych cech charakterystycznych dla prozauropodów - jego zęby są łopatkowego kształtu i są ząbkowane. Ponadto żuchwa nie posiada jeszcze spojenia, które jest cechą bardziej zaawansowanych zauropodów. Zęby noszą ślady w kształcie litery "V", co zostało zinterpretowane jako przesłanka tezy głoszącej, że dinozaur ten przeżuwał pokarm, a nie połykał od razu części roślin. Szyja była długa i elastyczna, jej przeciwwagę stanowił długi ogon.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od lokalizacji znaleziska - Tazouda, nazwa gatunkowa to zlatynizowana wersja arabskiego słowa oznaczającego tyle co "nieznaczny, skromny" i odnosi się do niewielkich, jak na zauropoda, rozmiarów zwierzęcia.

Materiał kopalny

Znaleziono szczątki przynajmniej dziesięciu osobników w różnym wieku w jednym miejscu. Według Allaina i Aquesbi'ego zwierzęta te prawdopodobnie tworzyły jedno stado. Głównym wrogiem tazoudazaurów był zapewne teropod Berberosaurus, odnaleziony w tej samej lokalizacji.

Holotyp to: lewa żuchwa (CPSGM To1-275); lewa kość zaoczodołowa (CPSGM To1); prawa kość kwadratowa (CPSGM To1); ząb (CPSGM To1-20); trzy połączone kręgi grzbietowe (CPSGM To1-38.); dystalny szewron (CPSGM To1-129); prawa kość łonowa (CPSGM To1-103); prawa kość skokowa (CPSGM To1-31); pazur (CPSGM To1-114); druga lewa kość śródstopia (CPSGM To1-265).

Kolejny materiał, opisany w 2008 roku to: niekompletna kość czołowa i ciemieniowa, kość łuskowa, nadpotyliczna, Exoccipital-opisthotic, kolejna żuchwa, czyli: kość zębowa, kość kątowa, kość płatowa, kość kątowa górna, kość przedstawowa oraz zęby. Z szkieletu pozaczaszkowego odnaleziono i opisano także: kręgi szyjne, grzbietowe, ogonowe wraz z szewronami oraz niemal kompletne kości kończyn i pasów: barkowego i miednicznego.

Później opisano też kolejne szczątki, m.in. kości czaszki.

Pozycja systematyczna

W 2008 roku przeprowadzono analizę filogenetyczną wczesnych zauropodów, która wskazywała na bliskie pokrewieństwo Tazoudasaurus i Vulcanodon. Monofiletyczność Vulcanodontidae opierała się na pięciu cechach. Nazwano także nowy klad - Gravisauria, który obejmuje wulkanodontydy i euzauropody, ich najmłodszego wspólnego przodka i wszystkich jego potomków. Analiza z 2012 r. wskazała jednak, że Tazoudasaurus jest taksonem siostrzanym Spinophorosaurus i oba są bardziej zaawansowane od Vulcanodon.

Materiał z Pomorza

W latach 1978-1993 w wyrobisku Grimmen w niemieckiej części pomorza zachodniego (50 km od granicy z Polską) nieoczekiwanie natrafiono na kości zauropoda. Były to kości miednicy - przedni wyrostek kości biodrowej, prawa kość łonowa i obie kości kulszowe, oraz łuk neuralny kręgu grzbietowego. Należały one do jednego, ewentualnie dwóch osobników. Nieduże rozmiary kości mogą sugerować, że nie był on jeszcze w pełni wyrośnięty. Po przedwczesnej śmierci jego ciało trafiło do morza, gdzie zostało pogrzebane pośród szczątków morskich stworzeń. Zauropod żył na terenie dzisiejszej wyspy Rugia, która wtedy była lądem, podczas gdy większość północnych Niemczech była zalana przez płytkie morze. Ląd ten, zwany wyniesieniem Ringkøbing-Fyn, zamieszkiwał także opancerzony dinozaur emauzaur. Nowy zauropod też jest datowany na wczesną jurę (dolny toark), a więc 182-178 milionów lat.

Znalezione kości bardzo przypominają swą budową tazoudazaura z Maroka, co sugeruje bliskie pokrewieństwo tych dwóch dinozaurów. Istnieją także pewne niewielkie różnice między nimi, które wskazują, że zauropod z Grimmen prawdopodobnie reprezentuje nowy, nieznany wcześniej gatunek. Jest jednak zbyt niekompletny i nie dość odmienny, by nadać mu naukową nazwę. Alternatywnie, nowy materiał może należeć do ohmdenozaura, który występował w tym czasie bardziej na południu. Ten drugi znany jest tylko z nogi, więc nie można ich ze sobą bezpośrednio porównać. Jednak ohmdenozaur przypomina bardziej retozaura niż tazoudazaura, co jest przesłanką za jego odrębnością gatunkową od zauropoda z Grimmen.

Spis gatunków

Tazoudasaurus	Allain, Aquesbi, Dejax, Meyer, Monbaron, Montenat, Richir, Rochdy, Russell i Taquet, 2004
T. naimi	Allain, Aquesbi, Dejax, Meyer, Monbaron, Montenat, Richir, Rochdy, Russell i Taquet, 2004

Bibliografia

Allain, R., Aquesbi, N., Dejax, J., Meyer, C.A., Monbaron, M., Montenat, C., Rechir, P., Rochdy, M., Russell, D.A., Taquet, P. 2004. A basal sauropod dinosaur from the Early Jurassic of Morocco. Comptes Rendus Palevol, t. 3, nr 3, str. 199-208. [2]

Allain, R., Aquesbi, N. 2008. Anatomy and Phylogenetic relationship of Tazoudasaurus naimi (Dinosauria, Sauropoda) from the late early Jurassic of Morocco. Geodiversitas, t. 30, nr 2, str. 345-424.

Nair, J.P., Salisbury, S.W. 2012. New anatomical information on Rhoetosaurus brownei Longman, 1926, a gravisaurian sauropodomorph dinosaur from the Middle Jurassic of Queensland, Australia. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32, nr 2, str. 369-394. doi:10.1080/02724634.2012.622324

Paul, G.S. 2010. The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

Peyer, K., Allain, R. 2010. A reconstruction of Tazoudasaurus naimi (Dinosauria, Sauropoda) from the late Early Jurassic of Morocco. Historical Biology, t. 22, nr. 1-3, str. 134-141. doi:10.1080/08912960903562317.

Stumpf, S., Ansorge, J., Krempien, W. 2015. Gravisaurian sauropod remains from the marine late Early Jurassic (Lower Toarcian) of North-Eastern Germany. Geobios, t. 48, nr 3, str. 271-279. [3]