Orodromeus

Autor:	Korekta:
Dawid Mika	Maciej Ziegler Adrian Tkocz Marcin Szermański

---

Orodromeus (orodrom)
Długość:	1,7 m
Masa:	ok. 30 kg
Miejsce występowania:	USA (Montana) formacja Two Medicine i formacja Judith River
Czas występowania	80-74 Ma późna kreda
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Neornithischia Cerapoda Ornithopoda

Wstęp, paleoekologia

Orodromeus to niewielki ornitopod, którego nazwa oznacza górski biegacz. Jedyny znany gatunek należący do tego rodzaju – O. makelai został opisany przez Hornera i Weishampela w 1988 roku.

Etymologia

Nazwa rodzajowa tego dinozaura pochodzi od greckich słów oro - góra i dromeus – biegacz. Oznacza ona górski biegacz i odnosi się do miejsca znalezienia skamielin – pewnej góry oraz do lekkiej budowy orodroma i jego długich kończyn przednich. Nazwa ta została zaproponowana przez Donalda Bairda.

Materiał kopalny

Obecnie znamy pięć szkieletów należących do tego dinozaura (MOR 294 (holotyp), MOR 403, 473, 623, 1141). Holotyp (MOR 294) złożony z dobrze zachowanej czaszki i fragmentów szkieletu bez ogona jest obecnie przechowywany w Muzeum Gór Skalistych w Bozeman. Kiedy w 1987 znaleziono pierwsze szczątki orodroma w tym 19 jaj z zarodkami, uznano je za należące do tego ornitopoda. Jednak kiedy w 1996 Horner i Weishampel przebadali embriony w rzekomych jaj orodroma, wyszło na jaw, że należą one do Troodon, a nie orodroma.

Budowa

Ornitopod ten był niewątpliwie szybkim biegaczem – szacuje się, że mógł biec z prędkością dochodzącą do 60 km/h, o czym świadczy kość piszczelowa znacznie dłuższa od udowej. Orodrom miał giętką szyję oraz smukły tułów. Posiadał czteropalczaste kończyny przednie i trójpalczaste kończyny tylne. Zęby orodroma są bardzo podobne do zębów Fabrpsaurus. Dawniej długość orodroma szacowana na ok. 2,5 m. Jednak jak podaje DML stosunek kości udowej do całkowitej długości ciała u hypsylofodontów wynosi 1/10, więc orodrom powinien mieć ok. 1,7 m długości, a nie 2,5 m jak powszechnie się przyjmuje. Kość udowa osobników dorosłych (MOR 473) mierzy zaledwie 17 cm. Prawdopodobnie orodrom żył w stadach a podczas posiłku jeden osobnik pełnił rolę wartownika, wypatrując potencjalnych napastników.

Klasyfikacja

Według analizy Varricchio i współpracowników (2007), Oryctodromeus, Orodromeus i Zephyrosaurus tworzą klad bazalnych ornitopodów, a orodrom jest najbliżej spokrewniony z zefirozaurem. Natomiast wg Butlera i in. (2008), Orodromeus jest najbardziej bazalnym z badanych przez nich ornitopodów (Zephyrosaurus okazał się w badaniu taksonem o niestablilnej pozycji, natomiast Oryctodromeus nie był badany).

Środowisko

Szczątki orodroma znaleziono w formacji Two Medicine (Park Narodowy Glacier w Montanie) oraz formacji Judith River. W towarzystwie orodroma żyły takie dinozaury jak tyreofory np. Edmontonia, Euplocephalus, Panoplosaurus, ceratopsy jak Achelosaurus, Brachyceratops, Einiosaurus, Prenoceratops czy Styracosaurus. "Dinozaury kaczodziobe" czyli hadrozaury były reprezentowany przez dinozaury jak Maiasaura, Hypacrosaurus, Prosaurolophus itp. Żyły tam też owiraptorozaury jak Caenagnathus, dromeozaurydy jak Bambiraptor i tyranozaurydy np. Daspletosaurus czy Gorgosaurus. Nad nimi latały ptaki i pterozaury.

Koegzystencja z troodontem

Rzekome jaja orodroma w rzeczywistości okazały się jajami troodontów. Ponieważ znaleziono je w pobliżu szkieletów orodromów dowodzi to, że ów teropod sprytnie wykorzystywał opiekę i straż ze strony orodromów dla ochrony własnych jaj. Równocześnie orodromy mogły być potencjalnymi ofiarami dla dorosłych troodontów.

Orodromeus w kulturze masowej

Orodrom występuje w serialu Planeta Dinozaurów: Polowanie Małego Dasa. W odcinku, którego głównym bohaterem jest niedoświadczony młody daspletozaur, orodromy odgrywają raczej marginalną rolę. Są tam przedstawione jako zwierzyna łowna troodonów, potrafiąca jednak prześcignąć swoich prześladowców.

Spis gatunków

Orodromeus	Horner i Weishampel, 1988
O. makelai	Horner i Weishampel, 1988

Bibliografia

Butler, Richard J.; Upchurch, Paul; and Norman, David B. (2008). "The phylogeny of the ornithischian dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology 6 (1): 1–40. doi:10.1017/S1477201907002271

Varricchio, David J.; Martin, Anthony J.; and Katsura, Yoshihiro (2007). "First trace and body fossil evidence of a burrowing, denning dinosaur". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 274: 1361–1368.

Holtz - Dinosaurs (suplement) Suplement do książki Holtza "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages"

http://en.wikipedia.org/wiki/Orodromeus

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=7051&Itemid=67

Planeta Dinozaurów: Polowanie Małego Dasa

Helmut Werner 1000 Dinozaurów