Diabloceratops

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Maciej Ziegler

---

Diabloceratops (diabloceratops)
Długość:	3,5-5,5(?) m
Masa:	1-3(?) t
Miejsce występowania:	USA - Utah (formacja Wahweap)
Czas występowania	79-78 Ma późna kreda (wczesny kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Neoceratopsia Coronosauria Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae
Zrekonstruowana czaszka Diabloceratops eatoni. [1]

Wstęp

Diabloceratops to jeden z najwcześniejszych i najbardziej bazalnych centrozaurynów, żyjący na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych w południowym Utah w późnej kredzie. Naukowcy wyróżnili 9 autapomorfii, czyli cech nie występujących (a więc odróżniających go) u innych przedstawicieli Centrosaurinae. Nieoficjalne szacunki jego długości na podstawie Achelousaurus horneri (6 m dł., 2 m wys., dł. czaszki 1,6 m) to 3,5-4 m. Z kolei Holtz (2012) ocenia go na 5,5 metrów i "masę nosorożca". Jego szczątki zostały odkryte w osadach formacji Wahweap na południu stanu Utah.

Materiał kopalny

D. eatoni: Holotyp odnaleziony w Last Chance o numerze UMNH VP 16699 zawiera całą lewą część czaszki oraz elementy prawej strony.

?D. sp.: Okaz odnaleziony w Nipple Butte o numerze UMNH VP 16704 zawiera wyizolowaną czaszkę.

Budowa i historia taksonu

D. eatoni

Czaszka diabloceratopsa ozdobiona była czterema rogami, czyniąc jego wygląd niepowtarzalnym, wręcz demonicznym (z czego zresztą wzięła się jego nazwa rodzajowa). Para dłuższych (ok. 50 cm) rogów wyrastała z końca kryzy, natomiast para około dwukrotnie krótszych nad jego oczami, co jest cechą unikalną u centrozaurynów, spotykaną jedynie u niego i u Albertaceratops. Te ostatnie były niemalże proste, natomiast para dłuższych była skierowana na zewnątrz. Całkowitą długość czaszki (od dzioba po koniec kryzy) ocenia się na około 1 m, natomiast jej długość od dzioba do kłykci to 62 cm. Gatunek ten został nazwany i opisany w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa.

?D. sp.

W 1998 roku odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Znaleziska dokonał A. Smith niedaleko górnej granicy pokładów piaskowca należącego również do formacji Wahweap. Czaszka ta (UMNH VP 16704) została formalnie opisana dopiero 12 lat później, w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako należący do nowo opisanego przez nich samych rodzaju Diabloceratops. Różni się od D. eatoni m.in. większymi rozmiarami – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą być może o starszym wieku tego osobnika.

Różnice morfologiczne między tymi dwoma czaszkami sugerują odmienność na poziomie gatunkowym, aczkolwiek pewne podobieństwa pozwoliły tylko na ostrożne i tymczasowe zaklasyfikowanie do tego samego rodzaju jako Diabloceratops sp. Jednakże Loewen i in. (2013) stwierdzili, że nie ma podstaw by przypisywać go do diabloceratopsa, dlatego bardziej asekuracyjnie uważają go za przedstawiciela Centrosaurinae indet.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Diabloceratops składa się z hiszpańskiego diablo (znaczącego diabeł) oraz greckiego ceratops (rogate oblicze). W wolnym tłumaczeniu nazwę te można przetłumaczyć jako "diabelskie, rogate oblicze", która wzięła się z okazałych i złowieszczo wyglądających kolców występujących po parze nad oczami i na kryzie. Natomiast epitet gatunkowy eatoni honoruje paleontologa Jeffery’ego Eatona, który badał kredowe kręgowce na terenie południowego Utah.

Spis gatunków

Diabloceratops	Kirkland i DeBlieux, 2010
D. eatoni	Kirkland i DeBlieux, 2010

Bibliografia

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [2]

Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140.

Loewen, M.A., Farke, A.A., Sampson, S.D., Getty, M.A., Lund, E.K. & O'Connor, P.M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press

McDonald A. T., (2011) A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation. PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710

Ryan, M.J., Evans, D.C., Shepherd, K.M. & Sues, H. (2012) "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. doi:10.1139/e2012-056