Janenschia

Autor:	Korekta:
Karol Sabath Danu Marcin Szermański Maciej Ziegler	Sebastian Oziemski Daniel Madzia

---

Janenschia (janenszja)
Długość:	17 m
Masa:	10 t
Miejsce występowania:	Tanzania (formacja Tendaguru )
Czas występowania	155,7-150,8 Ma późna jura (kimeryd)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Massopoda Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Cararasauropodomorpha ? Titanosauriformes / ? Camarasauridae ? Titanosauria / -
[1]

Wstęp

Janenschia to nazwa nadana w 1991 roku przez Ruperta Wilda jednemu z dużych zauropodów odkrytych na początku XX wieku w słynnym górnojurajskim stanowisku Tendaguru w ówczesnej Niemieckiej Afryce Wschodniej (obecnie Tanzania). Wcześniej dinozaur ten znany był pod innymi nazwami.

Materiał kopalny

Elementy kończyny (m.in. kość udowa o długości 1,38 m), kręgi ogonowe. Wcześniej do materiału janenszji zaliczano łącznie 3 kończyny tylne, 2 przednie, dłoń, 2 kręgi grzbietowe i serie kręgów ogonowych, lecz były to wymieszane kości dwóch dinozaurów (chimera).

Taksonomia i pozycja systematyczna

Klasyfikacja tego zauropoda jest bardzo kłopotliwa - w zasadzie w każdej osobnej analizie filogenetycznej należy do różnych grup zauropodów. W 1908 r. Eberhard Fraas, który opisał ten materiał jako pierwszy, nazwał go Gigantosaurus robustus. Inne zauropody z Tendaguru zaliczył do dalszych dwóch gatunków tego rodzaju (opisanego wcześniej z Europy). Późniejsi badacze uznali, że znaleziska z Tendaguru (przechowywane w berlińskim Muzeum Przyrodniczym im. Humboldta) zasługują na odrębne nazwy rodzajowe, zwłaszcza, że poszczególne "gigantozaury" okazały się należeć do różnych rodzin. Dwa z nich (G. africanus i G. robustus) Sternfeld przeniósł do utworzonego przez siebie rodzaju Tornieria. W 1961 roku Werner Janensch, słynny paleontolog, który opisał z Tendaguru wiele zauropodów, m.in. Dicraeosaurus i tamtejszy gatunek należący do Brachiosaurus (obecnie Giraffatitan brancai) oraz teropoda Elaphrosaurus uznał, że Tornieria africana należy w istocie do rodzaju Barosaurus (diplodokida znanego dotąd z Ameryki Północnej, lecz obecnie pierwotna nazwa jest ważna). Tornieria robusta zaś miała należeć do kamarazaurydów lub tytanozaurów, na pewno zaś nie do diplodokidów. Wobec tego dla "tytanozaurowej" tornierii (T. robusta) Wild zaproponował nową nazwę rodzajową. Przez lata naukowcy uważali janenszję za najstarszego przedstawiciela tytanozaurów, (wówczas) jednego z bardzo niewielu odkrytych poza Amerykę Południową, tam bowiem grupa ta przeżywała swój złoty wiek. Obecnie, po coraz lepszym rozpoznaniu zauropodów należących do Titanosauria, których szczątki odkryto m.in. w Indiach, na Madagaskarze, na pustyni Gobi, w Ameryce Północnej i w Australii, naukowcy podejrzewają, że Janenschia nie była przedstawicielem tytanozaurów, tylko kamarazaurydów. Inne badania (Curry Rogers, 2005; Mannion, 2010) wskazują, że janenszja to jednak zaawansowany przedstawiciel tytanozaurów. Z kolei w analizie Carballido i in. (2011) należy do wielkiej politomii u podstawy Eusauropoda, a po wyłączeniu problematycznych Malarguesaurus, Tendaguria i Venenosaurus) należy do Camarasauropodomorpha.

Rozmiary i rewizja materiału kopalnego

Rozmiary tego zauropoda, szacuje się między innymi na podstawie wielkości kości udowej, która miała 1,38 m. Owa kość udowa i reszta nogi stała się nowym materiałem typowym tego rodzaju, gdy w 2000 roku Wild, wraz z dwoma współautorami uznał, że dotychczasowy materiał janenszji był chimerą (mieszanką dwóch zwierząt). Z kolei Bonaparte i in. (2000) wykluczyli kręgi ogonowe z holotypu. Elementy kończyn zaginęły podczas II Wojny Światowej, natomiast kolejne (przypisane do taksonu) kręgi ogonowe zostały zaakceptowane przez naukowców. Przednie kręgi grzbietowe, dotąd przypisywane janenszji, badacze ci wyłączyli do nowego rodzaju Tendaguria.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Janenschia honoruje wielkiego niemieckiego badacza (i od 1909 r. kierownika największych w dziejach paleontologii wykopalisk, właśnie w Tendaguru) - W. Janenscha. Nadał ją formalnie Wild w 1991 roku.

Spis gatunków

Janenschia	Wild, 1991
J. robusta	(Fraas, 1908) Wild, 1991
= Gigantosaurus robustus	Fraas, 1908
= Tornieria robusta	(Fraas, 1908) Sternfeld, 1911

Bibliografia

Bonaparte, J. F., Heinrich, W.-D. & Wild R., (2000) "Review of Janenschia Wild, with the description of a new sauropod from the Tendaguru beds of Tanzania and a discussion on the systematic value of procoelous caudal vertebrae in the Sauropoda," Palaeontographica A 256: 25-76

Carballido J.L, Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011) "Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia". Zoological Journal of the Linnean Society, doi:10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x

Curry Rogers, K.A. (2005) "Titanosauria: a phylogenetic overview. Pp. 50–103 in K. A. Curry Rogers & J. A. Wilson (eds) The Sauropods: Evolution and Paleobiology". University of California Press, Berkeley and Los Angeles

Mannion, P.D. (2010) "A reassessment of Mongolosaurus haplodon Gilmore, 1933, a titanosaurian sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of Inner Mongolia, People's Republic of China", Journal of Systematic Palaeontology, DOI: 10.1080/14772019.2010.527379

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Upchurch P., Barrett P.M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press