Rapetosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Maciej Ziegler |
| Rapetosaurus (rapetozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 15 m |
| Masa: | ok. 5 ton |
| Miejsce występowania: | Madagaskar |
| Czas występowania | 70-60 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| [[Plik:|400px|]]
[] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Rapetozaur to niewielki zauropod, który występował w późnej kredzie, ok. 70-65 milionów lat temu na terenach Madagaskaru. Obecnie wyróżnia się tylko jeden gatunek rapetozaura - R. krausei. Podobnie jak inne zauropody był czworonożnym i roślinożernym, zapewne żyją cym w stadach zwierzęciem.
Budowa
Rapetozaur był typowym zauropodem z krótkim, smukłym ogonem, długą szyją i olbrzymim słoniopodobnym ciałem. Jego czaszka przypominała tę należącą do diplodoków i miała długi, wąski pysk i małe ołówkokszałtne zęby. Były one przystosowane do zrywania roślinności, ale nie nadawały się do żucia. W porównaniu z innymi zauropodami - w tym tytanozaurami - nie był zbyt duży. Dobrze zachowany szkielet młodego osobnika ma 8 metrów długości, a dorośli przedstawiciele rodzaju Rapetosaurus mogli osiągać dwukrotnie większe rozmiary (ok. 15 m długości).
Odkrycie i etymologia
Nazwa Rapetosaurus krausei oznacza "jaszczur Rapeta i Krause'a". Jest on pierwszym tytanozaurem, którego pierwsze odkryte szczą tki składały się z prawie kompletnego szkieletu z czaszką . Nazwa rodzajowa Rapetosaurus składa się z imienia Rapeto należą cego do olbrzyma z malgalskiego oraz greckiego słowa sauros - jaszczur. Epitet gatunkowy tego dinozaura honoruje zaś Davida W. Krause'a - przywódcę ekspedycji na Madagaskar mają cej na celu odkrycie tamtejszych skamielin. Dobry stan zachowania szczą tków rapetozaura umożliwił dokładniejsze zrekonstruowanie wyglą du innych, znanych z bardziej fragmentarycznych skamielin tytanozaurów i dokładniejsze ustalenie pokrewieństwa między nimi. Pierwszy opis szczątków rapetozaura został dokonany przez Kristinę Curry Rogers i Catherine Forster w naukowym piśmie "Nature". Ów świetnie zachowany szkielet (UA 8698) należy do osobnika młodego, poza nim odkryto także bardziej fragmentaryczne kości trzech innych osobników. Brakuje mu jedynie kilku kręgów ogonowych. Jest to najlepiej zachowany odkryty do tej pory szkielet tytanozaura.
Środowisko
Szczą tki rapetozaura odkryto w formacji Maevarano. Wprawdzie nie była ona datowana radiometrycznie, ale dowody biostrygraficzne i paleomagnetyzm wskazują, że pochodzi ona z mastrychtu (ok. 70-65 milionów lat temu). Wtedy, podobnie jak dzisiaj, Madagaskar był odizolowaną wyspą , znajdującą się wtedy o 10-15 stopni szerokości geograficznej bardziej na południe. Rapetozaur zamieszkiwał przybrzeżny teren pocięty dopływami rzek. Ponieważ w mastrychcie podniósł się poziom morza, rapetozaur był prawdopodobnie czasami zmuszony do przeprawienia się przez rzeki w celu dotarcia na inne tereny. Dochodziło do okresowych susz, powodują cych wysoką śmiertelność zwierzą t. Rapetozaur żył w towarzystwie ceratozaurów, takich jak wykazują cy zachowania kanibalistyczne abelizauryd Majungasaurus, noazauryd Masiakasaurus odżywiają cy się prawdopodobnie rybami, nadrzewny dromeozauryd Rahonavis (być może chimera), ptaki jak np. Vorona, krokodylomorfy Mahajangasuchus, Simosuchus czy Trematochampsa, nieopisane dinozaury ptasiomiedniczne i tytanozaury. W skałach tej formacji odkryto także szczą tki węży, ryb, żółwi i ssaków. Jednym z najbardziej znanych niedinozaurowych kręgowców z tej formacji jest gigantyczna żaba Beelzebufo, mogą ca polować na pisklęta rapetozaura i innych dinozaurów.
Klasyfikacja
Rapetozaur należy do kladu Nemegtosauridae, którego inni przedstawiciele są znani z Azji i być może kontynentalnej Afryki oraz Ameryki Południowej. Razem z kilkoma innymi kladami należy ona do Titanosauria - grupy zauropodów definiowanej jako obejmującą ostatniego wspólnego przodka Andesaur i Saltasaurus oraz wszystkich jego potomków. Jest to najliczniejsza grupa zauropodów, ale dość enigmatyczna. Do czasu odkrycia rapetozaura były one znane zaledwie z bardzo fragmentarycznych skamielin - pojedynczych kości, zwykle pozaczaszkowych. Pierwszy opisany przedstawiciel tytanozaurów - Titanosaurus - został opisany na podstawie pojedynczych pozaczaszkowych elementów. Z czasem został on używany jako "takson worek", do którego wliczano fragmentaryczne, często niediagnostyczne szczątki zauropodów z różnych części świata. Mimo że to właśnie od niego pochodzą nazwy kladów Titanosauria i Titanosauridae jest uważany obecnie za nomen dubium. Tytanozaury razem z brachiozaurydami i kamarazaurydami należą do grupy zwanej Macronaria ("duże nozdrza"). Większość przedstawicieli tego kladu miało wysokie czaszki, jednak u nemegtozaurydów i saltazaurydów były one niskie i wydłużone. Świetnie zachowany szkielet rapetozaura nie tylko pomaga ustalić wyglą d innych tytanozaurów i pokrewieństwo między członkami tej grupy, ale stanowi też podstawę do szacowania ich wielkości. Tytanozaury w odróżnieniu od innych grup zauropodów przetrwały do końca ery mezozoicznej.
Wrogowie
Na kościach rapetozaura znaleziono ślady po zębach. Ich oględziny wykazały, że należały one do mażungazaura - sporego abelizauryda, będącego czołowym drapieżnikiem późnokredowego Madagaskaru. Nie wiadomo jednak czy ów teropod aktywnie polował na mażungazaury, czy po prostu odżywiał się ich padliną . Charakterystyczne cechy czaszki oraz szyi mażungazaura i jego krótkie kończyny tylne, uniemożliwiające szybki bieg, lecz zapewniają ce prędkość wystarczają cą do utrzymania kroku stadu zauropodów, zdają się popierać hipotezę o tym, że mażungazaur i inne abelizaurydy żywiły się głównie zauropodami. Równocześnie u owego dinozaura znaleziono dowody na kanibalizm. Obroną rapetozaura mogły być rozmiary, przypuszczalny stadny tryb życia oraz osteodermy, który były największe z dotąd odkrytych - miały objętość prawie 10 l (jednak z uwagi na pustą przestrzeń w płycie dorosłego rapetozaura bardziej prawdopodobne wydaje się, że był to rezerwuar minerałów w trudnym środowisku - Curry Rogers i in., 2011).
Spis gatunków
| Rapetosaurus | Curry Rogers i Forster, 2001 |
|---|---|
| R. krausei | Curry Rogers i Forster, 2001 |
Bibliografia
