Nasutoceratops

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański Paweł Konarzewski	Maciej Ziegler

---

Nasutoceratops (nasutoceratops)
Długość:	4,5 m
Masa:	1,5 t
Miejsce występowania:	USA - Utah (formacja Kaiparowits)
Czas występowania	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 76-75,5 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae Nasutoceratopsini
Rekonstrukcja Nasutoceratops. Autor: Nobu Tamura [4]
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EGrand Staircase-Escalante National Monument, formacja \u003Ca href=\"/wiki/Kaiparowits\" title=\"Kaiparowits\"\u003EKaiparowits\u003C/a\u003E, USA, \u003Ca href=\"/wiki/USA\" class=\"mw-redirect\" title=\"USA\"\u003EUSA\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003EN. titusi\u003C/i\u003E - \u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003EHolotyp\u003C/a\u003E (UMNH VP 16800) i materia\u0142 przypisany.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Grand Staircase-Escalante National Monument, formacja Kaiparowits, USA, USA|N. titusi - Holotyp (UMNH VP 16800) i materia\u0142 przypisany.\n","link":"","lat":37.50882130000000103109414339996874332427978515625,"lon":-111.501425003929995227736071683466434478759765625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Nasutoceratops titusi to gatunek bazalnego centrozauryna o niezwykłej budowie czaszki żyjącego na terenach Stanów Zjednoczonych w późnej kredzie. Po raz pierwszy świat paleontologiczny usłyszał o nim w 2010 roku, kiedy to Eric Lund w swojej dysertacji nadał mu nazwę "Nasutuceratops titusi".

Materiał kopalny i lokalizacja

Zrekonstruowany szkielet Nasutoceratops. Na biało odnalezione kości. Skala 1 m. Źródło. Sampson i in., 2013 [1]

Holotyp UMNH VP 16800 to prawie kompletna czaszka o długości około 1,8 metra, syncervical (zrośnięte kręgi szyjne), 3 fragmentaryczne kręgi grzbietowe, lewa kończyna przednia i fragmentaryczna prawa należąca do osobnika dość dorosłego (ang. subadult lub młody adult).

Materiał przypisany:

UMNH VP 19466 to dysartykułowana czaszka należąca do osobnika dorosłego zawierająca częściową kość przedszczękową, szczękową i nosową.

UMNH VP 19469 to izolowana kość łuskowa.

Reasumując – znamy ok. 90% czaszki i ok. 10% szkieletu pozaczaszkowego N. titusi.

Skamieniałości te tkwiły w środkowych warstwach formacji Kaiparowits (około 250-320 m), datowanych na kampan (około 76-75,5 Ma). Znalezisko miało miejsce na terenie południowego Utah, Grand Staircase-Escalante National Monument.

Budowa i klasyfikacja

Czaszka Nasutoceratops. Fot. MWAK [2]

Nasutoceratops był średniej wielkości czworonożnym centrozaurynem o długości 4,5 m i masie 1,5 t (Paul, 2016). Charakteryzował się czaszką o niezwykłej i urodziwej budowie. Kryza była kształtu półokrągłego z prostymi, półksiężycowatymi różkami na kości potylicznej (epiparietales) i łuskowej (episquamosales). Ich pozycja (epiparietales p0-p7) oraz umieszczenie p0 wyróżniała go spośród jego kuzynów. Jego kość nosowa była bardzo zaokrąglona, czym przypomina nieco twór u hadrozauryda Gryposaurus. Długość rogów nadoczonych (około 457 mm, Lund, 2010) była najdłuższa spośród wszystkich innych centrozaurynów, a ich rozstawienie przypominało bardziej u tura czy – jak określa Lund – "byka długorogiej odmiany teksańskiej", aniżeli pozostałych ceratopsydów. Inną cechą unikatową była kość krzyżowa z wyraźnym grzbietowo-bocznym grzbietem.

N. titusi jest wg Lunda (2010) oraz Samspona i in. (2013) taksonem siostrzanym względem Avaceratops lammersi z kampanu i zarazem jednym najbardziej bazalnych przedstawicieli Centrosaurinae. Jak sugerują, nasutoceratops może być przedstawicielem nieznanej dotąd gałęzi krótkokryzowych, lecz długorogich centrozaurynów.

Ryan i in., (2017) dla Nasutoceratops i jego kuzynów utworzyli nowy klad Nasutoceratopsini w obrębie podrodziny Centrosaurinae. Charakteryzują się krótkimi kryzami, niewielkimi rogami nosowymi, dużymi rogami nadocznymi oraz stosunkowo krótkimi i głębokimi twarzami. Według Dalmana i in., (2018) tej w grupie znajdują się następujące taksony: Avaceratops, Nasutoceratops, Crittendenceratops, Yehuecauhceratops, CMN 8804, MOR 692 (zobacz Avaceratops#Materiał kopalny) oraz Malta centrosaurinae.

Paleośrodowisko

Dinozaury zamieszkujące formację Kaiparowits. Nasutoceratops znajduje się w oddali po prawej stronie. Autor: Abelov2014. [3]

Osady z formacji Kaiparowits sugerują występowanie środowisk lądowych zalewanych przez wiele lat słodką wodą w obrębie nizin rzecznych z wysokim tempem akumulacji osadów (39-42 cm/ka). Klimat występujący na tych terenach był ciepły, wilgotny z wysokimi opadami i prawdopodobnymi okresami suszy. Występowało tam wiele morskich bezkręgowców i kręgowców (Roberts, 2007). Znanymi dinozaurami pochodzącymi z tej formacji są: Utahceratops, Kosmoceratops, Teratophoneus, Akainacephalus, Hagryphus, Talos, Parasaurolophus i Gryposaurus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Nasutoceratops (pierwotna, nieoficjalna nazwa "Nasutuceratops" została skorygowana) to połączenie łac. nasutus (wielkonosy) i gr. ceratops (rogate oblicze) i odnosi się do niezwykłej morfologii jego pyska. Epitet gatunkowy titusi honoruje paleontologa Alana Titusa.

Spis gatunków

Nasutoceratops	Sampson, Lund, Loewen, Farke i Clayton, 2013
= "Nasutuceratops"	Lund, 2010 vide Longrich, 2013	nomen nudum (nomen ex dissertatione)
N. titusi	Sampson, Lund, Loewen, Farke i Clayton, 2013
= "Nasutuceratops titusi"	Lund, 2010 vide Longrich, 2013	nomen nudum (nomen ex dissertatione)

Bibliografia

Dalman, S. G., Hodnett, J. P. M., Lichtig, A. J., & Lucas, S. G. (2018). A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 79, 141-164. [5]

Longrich, N.R. (2013) Judiceratops tigris, a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana. Bulletin of the Peabody Museum of Natural History, 54: 51–65. doi:10.3374/014.054.0103

Lund, K.E. (2010) Nasutuceratops titusi, a new basal centrosaurine dinosaur (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous Kaiparowits Formation, southern Utah. Praca magisterska, Department of Geology and Geophysics, University of Utah, 1-172 [6]

Lund, E. K., Sampson, S. D., & Loewen, M. A. (2016). Nasutoceratops titusi (Ornithischia, Ceratopsidae), a basal centrosaurine ceratopsid from the Kaiparowits Formation, southern Utah. Journal of Vertebrate Paleontology, 36(2), e1054936. doi:10.1080/02724634.2015.1054936

Sampson, S.D., Lund, K.E., Loewen, M.A., Farke, A.A. & Clayton, K.E. (2013) A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (Late Campanian) of southern Laramidia. Proceedings of the Royal Society of London, series B. doi:10.1098/rspb.2013.1186

Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.

Roberts, E. M. (2007). Facies architecture and depositional environments of the Upper Cretaceous Kaiparowits Formation, southern Utah. Sedimentary Geology, 197(3-4), 207-233. doi:10.1016/j.sedgeo.2006.10.001

Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada. Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. doi:10.1139/cjes-2016-0110