Machairoceratops
| Autor: | Kamil Kamiński, Marcin Szermański, Maciej Ziegler |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Machairoceratops (machajroceratops) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Utah |
| Czas |
ok. 80,7-79,3 Ma [1] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Materiał holotypowy Machairoceratops. Źródło: Lund i in., 2016. | |
Wstęp
Machairoceratops to rodzaj ceratopsa z grupy Centrosaurinae, cechującej się m.in. krótszą czaszką w stosunku do siostrzanego kladu Chasmosaurinae. Znany jest tylko z jednego, fragmentarycznego okazu. Zapewne tak jak jego krewniacy był łagodnym roślinożercą żywiącym się niską roślinnością.
Etymologia
Nazwa Machairoceratops pochodzi od greckiego słowa machairis, oznaczającego „zakrzywiony miecz”, co nawiązuje do zakrzywionych ku przodowi epiparietales pozycji 1 – rożków z tyłu kryzy, oraz łacińskiego słowa ceratops, czyli „rogata twarz”. Epitet gatunkowy cronusi odnosi się do mitologicznego boga Kronosa, przedstawianego często z zakrzywionym ostrzem.
Materiał kopalny
Holotyp (UMNH VP 20550) to fragmentaryczna czaszka, obejmująca dwa rogi nadoczodołowe (obydwa oddzielone od reszty czaszki), lewą kość jarzmową, prawie kompletną, lekko zdeformowaną puszkę mózgową, lewą kość łuskową oraz kość ciemieniową (widoczne na rys. obok). Okaz ten znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej Stanu Utah w Salt Lake City.
Odkrycie i opis
Szczątki machairoceratopsa zostały odkryte w 2006 r. w górnych warstwach formacji Wahweap. W 2016 r. okaz ten został opisany przez zespół paleontologów w składzie; Eric Lund, Patrick O’Connor, Mark Loewen i Zubair Jinnah.
Budowa
Podobnie jak inne ceratopsy, Machairoceratops był zapewne czworonożnym roślinożercą o czaszce zakończonej kostną kryzą i ozdobionej rogami. Wyglądem przypominał nieco Diabloceratops i Albertaceratops. Nad oczami znajdowała się para zakrzywionych rogów o długości ponad 27 cm. Ze względu na brak bliższych końców, ich dokładne położenie względem oczodołów nie jest znane. Na bokach kryzy prawdopodobnie znajdowały się po 4 episquamosales – małe rożki na kości łuskowej. Na górze, z tyłu kryzy na kości ciemieniowej wyrastała para zakrzywionych przednio-grzbietowo dłuższych rogów epiparietales. Osiągał rozmiary holotypu Diabloceratops.
Filogeneza
Wg autorów opisu Machairoceratops należy do podrodziny Centrosaurinae, będąc jej stosunkowo bazalnym członkiem. W ich bayesowskiej analizie stanowi on takson siostrzany kladu obejmującego Diabloceratops+Albertaceratops i Avaceratops+Nasutoceratops; analiza oparta na parsymonii nie rozwiązała pozycji tego gatunku.
UMNH VP 16704
W 1998 roku w Nipple Butte (formacja Wahweap) odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Znaleziska dokonał Joshua A. Smith. Czaszka ta została formalnie opisana dopiero 12 lat później, w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako należący do nowo opisanego przez nich rodzaju Diabloceratops, jako Diabloceratops sp. Różni się od Diabloceratops eatoni m.in. większymi rozmiarami – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą być może o starszym wieku tego osobnika. Loewen i in. (2013) stwierdzili, że nie ma podstaw by przypisywać go do diabloceratopsa, dlatego bardziej asekuracyjnie uważają go za przedstawiciela Centrosaurinae indet. Lund i in. (2016) wskazują, że UMNH VP 16704 jest bardziej zbliżony do Machairoceratops.
Spis gatunków
| Machairoceratops | Lund, O’Connor, Loewen i Jinah, 2016 |
|---|---|
| M. cronusi | Lund, O’Connor, Loewen i Jinah, 2016 |
Bibliografia
Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). "Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876
Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) "New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah"; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140.
Loewen, M.A., Farke, A.A., Sampson, S.D., Getty, M.A., Lund, E.K. & O'Connor, P.M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press
Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, Machairoceratops cronusi gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. doi:10.1371/journal.pone.0154403
- ↑ Badanie Beveridge i in. (2022) wykazało, że niepewność wieku osadów, w którym odnaleziono Machairoceratops jest w przedziale 80,68-79,26 Ma. Ich zdaniem dokładny wiek Machairoceratops wynosi 80,06 Ma. W haśle jako czas występowania dinozaura przyjęto cały niepewny wiek osadów, w którym został odnaleziony.
