Machairoceratops

Autor:	Kamil Kamiński, Marcin Szermański, Maciej Ziegler
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Machairoceratops (machajroceratops)
Długość	ok. 4 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Utah formacja Wahweap (Star Seep - ogniwo Coyote Point)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 80,7-79,3 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae
Rekonstrukcja głowy Machairoceratops. Autor: Jakub Kowalski
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja holotypu \u003Ci\u003EMachairoceratops cronusi\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja holotypu Machairoceratops cronusi\n","link":"","lat":37.5,"lon":-111.599999999999994315658113919198513031005859375,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EUMNH VP 16704\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"UMNH VP 16704\n","link":"","lat":37.19109999999999871533873374573886394500732421875,"lon":-111.6466999999999956116880639456212520599365234375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Machairoceratops to rodzaj ceratopsa z grupy Centrosaurinae, cechującej się m.in. krótszą czaszką w stosunku do siostrzanego kladu Chasmosaurinae. Znany jest tylko z jednego, fragmentarycznego okazu. Przed nadaniem nazwy był znany jako "Wahweap centrosaurinae B" (Loewen i in., 2013).

Etymologia

Nazwa Machairoceratops pochodzi od greckiego słowa machairis, oznaczającego „zakrzywiony miecz”, co nawiązuje do zakrzywionych ku przodowi epiparietales pozycji 1 – rożków z tyłu kryzy, oraz łacińskiego słowa ceratops, czyli „rogata twarz”. Epitet gatunkowy cronusi odnosi się do mitologicznego boga Kronosa, przedstawianego często z zakrzywionym ostrzem.

Materiał kopalny

Materiał holotypowy Machairoceratops. Źródło: Lund i in., 2016.

Holotyp (UMNH VP 20550) to fragmentaryczna czaszka, obejmująca dwa rogi nadoczodołowe (obydwa oddzielone od reszty czaszki), lewą kość jarzmową, prawie kompletną, lekko zdeformowaną puszkę mózgową, lewą kość łuskową oraz kość ciemieniową (widoczne na rys. obok). Okaz ten znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej Stanu Utah w Salt Lake City.

Odkrycie i opis

Szczątki machairoceratopsa zostały odkryte w 2006 r. w górnych warstwach formacji Wahweap. W 2016 r. okaz ten został opisany przez zespół paleontologów w składzie; Eric Lund, Patrick O’Connor, Mark Loewen i Zubair Jinnah.

Filogeneza

Wg autorów opisu Machairoceratops należy do podrodziny Centrosaurinae, będąc jej stosunkowo bazalnym członkiem. W ich bayesowskiej analizie stanowi on takson siostrzany kladu obejmującego Diabloceratops+Albertaceratops i Avaceratops+Nasutoceratops; analiza oparta na parsymonii nie rozwiązała pozycji tego gatunku.

Budowa

Machairoceratops w towarzystwie innych ceratopsów (Spiclypeus, występujących nieco później w innej części Ameryki Płn.) i pachycefalozaurów (Texacephale, prawdopodobnie także nieco późniejszych). Autor: ABelov2014 [1].

Podobnie jak inne ceratopsy, Machairoceratops był zapewne łagodnym czworonożnym roślinożercą o czaszce zakończonej kostną kryzą i ozdobionej rogami. Wyglądem przypominał nieco Diabloceratops i Albertaceratops. Nad oczami znajdowała się para zakrzywionych rogów o długości ponad 27 cm. Ze względu na brak bliższych końców, ich dokładne położenie względem oczodołów nie jest znane. Na bokach kryzy prawdopodobnie znajdowały się po 4 episquamosales – małe rożki na kości łuskowej. Na górze, z tyłu kryzy na kości ciemieniowej wyrastała para zakrzywionych przednio-grzbietowo dłuższych rogów epiparietales. Osiągał rozmiary holotypu Diabloceratops i różnił się od niego kształtem kości łuskowej.

Czaszka UMNH VP 16704

W 1989 roku w Nipple Butte (formacja Wahweap) odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Był to pierwszy odkryty ceratopsyd pochodzący z formacji Wahweap. Znaleziska dokonał Joshua A. Smith. Czaszka ta została formalnie opisana w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako należący do nowo opisanego przez nich rodzaju Diabloceratops, jako Diabloceratops sp. Różni się od Diabloceratops eatoni m.in. większymi rozmiarami – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą być może o starszym wieku tego osobnika oraz kształtem kości łuskowej. Loewen i in. (2013) stwierdzili, że nie ma podstaw by przypisywać go do diabloceratopsa, dlatego bardziej asekuracyjnie uważają go za przedstawiciela Centrosaurinae indet. Lund i in. (2016) wskazują, że UMNH VP 16704 jest bardziej zbliżony do Machairoceratops. Z kolei Rivera-Sylva i in. (2016) uważają, że jest bardzo podobny do Menefeeceratops, Nasutoceratops oraz Yehuecauhceratops.

Paleośrodowisko

Zobacz Diabloceratops#Paleośrodowisko

Spis gatunków

Machairoceratops	Lund, O’Connor, Loewen i Jinah, 2016
M. cronusi	Lund, O’Connor, Loewen i Jinah, 2016

Bibliografia

Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). "Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876

DeBlieux, D. D., Kirkland, J. I., Gates, T. A., Eaton, J. G., Getty, M. A., Sampson, S. D., ... & Hayden, M. C. (2013). "Paleontological overview and taphonomy of the middle Campanian Wahweap Formation in Grand Staircase-Escalante National Monument". At the top of the grand staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah, 563-587.

Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) "New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah"; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140.

Loewen, M.A., Farke, A.A., Sampson, S.D., Getty, M.A., Lund, E.K. & O'Connor, P.M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press

Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, Machairoceratops cronusi gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. doi:10.1371/journal.pone.0154403

Rivera-Sylva, H. E., Hedrick, B. P., & Dodson, P. (2016). "A Centrosaurine (Dinosauria: Ceratopsia) from the Aguja Formation (Late Campanian) of Northern Coahuila, Mexico". PloS one, 11(4), e0150529. doi:10.1371/journal.pone.0150529