Skorpiovenator
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Adrian Tkocz |
| Skorpiovenator (skorpiowenator) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 6 m |
| Masa: | 500-800 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Neuquén
(dolne osady formacji Huincul) |
| Czas występowania | 95-92 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| 400px
Autor: Andrey Atuchin [1] | |
Wstęp
Skorpiovenator to rodzaj abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli Abelisauridae.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi z połączenia łacińskich słów skorpios (skorpion) i venator (drapieżnik, łowca). Naukowcy nazwali tak dinozaura, ponieważ wokół wykopów kręciło się wiele skorpionów. Epitet gatunkowy nadano na cześć Manuela Bustingorry'ego, właściciela gruntu, z którego wydobyto szczątki.
Materiał kopalny
Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich.
Budowa i filogeneza
Jak u wielu abelizaurydów, czaszka Skorpiovenator jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m.in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż pozostali członkowie Abelisauridae. W 2009 roku nazwano klad południowoamerykańskich abelizaurydów - Brachyrostra (czyli "krótkie czaszki"), zawierający wszystkie abelizaurydy bliżej spokrewnione z Carnotaurus sastrei niż z Majungasaurus crenatissimus. Cechą tego kladu jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki połączone z postępującym zmniejszeniem oczodołu. Miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po cenomanie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae.
Według analizy kladystycznej przeprowadzonej przez autorów opisu, Skorpiovenator jest siostrzanym taksonem Ekrixinatosaurus. Oba teropody są blisko spokrewnione też z Ilokelesia. Klad tworzony przez te 3 zwierzęta jest jednym z dwóch wyróżnionych wśród Brachyrostra; drugi tworzą Carnotaurus i Aucasaurus. Jak na razie, do Brachyrostra należą wyłącznie południowoamerykańskie abelizaurydy.
Włoski paleontolog Andrea Cau na swoim blogu napisał o przeprowadzonej przez siebie analizie kladystycznej. Użył on do tego własnej matrycy z danymi oraz danych z pracy Canale i in. (2009), Sereno i in. (2004) oraz Carrano i Sampsona (2008). Uwzględnił rodzaje Kryptops, Xenotarsosaurus i Rajasaurus, które pominięto w badaniu Canale i in. (2009). Okazało się, że taksony siostrzane Skorpiovenator i Ekrixinatosaurus mieszczą się poza Brachyrostra oraz tworzą politomię z Abelisaurus, Majungasaurus oraz Brachyrostra (do którego należą Aucasaurus, Carnotaurus i Ilokelesia). Cau zauważa, że takie umiejscowienie skorpiowenatora pozostaje w zgodzie z plezjomorfiami czaszki. Do takich badań należy podchodzić jednak z rezerwą, ponieważ nie są to prace naukowe, a więc nie przeszły recenzji specjalistów.
Paleoekologia
Skorpiovenator nie był jedynym dużym teropodem z formacji Huincul - żył tam też jego bliski krewny - Ilokelesia oraz wielkie karcharodontozaurydy Mapusaurus. Polowały one na ogromne tytanozaury Argentinosaurus (choć dorosłe osobniki były pewnie zbyt trudną zdobyczą), mniejsze rebbachizaurydy Cathartesaura oraz na ornitopody.
Spis gatunków
| Skorpiovenator | Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009 |
|---|---|
| S. bustingorryi | Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009 |
Bibliografia
CCanale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
Sereno, P.C., Wilson, J.A. & Conrad, J.L. (2004) "New dinosaurs link landmasses in the Mid-Cretaceous" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences, 271, 1325-1330.
http://theropoda.blogspot.com/2008/12/il-cacciatore-di-scorpioni.html
