Wendiceratops

Autor:

Marcin Szermański, Paweł Konarzewski

---

Wendiceratops (wendyceratops)
Długość	4,5 m
Masa	1,5 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Kanada - Alberta (dolne osady formacji Oldman)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 78,2 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae
Rekonstrukcja głowy. Autorka: Danielle Dufault. Źródło: Evans i Ryan, 2015 [7]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w \u003Ci\u003EWendiceratops pinhornensis\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Lokalizacja szcz\u0105tk\u00f3w Wendiceratops pinhornensis\n","link":"","lat":49.12089999999999889723767410032451152801513671875,"lon":-110.86299999999999954525264911353588104248046875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Wendiceratops to rodzaj ceratopsyda z późnej kredy. Jest czwartym znanym rodzajem należącym do Centrosaurinae, którego szczątki odnaleziono w pokładach formacji Oldman (Kanada, Alberta), datowanej kampan.

Odkrycie

Złoże kości należące do Wendiceratops odnalazła Wendy Sloboda na terenie rezerwatu Pinhorn Grazing znajdującego się w Albercie w 2010 roku. W 2011 roku zespół z Royal Tyrrell Museum rozpoczął badanie terenu i wydobywanie szczątków. W następnym roku usunięto głębokie nadkłady. W latach 2013-2014 wykopano i skatalogowano skamieniałości.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu wendyceratopsa. Na niebiesko znane kości. Źródło: Evans i Ryan, 2015. [5]

Holotyp (TMP 2011.051.0009) to niekompletna kość ciemieniowa i lewa gałąź (łac. ramus). Ponadto odnaleziono wiele innych skamieniałości (łącznie ponad 200 kości). Należą one do osobników zarówno dorosłych, jak i młodocianych. Zdaniem Scotta i in. (2023) jest to najstarsze znane jednogatunkowe złoże kości należące do przedstawicieli Ceratopsidae. Nagromadzenie tylu osobników w jednym miejscu świadczy o stadnym trybie życia prowadzonym przez Ceratopsidae.

Odkrywczyni ceratopsa odnalazła pierwszą prawie kompletną czaszkę należącą do omawianego dinozaura. Zachowały się w niej rogi naodczne. Ich obecność potwierdza słuszność pierwotnej rekonstrukcji (Evans, online).

Budowa

Wendiceratops charakteryzował się bogatą ornamentacją kryzy, która upodobniła go wyglądem do azjatyckiego kuzyna Sinoceratops. Nie posiadał kolczastych różków na czaszce jak Styracosaurus i przedstawiciele Pachyrhinosaurini. Wyrostki ciemieniowe (epiparietales 1-4) były zakrzywione do środka kryzy, druga i trzecia para (ep 2 i ep 3) zachodziła na tylne i zewnętrzne ramiona kości ciemieniowej. Znad oczu wyrastała para długich i ostrych rogów. Róg nosowy był prawdopodobnie wyprostowany, lecz nie jest znana dokładna jego budowa ze względu na niekompletne zachowanie. Evans i Ryan (2015) uznali, że róg nosowy omawianego ceratopsa stanowił przejście między niskimi rogami wcześniejszych form jak Diabloceratops, Nasutoceratops i Albertaceratops, a znacznie wyższymi rogami zaawansowanych centrozaurynów, takich jak Coronosaurus, Centrosaurus i Styracosaurus. Bazalne centrozauryny nie miały wydatnego rogu nosowego, prawdopodobnie wyewoluowały niezależnie u Chasmosaurinae i Centrosaurinae w wyniku ewolucji zbieżnej. Autorzy opisu uznali, że prostokątny kształt dystalnego końca kości kulszowej był autapomorfią Wendiceratops. Cecha ta występowała również u Medusaceratops. Scott i in. (2023) uznali, że budowa kości kulszowej występująca u omawianego dinozaura może być synapomorfią wśród bazalnych centrozaurynów. Jak zauważyli Loewen i współpracownicy (2024), że w rzeczywistości dystalny koniec kości kulszowej Wendiceratops był zaokrąglony, spłaszczony i wiosłowaty, a nie prostokątny.

Systematyka

Wiele analiz wykazuje, że Wendiceratops jest blisko spokrewniony z Sinoceratops .

Paleopatologia

Trzy dystalne kręgi ogonowe okazu TMP 2011.051.022 były ze sobą zrośnięte. Zmiana ta mogła powstać w wyniku zesztywniającego zapalenia stawów kręgów, które prawdopodobnie było związane z interakcją międzyosobniczą (np. nadepnięcie na ogon) [Scott i in., 2023].

Paleośrodowisko

Roślinożerne dinozaury z formacji Oldman. Wendiceratops znajduje się między Chasmosaurus a Corythosaurus (po lewej stronie). Autor: ABelov2014. [6]

Osady z formacji Oldman sugerują występowanie środowisk dobrze nawodnionych (bagna i mokradła), które oddzielały względnie wyższe i suchsze obszary interfluwialne o niewielkiej powierzchni (kilkaset kilometrów kwadratowych). Klimat był prawdopodobnie umiarkowanie ciepły z sezonowymi opadami. Rośliny, które się zachowały wskazują na obecność drzew iglastych i innych oraz roślin słodkowodnych (Farlow, 1976). Tereny formacji Oldman zamieszkiwały główne ceratopsydy, tyranozaurydy, ankylozaurydy, hadrozaurydy, pachycefalozaurydy oraz Saurornitholestes.

Ryan i Evans (2015) po opisaniu Wendiceratops zauważyli, że z dolnych warstw formacji Oldman oraz odpowiadającej jej wiekiem Judith River pochodziło dużo ceratopsydów (Albertaceratops, Medusaceratops, Judiceratops oraz Avaceratops). Założyli oni, że było to możliwe dzięki specjalizacji ekologicznej, a także wskazywali na dużą rotację fauny oraz szybką sukcesję spokrewnionych ze sobą gatunków.

Etymologia

Nazwa rodzajowa honoruje Wendy Slobodę, odkrywczyni wendyceratopsa. Drugi człon nazwy - gr. ceratops - znaczy "rogate oblicze", więc możemy swobodnie ją tłumaczyć na "rogate oblicze Wendy". Z kolei epitet gatunkowy (pinhornensis) wziął się z nazwy rezerwatu w Albercie - z ang. Pinhorn Provincial Grazing Reserve in Alberta.

Galeria

• 

  Odnaleziona kość ciemieniowa. Źródło: [1]

• 

  Zrekonstruowana kość ciemieniowa. Źródło: [2]

• 

  Zrekonstruowany szkielet Wendiceratops. Żródło: [3]

• 

  Miejsce, w którym odkryto holotyp Wendiceratops. Źródło: [4]

Spis gatunków

Wendiceratops	Evans i Ryan, 2015
W. pinhornensis	Evans i Ryan, 2015

Bibliografia

Evans, D.E (online, 2022) [8]

Evans, D.E. & Ryan, M.J. (2015). "Cranial Anatomy of Wendiceratops pinhornensis gen. et sp. nov., a Centrosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Oldman Formation (Campanian), Alberta, Canada, and the Evolution of Ceratopsid Nasal Ornamentation". PloS One. doi:10.1371/journal.pone.0130007

Farlow, J. O. (1976). "A consideration of the trophic dynamics of a Late Cretaceous large‐dinosaur community (Oldman Formation)". Ecology, 57(5), 841-857. doi:10.2307/1941052

Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224

Scott, S. H. W., Ryan, M. J., & Evans, D. C. (2023). "Postcranial description of Wendiceratops pinhornensis and a taphonomic analysis of the oldest monodominant ceratopsid bonebed". The Anatomical Record, 1–18. doi:10.1002/ar.25045