Eoraptor
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Eoraptor (eoraptor) | |
|---|---|
| Długość: | 1 (1,7?) m |
| Masa: | kilka kg |
| Miejsce występowania: | formacja Ischigualasto |
| Czas występowania | 232-230 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
? Sauropodomorpha (? Theropoda) |
| |
Wstęp
Eoraptor to wczesny i mały dinozaur gadziomiedniczny – prawdopodobnie zauropodomorf lub prymitywny teropod. Było to szybkie i zwinne zwierzę.
Odkrycie i lokalizacja
W 1991 roku Martinez odkrył szczątki zwierzęcia, a wstępny opis naukowy ukazał się w 1993 r. Eoraptor dostarczył wielu informacji na temat ewolucji wczesnych dinozaurów. Miał już dinozaurze cechy włącznie z wyspecjalizowaną panewką stawu biodrowego, umożliwiającą dinozaurom przyjęcie postawy z nogami pionowo ustawionymi pod tułowiem.
Materiał kopalny
Holotyp (PVSJ 512) to niemal kompletny szkielet młodego osobnika, któremu brakuje jedynie tylnych kręgów ogonowych. Holotyp może być młody (Tykoski, 2005 - nieopublikowane).
Budowa i interpretacja
Eoraptor przypominał mocno rodzaj Panphagia. Miał nietypowe uzębienie. Tylna cześć jego szczęk zaopatrzona była w zakrzywione, ostre zęby, zaś te znajdujące się na samym przodzie górnej szczęki były liściokształtne i przypominały zęby zauropodomorfów. Bezzębny przedni koniec kości zębowej, który jest otoczony przez parę widocznych otworów naczyniowych, mógł być miejscem przyczepu niewielkiego dziobu, jak u (innych?) bazalnych zauropodomorfów. Eoraptor miał staw śródżuchwowy, co łączy go z teropodami.
Rozmiary
Sereno i in. (1993) oszacowali długość eoraptora na 1 metr. Z kolei oszacowanie Paula (2010) i Mortimera - który wskazuje, że podana przez Sereno i in. (1993) długość 1 m jest bazowana na bardzo krótkim jak na bazalnego gadziomiednicznego dinozaura ogonie - eoraptor więc mógł wg nich osiągać 1,7 m.
Etymologia
Nazwa Eoraptor to połączenie greckiego eos (świt, początek), co odnosi się do prymitywnej budowy i wczesnego okresu występowania i łacińskiego raptor (rabuś), wiążącego się z drapieżnością i łapami przystosowanymi do chwytania (później okazało się, że nazwa jest raczej nietrafna, bo eoraptor prawdopodobnie był wszystkożercą). Epitet gatunkowy (lunensis; od łac. luna, księżyc i łac. -ensis, miejsce) pochodzi od miejsca znalezienia - Doliny Księżycowej.
Spis gatunków
| Eoraptor | Sereno, Forster, Rogers i Monetta, 1993 |
| E. lunensis | Sereno, Forster, Rogers i Monetta, 1993 |
Bibliografia
Balter, M. (2011) "Pint-Sized Predator Rattles The Dinosaur Family Tree" Science, 331 (6014), 134. doi: 10.1126/science.331.6014.134
Bonaparte, J. F., Brea, G., Schultz, C. L. & Martinelli, A. G. (2007) "A new specimen of Guaibasaurus candelariensis (basal Saurischia) from the Late Triassic Caturrita Formation of southern Brazil" Historical Biology, 19(1), 73-82
Brusatte, S. L., Nesbitt, S. J., Irmis, R. B., Butler, R. J., Benton, M. J. & Norell, M. A. (2010B) "The origin and early radiation of dinosaurs" Earth-Science Reviews, 101, 68–100.
Langer, M.C., Ezcurra, M.D., Bittencourt, J.S. & Novas, F.E. (2009) "The origin and early evolution of dinosaurs" Biological Reviews, 84, 1-56.
Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montanez, I.P. & Currie, B.S. (2011) "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea" Science, 331, 206-210. doi: 10.1126/science.1198467
Nesbitt, S.J., Smith, N.D., Irmis, R.B., Turner, A.H., Downs, A. & Norell, M.A. (2009) "A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs" Science, 326, 1530-1533.
Sereno, P.C. (2007) "The phylogenetic relationships of early dinosaurs: a comparative report" Historical Biology, 19, 145-155.
Sereno, P.C., Forster, C.A., Rogers, R.R. & Monetta, A.M. (1993) "Primitive dinosaur skeleton from Argentina and the early evolution of Dinosauria" Nature, 361, 64-66.
Mortimer, online: http://home.comcast.net/~eoraptor/Non-t ... orlunensis
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University
Tykoski, R.S (2005) "Anatomy, Ontogeny, and Phylogeny of Coelophysoid Theropods" Dysertacja doktorska, University of Texas
