Narambuenatitan

Autor:	Marcin Szermański
Korekta:	Maciej Ziegler, Tomasz Skawiński, Michał Siedlecki

---

Narambuenatitan (narambuenatytan)
Długość	12 m (osobnik nie w pełni dorosły)
Wysokość	2,5 m (w ramionach, osobnik nie w pełni dorosły)
Masa	4,1 t (osobnik nie w pełni dorosły)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Patagonia (formacja Anacleto)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 83-74,5 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria Eutitanosauria ?Lithostrotia
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Maniraptora-d4d8kih. [[1]].

Wstęp

Narambuenatitan to rodzaj zauropoda z grupy tytanozaurów żyjącego na terenie dzisiejszej zachodniej Argentyny w drugiej połowie epoki późnej kredy.

Materiał kopalny

Holotyp MAU-Pv-N-425 to częściowy szkielet, na który składają się lewa k. przedszczękowa i szczękowa, puszka mózgowa, lewa i prawa k. kwadratowa, przednie kręgi szyjne, fragmenty żeber szyjnych, tylne kręgi grzbietowe, trzy żebra grzbietowe, jedenaście przednich kręgów ogonowych, sześć środkowych kręgów ogonowych, dwa wyrostki poprzeczne kręgów ogonowych, 2 fragmenty łuków naczyniowych (hemalnych, szewronów), lewa płyta mostkowa, prawa k. krucza, lewa k. ramienna, lewa k. łokciowa, lewa i prawa k. łonowa, szypułka łonowa lewej k. biodrowej, proksymalny fragment prawej k. kulszowej i niekompletna lewa k. udowa. Skamieniałości należą do osobnika nie w pełni dojrzałego (Molina-Pérez i Larramendi, 2020). Zostały znalezione na terenie stanowiska Puesto Narambuena, którego osady należą do dolnych pokładów formacji Anacleto datowanej na kampan.

Budowa i systematyka

Narambuenatytan był średniej wielkości tytanozaurem, zapewne przypominającym z grubsza epachtozaura lub bonitazaurę. Od innych przedstawicieli tej grupy różnił się dziewięcioma autapomorfiami. Dotyczą one m.in. morfologii i rozlokowania otworów w czaszce, morfologii kręgów (w tym pleuroceli) i ich wyrostków. Pod względem budowy mózgoczaszki bardzo przypominał nienazwanego tytanozaura z kampanu Francji (Paulina-Carabajal i in., 2020).

Narambuenatitan jest wg autorów jego opisu bazalnym przedstawicielem zaawansowanej grupy tytanozaurów, mianowicie Lithostrotia. Został do niej zaliczony na podstawie przednich kręgów ogonowych wykazujące silnie przodowklęsłe trzony z wystającymi kłykciami i półksiężycowatą płytą mostkową. Analiza kladystyczna wykazała, że Narambuenatitan tworzy politomię z Epachthosaurus i bardziej zaawansowanymi tytanozaurami. Oba wykazują obecność wydłużonych warstwowo i tylnie wyrostków neutralnych środkowych kręgów ogonowych. Cecha ta jest spotykana także u innych tytanozaurów, takich jak Andesaurus, Malawisaurus i Mendozasaurus. Budowa mózgoczaszki jest z jednej strony dość "prymitywna", właściwa wcześnie wyodrębnionym tytanozaurom, lecz struktura przedniego i bocznego kanału półkolistego jest bardziej zaawansowana niż ta obecna u sarmientozaura (Paulina-Carabajal i in., 2020) Obecnie, narambuenatytan jest uważany za bazalnego przedstawiciela Lithostrotia (np: Santucci i Filippi, 2020), bądź za członka nienazwanego kladu obejmującego w większości południowoamerykańskie tytanozaury o specyficznej budowie szczęki (L-kształtnej, nieco wygiętej do dołu) obejmującego m.in. inawentu, czy bonitazaurę (Filippi i in., 2024)

Etymologia

Nazwa rodzajowa Narambuenatitan znaczy "tytan z Puesto Narambuena", miejsca, gdzie odnaleziono holotyp. Epitet gatunkowy polomoi honoruje Salvadora Polomo, technika Miejskiego Muzeum w Neuquén i znalazcę holotypu.

Spis gatunków

Narambuenatitan	Filippi, García i Garrido, 2011
N. palomoi	Filippi, García i Garrido, 2011

Bibliografia

Filippi, L.S., Juárez Valieri, R.D., Gallina, P.A., Méndez, A.H., Gianechini, F.A. & Garrido, A.C. (2024). "A rebbachisaurid-mimicking titanosaur and evidence of a Late Cretaceous faunal disturbance event in South-West Gondwana". Cretaceous Research. [2]

Filippi, L.S., García, R.A., Garrido, A.C. (2011). "A new titanosaur sauropod dinosaur from the Upper Cretaceous of North Patagonia, Argentina". "Acta Palaeontologica Polonica", 56 (3), 2011: 505-520. [3]

Paulina-Carabajal, A., Filippi, L., Knoll, F. (2020). "Neuroanatomy of the titanosaurian sauropod Narambuenatitan palomoi from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina. 20 (2): 1–9. [4]

Santucci, R.M., Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". [W]: A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (red.). "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [5]