Garudimimus
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński |
| Garudimimus (garudimim) | |
|---|---|
| Długość: | 2,5-2,8 m |
| Masa: | ok. 90 kg |
| Miejsce występowania: | Mongolia - Baishin Tsav |
| Czas występowania | ok. 101,9-85,6 Ma
późna kreda (cenoman - turon ?(santon)) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Garudimimus. Autor: Debivort [4] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Garudimimus to rodzaj średniej wielkości ornitomimozaura z początku późnej kredy dzisiejszej Mongolii. Znany jest tylko z jednego, ale dość kompletnego szkieletu. Podobnie jak większość jego krewniaków, był bezzębnym roślinożercą bądź wszystkożercą.
Etymologia
Nazwa Garudimimus pochodzi od Garuda – wielkiego ptaka z azjatyckich mitów, oraz greckiego słowa mimos, czyli „naśladowca”. Epitet gatunkowy brevipes wywodzi się z łacińskich słów brevis, czyli „krótki”, oraz pes („stopa”), co nawiązuje do względnie krótkiego śródstopia tego dinozaura.
Odkrycia i historia badań
Szczątki Garudimimus zostały odkryte podczas radziecko-mongolskich wypraw paleontologicznych na pustynię Gobi. W 1981 r. Rinchen Barsbold nazwał i pobieżnie opisał jedyny znany do dziś okaz. W 2005 r., wraz Kobayashim dokonał szczegółowej redeskrypcji garudimima, co pozwoliło na lepsze poznanie jego osteologii. W 2014 r. Lee i in. zaliczyli go do rodziny Deinocheiridae w obrębie Ornithomimosauria, razem z Beishanlong i Deinocheirus. Analiza McFeetersa i in. (2016) daje podobny wynik, z tym że zamiast Beishanlong deinocheirydem jest Harpymimus. Inne analizy z reguły nie potwierdzają, by garudimim tworzył klad z bajszanlongiem bądź harpimimem, jednak większość z nich nie zawiera Deinocheirus, nie są więc w pełni miarodajne.
Eberth i Currie (1993) sugerowali, że do Garudimimus może należeć część materiału uważanego za szczątki Archaeornithomimus, jednak dokładna analiza zaprzeczyła temu (Kobayashi i Barsbold, 2005).
Materiał kopalny
Holotyp (GIN 100/13) to dosyć kompletny szkielet wraz z czaszką (mocno uszkodzoną z lewej strony, ale dość kompletną, choć rozczłonkowaną z prawej strony (Cuff i Rayfield, 2015)). Brakuje obręczy barkowej, przednich kończyn, kości kulszowych, części kręgów szyjnych i grzbietowych oraz większości kręgów ogonowych (zachowały się jedynie pierwsze cztery) (Kobayashi i Barsbold, 2005) (zob. rys.).
Ponadto do Garudimimus mogą należeć nieopisane jeszcze formalnie szczątki co najmniej czterech ornitomimozaurów z osadów formacji Bayanshiree. Przynajmniej część tego materiału wykazuje podobieństwo do omawianego tu rodzaju, istnieją też jednak wyraźne różnice (Chinzorig i in., 2017; Chinzorig i in., 2018).
Budowa i paleobiologia
Czaszka holotypu mierzyła 252,2 mm (Kobayashi i Barsbold, 2005), co czyni ją proporcjonalnie dłuższą niż u ornitomimidów, takich jak Dromiceiomimus czy Struthiomimus. Podobnie jak u nich, kończyła się ona bezzębnym dziobem z krawędziami tnącymi, co odróżnia go od prymitywniejszych krewniaków, jak Harpymimus, a zwłaszcza Pelecanimimus. Dawniej podejrzewano istnienie rogu nad oczami, okazał się on jednak przemieszczonymi kośćmi przedczołowymi. Siła zgryzu garudimima była prawdopodobnie mniejsza niż u przedstawicieli Ornithomimidae, chociaż może to wynikać z faktu, że jedyny znany i użyty do badań okaz nie był w pełni wyrośnięty (Cuff i Rayfield, 2015).
Kość biodrowa była stosunkowo krótka w porównaniu do ornitomimidów, a nawet innych bazalnych ornitomimozaurów, takich jak Shenzhousaurus i Sinornithomimus. Kość piszczelowa była tylko nieznacznie dłuższa od udowej, a śródstopie nie tak bardzo wydłużone jak u późniejszych krewniaków. Wskazuje to na słabsze przystosowanie do szybkiego biegu, co widoczne jest też u wielu innych bazalnych ornitomimozaurów, jak np. Beishanlong. Garudimim miał pozostałość pierwszego palca stopy, podczas gdy u przedstawicieli Ornithomimidae występowały tylko palce drugi, trzeci i czwarty. Charakterystyczna budowa stopy (arctometatarsus), nie była w pełni rozwinięta; Kobayashi i Barsbold (2005) określili budowę śródstopia garudimima jako pośrednią między Harpymimus a ornitomimidami. Składało się ono aż z pięciu kości, co odróżnia garudimima od przedstawicieli Ornithomimidae. Kość krzyżowa składała się z sześciu kręgów, pozbawionych pneumatyzacji. Trzony kręgów szyjnych i grzbietowych również nie wykazywały śladów pneumatyzacji. Otwory pneumatyczne były natomiast obecne w łukach nerwowych kręgów szyjnych (Kobayashi i Barsbold, 2005).
Paleoekologia
Formacja skalna Bayanshire reprezentuje środowisko półpustynne, w któyrm występowały jednak duże zbiorniki wodne. Garudimimus współwystępował z nienazwanym tyranozauroidem, pierwotnie uznanym za alektrozaura. Obok nich żyło kilka roślinożernych lub wszystkożernych teropodów z rodziny Therizinosauridae (Segnosaurus i Erlikosaurusoraz nienazwane formy), a także nienazwani krewniacy garudimima z grup Ornithomimosauria i Oviraptorosauria. Dinozaury ptasiomiedniczne były reprezentowane przez prymitywne ceratopsy, hadrozauroidy, jak Gobihadros i ankylozaury (Talarurus). Wiele spośród dinozaurów, odkrytych w osadach formacji Bayanshire, znanych jest z fragmentarycznych szczątków, przez co nie otrzymały one oficjalnych nazw naukowych. Obok dinozaurów żyły tam również krokodylomorfy, ssaki, żółwie i pterozaury.
Spis gatunków
| Garudimimus | Barsbold, 1981 |
| B. brevipes | Barsbold, 1981 |
Bibliografia
Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014) "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853
Chinzorig, T., Kobayashi, Y., Saneyoshi, M., Tsogtbaatar, K., Badamkhatan, Z. & Ryuji, T. (2017). "Multitaxic bonebed of two new ornithomimids (Theropoda, Ornithomimosauria) from the Upper Cretaceous Bayanshiree Formation of southeastern Gobi desert, Mongolia." Journal of Vertebrate Paleontology. Program and Abstracts 2017, 97.
Chinzorig, T., Kobayashi, Y., Tsogtbaatar, K., Currie, P.J., Takasaki, R., Tanaka, T., Iijima, M. & Barsbold, R. (2018). "Ornithomimosaurs from the Nemegt Formation of Mongolia: manus morphological variation and diversity". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 494: 91–100. doi:10.1016/j.palaeo.2017.10.031.
Cuff, A., Rayfield, E. (2015). " Retrodeformation and muscular reconstruction of ornithomimosaurian dinosaur crania". PeerJ 3:e1093. [5].
Holtz, T. (2012) Dinosaurs (suplement) [6]
Kobayashi, Y.; Barsbold, R. (2005). "Reexamination of a primitive ornithomimosaur, Garudimimus brevipes Barsbold, 1981 (Dinosauria:Theropoda), from the Late Cretaceous of Mongolia". Canadian Journal of Earth Sciences. 42. 1501–1521. doi:10.1139/e05-044
Kurumada, Y., Aoki, S., Aoki, K., Kato, D., Saneyoshi, M., Tsogtbaatar, K., Windley, B. F. & Ishigaki, S. (2020). "Calcite U–Pb age of the Cretaceous vertebrate-bearing Bayn Shire Formation in the Eastern Gobi Desert of Mongolia: usefulness of caliche for age determination". Terra Nova. 32 (4): 246−252. doi:10.1111/ter.12456
Lee, Y.-N., Barsbold, R., Currie, P.J., Kobayashi, Y., Lee, H.-J., Godefroit, P., Escuillié, F. & Chinzorig T. (2014). "Resolving the long-standing enigmas of a giant ornithomimosaur Deinocheirus mirificus" Nature 515, s. 257-260. doi:10.1038/nature13874.
McFeeters, B., Ryan, M.J., Schröder-Adams, C., Cullen, T.M. (2016). A new ornithomimid theropod from the Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada. Journal of Vertebrate Paleontology. DOI: 10.1080/02724634.2016.1221415
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Mortimer, M. (2009 z późniejszymi zmianami, online) [7]
Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 3nd Edition" wyd. Princeton University.
![[4]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Garudimimus-sketch2.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Garudimimus_Restoration.png){kind=link}
![[3]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Garudimimus_Skeleton_Reconstruction.png){kind=link}