Paralititan

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Maciej Ziegler Jakub Kowalski Tomasz Singer

---

Paralititan (paralitytan)
Długość:	>20-32 m (?)
Masa:	20-57 t (?)
Miejsce występowania:	Egipt (formacja Baharija)
Czas występowania	99-93,5 Ma późna kreda (cenoman)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria
Plik:Paralititan.jpg Rekonstrukcja przyżyciowa paralitytana. [1]

Wstęp

Paralititan to duży rodzaj zauropoda z grupy Titanosauria. Żył na terenie dzisiejszego Egiptu (Al Jizah) na początku późnej kredy, ok. 99-93,5 milionów lat temu (cenoman).

Jako nowy rodzaj i gatunek (P. stromeri) został opisany przez Smitha i jego współpracowników w 2001 roku. Co ciekawe, paralitytan jest pierwszym tetrapodem (zwierzęciem czworonożnym) odnalezionym na terenie Egiptu od 1935 roku.

Materiał kopalny

Holotyp (CGM 81119) to 2 zrośnięte kręgi (?)krzyżowo-ogonowe (caudal sacral; prawdopodobnie 5 i 6), pierwszy krąg ogonowy, proksymalny krąg ogonowy, żebra grzbietowe i krzyżowe, niekompletne obie kości łopatkowe, kompletna prawa i niekompletna lewa kość ramienna, dystalna kość śródręcza i kilka(naście) dodatkowych elementów.

Smith i in. (2001) uznają za materiał przypisany bardzo duży kręg grzbietowy (1912VIII64), który był szerszy niż wyższy. Został on opisany przez Stromera (1932) i prawdopodobnie został zniszczony podczas II Wojny Światowej.

Paleoekologia

Paralititan zamieszkiwał obszary strefy pływowej, porośnięte wysoką roślinnością namorzynową, którą miał się pożywiać. Były to zielone tereny, poprzecinane meandrującymi rzekami, pełne jezior i rozlewisk – istna oaza, gdyż wewnątrz kontynentu panował klimat gorący i suchy.

Tereny te zamieszkiwało prócz niego wiele zwierząt, takie jak: ryby (liczne rekiny, ryby dwudyszne), płazy (reprezentowane przez liczne żaby), żółwie, plezjozaury, pterozaury (Alana, Coloborhynchus), łuskonośne, krokodylomorfy (Laganosuchus, Stomatosuchus) oraz pozostałe 4 gatunki dinozaurów: teropody Bahariasaurus, Carcharodontosaurus i Spinosaurus oraz zauropod Aegyptosaurus.

Istnieją dowody na to, że Paralititan mógł padać ofiarą Carcharodontosaurus. Odnaleziono bowiem wśród szczątków tego zauropoda koronę zęba należącego do karcharodontozaura. Prawdopodobnie albo upolował on (nie wiadomo czy sam, czy stadnie) paralitytana, albo spożywał jego padlinę.

Rozmiary

Paralititan był być może jednym z największych znanych dinozaurów. W momencie jego opisania (2001) jego prawa kość ramienna o długości 1,69 metra była najdłuższą znaną kością ramienną kredowego dinozaura. Jest ona o ok. 12,5 % dłuższa od analogicznej kości należącej do znanego z długich ramion Isisaurus colberti (1,48 m).

Większa (o 7,5 %) ma być kość ramienna należąca do Argentinosaurus (1,81 m), ale jest to wartość ekstrapolowana – nie jest zatem pewne, czy odnaleziony okaz argentynozaura za życia miał te obie kości tej długości. Jak zresztą sugerują Smith i in. (2001), Paralititan prawdopodobnie nie osiągał rozmiarów argentynozaura. Jeżeli przyjmiemy, że te oba tytanozaury miały te same proporcje oraz to, że wartość 1,81 metra jest prawidłowa, to mógł osiągać 28-32 metry długości. Jednak na podstawie Saltasaurus Carpenter szacuje jego rozmiary na ok. 26 metrów, a w swojej książce Paul (2010) na zaledwie >20 m i 20 ton. Z kolei na podstawie szacowań argentynozaura przez Mazzettę i in. (2004) można przyjąć przedział 39-57 ton (najbardziej prawdopodobne 48 t).

Etymologia

Nazwa rodzajowa bierze się z greckich słów: paralos (nadmorski) oraz titan (olbrzym z mitologii greckiej), co znaczy w wolnym tłumaczeniu "nadmorski gigant". Epitet gatunkowy honoruje niemieckiego paleontologa, Ernsta Freiherra Stromera von Reichenbacha (odkrywcę m.in. Aegyptosaurus, Bahariasaurus czy Spinosaurus).

Spis gatunków

Paralititan	Smith, Lamanna, Lacovara, Dodson, Smith, Poole, Giegengack i Attia, 2001
P. stromeri	Smith, Lamanna, Lacovara, Dodson, Smith, Poole, Giegengack i Attia, 2001

Bibliografia

Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13.

Smith, J.B.; Lamanna, M.C.; Lacovara, K.J.; Dodson, P.; Smith, J.R.; Poole, J.C.; Giegengack, R.; and Attia, Y. (2001) "A Giant sauropod dinosaur from an Upper Cretaceous mangrove deposit in Egypt". Science 292 (5522): 1704–1706. doi:10.1126/science.1060561. PMID 11387472

Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford