Argentinosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Argentinosaurus (argentynozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 30-35 (??37) m |
| Masa: | 50-88(?) t |
| Miejsce występowania: | Argentyna (Neuquén)
(formacja Huincul - grupa Río Limay) |
| Czas występowania | 112-93,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
?? Lithostrotia (?? Andesauroidea) |
Autor: Raul Martin [1] | |
Wstęp
Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów, a często w nienaukowych źródłach - i na stan dzisiejszej wiedzy błędnie - uważa się go za największego dinozaura.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVPH-1 to: 3 przednie kręgi grzbietowe i 3 tylne (najbardziej przedni bez trzonu kręgu; reszta niekompletna), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr I do V (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego i prawa kość piszczelowa (155 cm).
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Wielkich rozmiarów tytanozaur z następującą kombinacją cech: opistoceliczne kręgi grzbietowe zaopatrzone w dobrze rozwinięte hyposphene-hypantria z dodatkowymi połączeniami między nimi. Przednie kręgi grzbietowe z poprzecznymi szerokimi i przedniotylno płaskimi wyrostkami neuralnymi zaopatrzonymi w solidne płytki znajdujące się przed wyrostkami kolczystymi. Środkowe i tylne kręgi grzbietowe z niskimi i szerokimi trzonami z brzusznym przodem prawie płaskim z pleurocelami zlokalizowanymi w przedniej połowie trzonu. Kręgi krzyżowe II do V bardzo zredukowane. Żebra cylindryczne, puste w środku. Kościste macrocells w kręgach krzyżowych i przedkrzyżowych. Smukła kość piszczelowa z krótkim grzbietem goleniowym.
Paleoekologia
Podczas gdy największe znane zauropody Ameryki Północnej żyły w późnej jurze, to największych przedstawicieli tej grupy z Ameryki Południowej znamy z okresu kredowego (Argentinosaurus i późniejszy Puertasaurus). Często sądzi się, że argentynozaur mógł padać ofiarą ogromnego teropoda Giganotosaurus, lecz to błędne myślenie – szczątki giganotozaura są nieco starsze i pochodzą z formacji Candeleros. Jednak odnaleziono innego bardzo dużego teropoda w tych samych pokładach, co argentynozaura: Mapusaurus to bliski krewny Giganotosaurus, który być może z powodzeniem polował na tego ogromnego tytanozaura. Argentinosaurus koegzystował także m.in. z innym mięsożercą, Ilokelesia, rebbachizaurydem Cathartesaura i kilkoma ornitopodami.
Argentinosaurus jest największym znanym roślinożercą zamieszkującym te tereny w owym czasie, więc można przyjąć, że samodzielnie zajmował niszę ekologiczną – był w stanie sięgać po pokarm niedostępny dla innych dinozaurów. Inne zauropody dzielące z nim ekosystemy, jak Cathartesaura, były zbyt małe by mogły z nim konkurować o najwyżej rosnące gałęzie drzew.
Rozmiary
Argentinosaurus to jeden z największych odkrytych zauropodów. Jego fragmentaryczne skamieniałości zostały odnalezione w Argentynie w pokładach datowanych na "środkową" kredę.
Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm długości, a kość piszczelowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u Aegyptosaurus to można uznać (o ile Argentinosaurus miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u Brachiosaurus (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych.
Mimo okazałych rozmiarów poszczególnych skamieniałości należących do tego tytanozaura, to szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Wydaje się nieco mniejszy od opisanego w 2005 r. Puertasaurus, innego kredowego tytanozaura znanego z fragmentarycznego materiału kopalnego, którego podawane wymiary najczęściej mieszczą się w przedziale 35-40 metrów. Argentynozaur z kolei w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy Amphicoelias i Bruhathkayosaurus). Wczesne rekonstrukcje Paula mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t wagi. W 2006 roku Carpenter posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie Saltasaurus oszacował jego długość na 30 metrów, a Mazzetta i in. (2004) ustalił ciężar na 60-88 t (wg nich najbardziej prawdopodobne są 73 t). Z kolei Paul (2010) podaje 30 m długości i ponad 50 t. Mimo poznanego jedynie w 5% szkieletu tego olbrzyma naukowcy pokusili się o rekonstrukcję całego zwierzęcia na podstawie innych, mniejszych tytanozaurów. Szkielet wystawiony w Muzeum Historii Naturalnej Senckenberg we Frankfurcie nad Menem ma aż 37 metrów długości.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Argentinosaurus można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur" bądź "srebrny jaszczur" (łac. argentum, z którego wzięła się nazwa tego państwa, oznacza srebro). Epitet gatunkowy huinculensis wziął się z nazwy znalezienia szczątków - formacji Huincul.
Spis gatunków
| Argentinosaurus | Bonaparte i Coria, 1993 |
|---|---|
| A. huinculensis | Bonaparte i Coria, 1993 |
Bibliografia
Carballido J.L., Rauhut O.W.M., Pol D., Salgado L. (2011): Osteology and phylogenetic relationships of Tehuelchesaurus benitezii (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Jurassic of Patagonia. The Linnean Society of London, DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00723.x
Mazzetta, Gerardo V.; Christiansen, Per; Fariña, Richard A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13.
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=5932&Itemid=67
http://en.wikipedia.org/wiki/Argentinosaurus
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=66645&is_real_user=1
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
