Tyrannotitan

Autor:	Sebastian Oziemski, Maciej Ziegler
Korekta:	Marcin Szermański, Dawid Mazurek, Karol Sabath, Tomasz Sokołowski, Paweł Konarzewski

---

Tyrannotitan (tyranotytan)
Długość	12 m
Masa	7 t
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - Chubut (formacja Cerro Barcino - ogniwo Cerro Castaño)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 113-100,5 Ma wczesna kreda (alb)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Carnosauria Allosauroidea Carcharodontosauridae Carcharodontosaurinae Giganotosaurinae = Giganotosaurini
Rekonstrukcja czaszki Tyrannotitan. Na biało zostały zaznaczone odnalezione kości. Autor: Eotyrannu5 [1] Porównanie rozmiarów człowieka i Tyrannotitan. Autor: Slate Weasel. [2]

Wstęp

Tyrannotitan to rodzaj wczesnego przedstawiciela Carcharodontosauridae żyjącego na terenach dzisiejszej Ameryki Południowej (Argentyna). Tyrannotitan chubutensis został opisany w 2005 roku przez Fernando E. Novasa i jego współpracowników. Skamieniałości tego teropoda odkryto 28 km na północny-wschód od Paso de Indios w prowincji Chubut, w Argentynie.

Materiał kopalny

Holotyp oznaczony numerem katalogowym MPEF-PV 1156 obejmuje niekompletne kości zębowe, 2 zęby, liczne kręgi grzbietowe (2-7 i ?8-?11, ?14), ?pierwszy kręg krzyżowy, kręg ogonowy, żebra, łuki hemalne, fragmenty gastaliów, niekompletną kość łopatkowo-kruczą, ramienną, promieniowe, niekompletne kości: biodrowa, łonowe i kulszowe, kości udowe, kość strzałkową oraz II kość śródstopia (Canale i in., 2014).

Paratyp (o oznaczeniu MPEF-PV 1157) obejmuje kość jarzmową, kwadratowo-jarzmową, kość zębową, zęby, pierwszy kręg szczytowy (dźwigacz), kręg szyjny, 7 kręgów grzbietowych (1, 4, 6-8, 12-14), 2 kręgi krzyżowe, dwa żebra, kręg ogonowy, łuk hemalny, prawą kość udową, niekompletną II kość śródstopia oraz kilka paliczków (II-2, II-3, IV-2, IV-3) w tym pazur ze stopy (Canale i in., 2014). Paratyp jest większy o ok. 7% od holotypu.

Materiał przypisany (MPEF-PV 10821) to 19 zębów (Canale i in., 2014).

Budowa

Tyrannotitan był dużym przedstawicielem kladu Carcharodontosauridae. Miał on dość wydłużoną czaszkę z licznymi, dłutowatymi zębami. Na kości zębowej zachowało się ich 15 p pomarszczonej strukturze szkliwa. W okolicach kości jarzmowej znajdował się duży otwór pneumatyczny. Łopatka i kość krucza były ze sobą zrośnięte i znacznie lepiej rozwinięte niż u Giganotosaurus. Wyjątkową cechą Tyrannotitan był brak otworów pneumatycznych występujący w trzonach ostatnich kręgów grzbietowych oraz czwartym i piątym krzyżowym. U żadnego znanego teropoda nie opisano przerwy pneumatycznej w trzonach kręgów. Kość udowa u okazu paratypowego mierzyła 1,4 m długości (Canale i in., 2014).

Pozycja systematyczna

Tyrannotitan należy do Giganotosaurini i jest najbliżej spokrewniony z Giganotosaurus oraz Mapusaurus (Canale i in., 2014; Canale i in., 2022).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Tyrannotitan nawiązuje do dużych rozmiarów teropoda i oznacza "olbrzymi tyran". Epitet gatunkowy chubutensis odnosi prowincji Chubut w Argentynie, gdzie odnaleziono jego skamieniałe szczątki.

Spis gatunków

Tyrannotitan	Novas, de Valais, Vickers-Rich i Rich, 2005
T. chubutensis	Novas, de Valais, Vickers-Rich i Rich, 2005

Bibliografia

Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology doi:10.1016/j.cub.2022.05.057

Canale, J.I., Novas, F.E. & Pol, D. (2014) "Osteology and phylogenetic relationships of Tyrannotitan chubutensis Novas, de Valais, Vickers-Rich and Rich, 2005 (Theropoda: Carcharodontosauridae) from the Lower Cretaceous of Patagonia, Argentina" Historical Biology doi:10.1080/08912963.2013.861830

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927

Mortimer, online [3]

Novas, F.E., de Valais, S., Vickers-Rich, P. & Rich, T. (2005) "A large Cretaceous theropod from Patagonia, Argentina, and the evolution of carcharodontosaurids" Naturwissenschaften, 92(5), 226-230 [4]