Abydosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(poprawki) |
m |
||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Do sprawdzenia. | ||
| + | |||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Abydosaurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 5: | Linia 8: | ||
|- | |- | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
| − | | [[Marcin Szermański]] | + | | [[Marcin Szermański]], [[Krzysztof Lichota]], [[Tomasz Singer]], [[Tomasz Skawiński]] |
| − | [[Krzysztof Lichota]] | ||
| − | |||
| − | [[Tomasz Singer]] | ||
| − | |||
| − | [[Tomasz Skawiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 28: | Linia 26: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[USA]] - | + | | [[USA]] - Utah |
| − | <small>([[ | + | <small>(formacja [[Cedar Mountain]] - ogniwo |
| + | |||
| + | Mussentuchit)</small> | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | ok. 104,5±1 (?-98) Ma | + | | ok. 104,5±1 (?-98) [[Ma]] |
| − | <small>wczesna-?późna [[kreda]] (późny [[alb]]-?wczesny [[cenoman]]</small> | + | <small>wczesna-?późna [[kreda]] (późny [[alb]]- |
| + | |||
| + | ?wczesny [[cenoman]])</small> | ||
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 48: | Linia 50: | ||
[[Macronaria]] | [[Macronaria]] | ||
| − | [[Brachiosauridae]] | + | [[Titanosauriformes]] |
| + | |||
| + | [[Brachiosauridae]] (?[[Somphospondyli]])<ref>Martínez, R.D.F., Lamanna, M.C., Novas, F.E., Ridgely, R.C., Casal, G.A., Martínez, J.E, Vita, J.R. & Witmer, L.M. (2016) A Basal Lithostrotian Titanosaur (Dinosauria: Sauropoda) with a Complete Skull: Implications for the Evolution and Paleobiology of Titanosauria. PLoS ONE 11(4): e0151661. [[doi:10.1371/journal.pone.0151661]]</ref> | ||
| + | |- | ||
| + | | colspan=2 |[[Plik:Abydosaurus_by_kahless28.jpg|350px|]] | ||
| + | <small>Autor: [[Jakub Kowalski]] [http://www.deviantart.com/art/Abydosaurus-167962586].</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[ | + | | colspan=2 | |
| − | + | <display_points type="terrain" zoom=4> | |
| + | 40°26' N, 109°18' W~Dinosaur National Monument, Utah [[USA]]|''Abydosaurus'' - holotyp | ||
| + | </display_points> | ||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Abydosaurus'' to [[rodzaj]] brachiozauryda ze "środkowej" kredy, który żył na terenie dzisiejszego stanu | + | ''Abydosaurus'' to [[rodzaj]] [[Titanosauriformes|tytanozaurokształtnego]] [[zauropod]]a - prawdopodobnie [[Brachiosauridae|brachiozauryda]] - ze "środkowej" kredy, który żył na terenie dzisiejszego stanu Utah. Jest ważnym odkryciem, gdyż do niego należała pierwsza kompletna czaszka kredowego amerykańskiego zauropoda. Jego szczątki znaleziono w osadach formacji [[Cedar Mountain]], blisko podstawy ogniwa Mussentuchit. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa powstała przez połączenie pochodzących z greki słów ''sauros'' (jaszczur) i nazwy Abydos - miasta położonego nad Nilem (obecnie El Araba el Madfuna), które miało być miejscem pochówku Ozyrysa - egipskiego boga życia, śmierci i urodzaju. Jest to aluzją do [[holotyp]]u ''Abydosaurus'', którego czaszkę i szyję znaleziono w kamieniołomie górującym nad rzeką Green River. Epitet [[gatunek|gatunkowy]] honoruje [[John McIntosh|Johna "Jacka" McIntosha]], za jego wsparcie dla Dinosaur National Monument i badania nad zauropodami. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (DINO 16488) to kompletna, artykułowana czaszka | + | [[Holotyp]] (DINO 16488) to kompletna, artykułowana czaszka połączona z czterema kręgami szyjnymi. |
| − | Materiał przypisany to kości czaszki trzech osobników - niemal kompletna i | + | |
| − | Najprawdopodobniej do tego gatunku należały też znalezione w tym samym miejscu niekompletna miednica i kość krzyżowa | + | Materiał przypisany to kości czaszki trzech osobników - niemal kompletna i artykułowaną czaszka (DINO 17849), artykułowany pysk (DINO 17848) oraz puszkę mózgowa i góra czaszki (DINO 39727). |
| + | |||
| + | Najprawdopodobniej do tego gatunku należały też znalezione w tym samym miejscu niekompletna miednica i kość krzyżowa połączona z ogonem, łopatka, kość ramienna i śródręcze. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | + | [[Plik:Abydosaurus mcintoshi (sauropod dinosaur) (Cedar Mountain Formation, Lower Cretaceous; Dinosaur National Monument, Utah, USA) 2 (48694534456).jpg|thumb|right|200px|Czaszka. Fot.: James St. John[https://www.flickr.com/photos/jsjgeology/48694534456/].]] | |
| − | ''Abydosaurus'' | + | {{Szablon: diagnoza}} |
| + | ''Abydosaurus'' cechuje się skierowanym do przodu bocznym wyrostkiem nosowym z brakiem tylnego haka, nosowym wyrostkiem kości szczękowej z grzbietowym połączeniem z kością nosową, kośćmi nosowymi pokrywającymi się niesymetrycznie w linii środkowej, mniejszymi od oczodołów nozdrzami zewnętrznymi, górnymi koronami zębów przesuniętymi dystalnie, trzonkami górnych zębów skręconymi w łuk o kącie prawie 45° i starciami zębów obecnymi tylko przyśrodkowo (diagnoza za [[Dan Chure|Chure]] i in., [[2010]]). Jego zęby były cieńsze niż zęby wcześniejszych brachiozaurydów, co wpisuje się w trend zmniejszania ich szerokości zaobserwowany u wielu innych grup zauropodów. | ||
| − | W relacjach prasowych można spotkać się z twierdzeniami, że odnalezione osobniki | + | W relacjach prasowych można spotkać się z twierdzeniami, że odnalezione osobniki są młode - jednak jest to kwestia nierozstrzygnięta, choć to dość prawdopodobnie, gdy weźmie się pod uwagę rozmiary odnalezionych osobników. Jak nieoficjalnie podaje [[Brooks Britt]], miały one ok. 9 m długości i ok. 3 m wysokości. Jednak obliczenia na podstawie długości kości ramiennych ''[[Brachiosaurus]] altithorax'' i ''[[Giraffatitan]] brancai'' wskazują, że powinny mieć prawie dwukrotnie więcej. W każdym razie odnalezione czaszki mierzyły ok. 0,5 m długości a kość ramienna przypisana do ''Abydosaurus'' - ok. 1,6 m - tyle ile u ''[[Cedarosaurus]]'' (lecz jest znacznie szersza u tego pierwszego). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Abydosaurus'' | ! ''Abydosaurus'' | ||
| − | | [[Chure]], [[Britt]], [[Whitlock]] i [[Wilson]], [[2010]] | + | | {{Kpt|[[Dan Chure|Chure]], [[Brooks Britt|Britt]], [[John Whitlock|Whitlock]]}} i {{Kpt|[[Jeffrey Wilson|Wilson]]}}, [[2010]] |
|- | |- | ||
! ''A. mcintoshi'' | ! ''A. mcintoshi'' | ||
| − | | [[Chure]], [[Britt]], [[Whitlock]] i [[Wilson]], [[2010]] | + | | {{Kpt|[[Dan Chure|Chure]], [[Brooks Britt|Britt]], [[John Whitlock|Whitlock]]}} i {{Kpt|[[Jeffrey Wilson|Wilson]]}}, [[2010]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | Źródła naukowe: | ||
| + | |||
Chure, D., Britt, B.B., Whitlock, J.A. & Wilson, J.A. (2010) "First complete sauropod dinosaur skull from the Cretaceous of the Americas and the evolution of sauropod dentition". Naturwissenschaften, opublikowany online przed drukiem 24.02.2010, doi 10.1007/s00114-010-0650-6 | Chure, D., Britt, B.B., Whitlock, J.A. & Wilson, J.A. (2010) "First complete sauropod dinosaur skull from the Cretaceous of the Americas and the evolution of sauropod dentition". Naturwissenschaften, opublikowany online przed drukiem 24.02.2010, doi 10.1007/s00114-010-0650-6 | ||
| + | |||
| + | Inne: | ||
http://en.wikipedia.org/wiki/Cedar_Mountain_Formation#Stratigraphy | http://en.wikipedia.org/wiki/Cedar_Mountain_Formation#Stratigraphy | ||
| − | http://news.byu.edu/archive10-feb-abydosaurus.aspx</small> | + | http://news.byu.edu/archive10-feb-abydosaurus.aspx |
| + | |||
| + | <references/> | ||
| + | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 100: | Linia 121: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Alb]] | [[Kategoria:Alb]] | ||
| + | [[Kategoria:Do sprawdzenia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:48, 1 kwi 2024
Do sprawdzenia.
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański, Krzysztof Lichota, Tomasz Singer, Tomasz Skawiński |
| Abydosaurus (abydozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 18-19 m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | USA - Utah
(formacja Cedar Mountain - ogniwo Mussentuchit) |
| Czas występowania | ok. 104,5±1 (?-98) Ma
wczesna-?późna kreda (późny alb- ?wczesny cenoman) |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Jakub Kowalski [2]. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Abydosaurus to rodzaj tytanozaurokształtnego zauropoda - prawdopodobnie brachiozauryda - ze "środkowej" kredy, który żył na terenie dzisiejszego stanu Utah. Jest ważnym odkryciem, gdyż do niego należała pierwsza kompletna czaszka kredowego amerykańskiego zauropoda. Jego szczątki znaleziono w osadach formacji Cedar Mountain, blisko podstawy ogniwa Mussentuchit.
Etymologia
Nazwa rodzajowa powstała przez połączenie pochodzących z greki słów sauros (jaszczur) i nazwy Abydos - miasta położonego nad Nilem (obecnie El Araba el Madfuna), które miało być miejscem pochówku Ozyrysa - egipskiego boga życia, śmierci i urodzaju. Jest to aluzją do holotypu Abydosaurus, którego czaszkę i szyję znaleziono w kamieniołomie górującym nad rzeką Green River. Epitet gatunkowy honoruje Johna "Jacka" McIntosha, za jego wsparcie dla Dinosaur National Monument i badania nad zauropodami.
Materiał kopalny
Holotyp (DINO 16488) to kompletna, artykułowana czaszka połączona z czterema kręgami szyjnymi.
Materiał przypisany to kości czaszki trzech osobników - niemal kompletna i artykułowaną czaszka (DINO 17849), artykułowany pysk (DINO 17848) oraz puszkę mózgowa i góra czaszki (DINO 39727).
Najprawdopodobniej do tego gatunku należały też znalezione w tym samym miejscu niekompletna miednica i kość krzyżowa połączona z ogonem, łopatka, kość ramienna i śródręcze.
Budowa
_(Cedar_Mountain_Formation,_Lower_Cretaceous;_Dinosaur_National_Monument,_Utah,_USA)_2_(48694534456).jpg)
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Abydosaurus cechuje się skierowanym do przodu bocznym wyrostkiem nosowym z brakiem tylnego haka, nosowym wyrostkiem kości szczękowej z grzbietowym połączeniem z kością nosową, kośćmi nosowymi pokrywającymi się niesymetrycznie w linii środkowej, mniejszymi od oczodołów nozdrzami zewnętrznymi, górnymi koronami zębów przesuniętymi dystalnie, trzonkami górnych zębów skręconymi w łuk o kącie prawie 45° i starciami zębów obecnymi tylko przyśrodkowo (diagnoza za Chure i in., 2010). Jego zęby były cieńsze niż zęby wcześniejszych brachiozaurydów, co wpisuje się w trend zmniejszania ich szerokości zaobserwowany u wielu innych grup zauropodów.
W relacjach prasowych można spotkać się z twierdzeniami, że odnalezione osobniki są młode - jednak jest to kwestia nierozstrzygnięta, choć to dość prawdopodobnie, gdy weźmie się pod uwagę rozmiary odnalezionych osobników. Jak nieoficjalnie podaje Brooks Britt, miały one ok. 9 m długości i ok. 3 m wysokości. Jednak obliczenia na podstawie długości kości ramiennych Brachiosaurus altithorax i Giraffatitan brancai wskazują, że powinny mieć prawie dwukrotnie więcej. W każdym razie odnalezione czaszki mierzyły ok. 0,5 m długości a kość ramienna przypisana do Abydosaurus - ok. 1,6 m - tyle ile u Cedarosaurus (lecz jest znacznie szersza u tego pierwszego).
Spis gatunków
| Abydosaurus | Chure, Britt, Whitlock i Wilson, 2010 |
|---|---|
| A. mcintoshi | Chure, Britt, Whitlock i Wilson, 2010 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Chure, D., Britt, B.B., Whitlock, J.A. & Wilson, J.A. (2010) "First complete sauropod dinosaur skull from the Cretaceous of the Americas and the evolution of sauropod dentition". Naturwissenschaften, opublikowany online przed drukiem 24.02.2010, doi 10.1007/s00114-010-0650-6
Inne:
http://en.wikipedia.org/wiki/Cedar_Mountain_Formation#Stratigraphy
http://news.byu.edu/archive10-feb-abydosaurus.aspx
- ↑ Martínez, R.D.F., Lamanna, M.C., Novas, F.E., Ridgely, R.C., Casal, G.A., Martínez, J.E, Vita, J.R. & Witmer, L.M. (2016) A Basal Lithostrotian Titanosaur (Dinosauria: Sauropoda) with a Complete Skull: Implications for the Evolution and Paleobiology of Titanosauria. PLoS ONE 11(4): e0151661. doi:10.1371/journal.pone.0151661
